Mùa đông khắc nghiệt gieo mầm cho đàm phán Nga – Ukraine?
Theo các chuyên gia, mùa đông năm nay có thể sẽ là giai đoạn bế tắc kéo dài và đẫm máu ở Ukraine, khi không bên nào lùi bước trước các cuộc tấn công và phản công, nhưng có thể gieo mầm cho đàm phán vào năm tới.
Ukraine vẫn cố gắng đẩy quân Nga khỏi miền đông (Ảnh: AP)
Đại tá đã nghỉ hưu Seth Krummrich, hiện là phó chủ tịch của Global Guardian, một công ty tư vấn an ninh, nói với Al Jazeera: “Mùa đông chỉ làm tăng thêm sự khốn khổ… không bên nào đạt được bước đột phá về mặt chiến thuật hoặc chiến dịch”.
Ukraine phát động một chiến dịch phản công lớn vào tháng 6 năm nay và, theo một số ước tính, đã lấy lại được một nửa diện tích đất mà Nga kiểm soát được hồi đầu năm.
Tuy nhiên, Ukraine thất bại với mục tiêu chiến lược là chia đôi lực lượng Nga, cô lập Kherson, Zaporizhia và Crimea khỏi Luhansk, Donetsk và Kharkiv. Các chỉ huy cấp cao của Ukraina cho biết cuộc phản công sẽ tiếp tục kéo dài suốt mùa đông.
Tháng trước, Nga đáp trả bằng một loạt cuộc tấn công mới ở phía đông, hướng tới các thành phố Kupiansk, Lyman, Avdiivka và Mariinka. Không ai thành công, nhưng Nga vẫn tiếp tục tấn công bất chấp tuyết và băng giá, gần đây nhất là ở Kupiansk ngày 21/11.
Konstantinos Grivas, chuyên gia giảng dạy về vũ khí và địa - chính trị tại Học viện Quân đội Hellenic, nói với Al Jazeera: “Đây là một cuộc chiến thiếu tính chiến lược cao”.
“Họ mắc kẹt trong một cuộc chiến tiêu hao, kiểu chiến tranh có logic riêng. Hỏa lực và hệ thống phòng thủ tự động, như các bãi mìn, chiến hào, có vẻ đã vô hiệu hóa khả năng của các lực lượng cơ giới hóa và không quân. Nếu có diễn biến quan trọng mới nào thì đó sẽ là sự sụp đổ do kiệt sức, giống như trong một trận đấu quyền anh mà võ sĩ không thể chịu đòn thêm nữa”, Grivas nhận định.
Hai bên đều có chiến lược riêng, nhưng đến nay đều không thành công.
Mùa đông năm ngoái, Nga tấn công các nhà máy điện và cơ sở hạ tầng phục vụ việc xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine.
Đồng minh phương Tây của Ukraine đáp trả bằng cách cung cấp các hệ thống phòng không, phụ tùng thay thế và máy phát điện khẩn cấp để duy trì nguồn điện cho Ukraine. Họ cung cấp tên lửa tầm trung cho Ukraine kết hợp với máy bay không người lái sản xuất trong nước để đối phó với sức mạnh hải quân Nga.
Ukraine cũng thử chiến lược tấn công của riêng mình. Họ sử dụng vũ khí tầm xa để tấn công sâu vào hậu phương của Nga nhằm làm gián đoạn hoạt động cung cấp vũ khí cho tiền tuyến, nhưng Nga đã chuyển kho dự trữ ra khỏi tầm bắn. Ukraine dùng máy bay không người lái tấn công các cơ sở sản xuất tên lửa của Nga và vào giữa trung tâm thủ đô Mátxcơva, nhưng trọng tải của chúng quá nhỏ để có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng.
Ukraine gần đây nhất yêu cầu đồng minh cung cấp máy bay chiến đấu F-16 và một số thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã đồng ý. Nhưng các chuyên gia cho rằng những chiếc máy bay này khó có khả năng phá vỡ thế bế tắc.
Andreas Iliopoulos, cựu phó chỉ huy của Quân đội Hy Lạp, nói: “Ngay cả khi có được F-16, họ sẽ không thể sử dụng chúng một cách hiệu quả vì những chiếc máy bay này cần hàng nghìn giờ huấn luyện bay. Chúng sẽ không có nhiều tác động cho đến năm 2025".
Theo ông Grivas, đây là nỗ lực của Ukraine nhằm duy trì hỗ trợ của phương Tây cũng như cứu vãn tâm lý mệt mỏi và áp lực đàm phán.
Việc Nga có thể duy trì kho vũ khí và nhân lực khiến một số nhà quan sát cho rằng thời gian đang ủng hộ họ.
John Mearsheimer, giáo sư khoa học chính trị tại ĐH Chicago, viết trong một bài nêu quan điểm gần đây: “Ukraine có khả năng thua trong cuộc chiến tiêu hao kéo dài, vì đó sẽ là một cuộc chiến không cân bằng”.
Trong khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vẫn từ chối đàm phán khi Nga vẫn chưa rút quân, Mátxcơva thể hiện thiện chí hơn với đối thoại.
“Nga chưa bao giờ từ chối các cuộc đàm phán hòa bình với Ukraine”, Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tại hội nghị của G20 ngày 21/11.
Ông Grivas nhận định: “Tôi nghĩ mong muốn thầm kín của cả hai là làm thế nào để thoát ra và ai sẽ chấp nhận đàm phán trước”.
Liệu điều đó có xảy ra vào mùa đông năm nay?
Các chuyên gia cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể đang tìm kiếm một chiến thắng mang tính biểu tượng trước cuộc bầu cử vào tháng 4 năm sau và gây thêm chia rẽ trong liên minh phương Tây, nhất là khi cựu Tổng thống Donald Trump có cơ hội chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.
“Điều gì sẽ xảy ra với cuộc bầu cử ở Mỹ… Ông Trump và đảng Cộng hòa không hữu ích cho Ukraine và có thể khiến mọi việc trở nên dễ dàng hơn đối với Nga”, ông Krummrich đánh giá.
