Mỹ ra tay vận động thế giới, quyết ép Iran

Trong nỗ lực tăng áp lực chính trị lên Iran, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 16-8 thông báo Mỹ vừa thành lập Nhóm Hành động Iran - một lực lượng phối hợp các biện pháp tăng áp lực áp lên Iran trong đó có trừng phạt và tẩy chay dầu nước này.

Ông Pompeo cho biết Nhóm Hành động Iran sẽ “đồng bộ hóa” các chính sách giữa các nước đối với Iran nhưng cũng nói Mỹ sẵn sàng đối thoại nếu “thấy được các thay đổi lớn từ thái độ của chính phủ Iran, cả nội bộ trong nước và ngoài nước”.

Ông Pompeo cho biết Nhóm Hành động Iran sẽ tiếp cận, thuyết phục nhiều nước nữa để có thể lập được một “nhiệm vụ đa quốc gia thật sự” tăng áp lực lên Iran. Một mục tiêu của Mỹ là khiến các nước ngưng nhập khẩu hoàn toàn dầu Iran vào ngày 4-11 tới.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo vừa thông báo lập Nhóm Hành động Iran. Ảnh: REUTERS

Tuy nhiên, theo Los Angeles Times, điều này có vẻ khó khi các nước còn lại trong nhóm P5+1 đã ký thỏa thuận hạt nhân với Iran - Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc - vẫn ủng hộ và tôn trọng thỏa thuận này.

Chính phủ Trump đầu tháng này đã tái áp đặt một đợt trừng phạt kinh tế lên Iran và đe dọa sẽ trừng phạt thứ phát nước nào tiếp tục làm ăn với Iran. Các nước Liên minh châu Âu (EU), Nga công khai phản đối yêu cầu ngưng làm ăn với Iran. Hồi tháng 6, các bộ trưởng Anh, Pháp, Đức và EU từng viết một lá thư gửi các quan chức hàng đầu Mỹ đề nghị Mỹ không trừng phạt thứ phát các công ty châu Âu làm ăn ở Iran.

Ông Pompeo chỉ định Giám đốc Chính sách tại Bộ Ngoại giao Mỹ Brian Hook làm đại diện đặc biệt của Mỹ về Iran, dẫn đầu Nhóm Hành động Iran. Trước khi được chỉ định dẫn đầu Nhóm Hành động Iran, ông Hook đã dẫn đầu phái đoàn Mỹ trong thương lượng, thuyết phục các đồng minh ủng hộ các tiếp cận của chính phủ Mỹ với Iran.

“Mỹ hy vọng sẽ có sự đồng lòng lớn. Chúng tôi đã sẵn sàng áp trừng phạt thứ phát lên các chính phủ tiếp tục giao dịch với Iran” – ông Hook nói sau khi ông Pompeo thông báo chuyện thành lập Nhóm Hành động Iran. Ông Hook cũng nhắc lại 12 yêu cầu của Mỹ mà ông Pompeo đưa ra mới đây, rằng nếu Iran thay đổi thái độ theo các yêu cầu thì Mỹ sẽ đối thoại.

Theo danh sách 12 điều kiện này Iran phải giảm sản xuất tên lửa đạn đạo, rút lực lượng khỏi Syria, giải giáp lực lượng dân quân Shiite ở Iraq, chấm dứt ủng hộ nhóm phiến quân Houthi ở Yemen và nhóm vũ trang Hezbollah ở Lebanon… Ông Pompeo nói Mỹ sẽ áp “trừng phạt mạnh nhất trong lịch sử” nếu Iran không tuân thủ.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (trái) và Giám đốc Chính sách tại Bộ Ngoại giao Mỹ Brian Hook. Ảnh: AP

Ông Pompeo cũng yêu cầu Iran không bao giờ được sở hữu bom hạt nhân, chấm dứt mọi hình thức làm giàu uranium, cho phép thanh sát viên Liên Hiệp Quốc vào thanh tra mọi cơ sở hạt nhân. Thực ra các điều kiện mà Iran phần lớn đã đáp ứng theo nội dung thỏa thuận hạt nhân Iran ký với nhóm P5+1 năm 2015, theo Los Angeles Times.

Chính phủ Mỹ từng nói không có ý định lật đổ chính phủ Iran hiện tại. Tuy nhiên, Los Angeles Times dẫn ý kiến nhiều người ủng hộ thỏa thuận hạt nhân Iran rằng từ các yêu cầu của Mỹ có thể hiểu Mỹ muốn có một dàn lãnh đạo mới ở Iran thậm chí một hệ thống chính trị Iran mới.

Lập Nhóm Hành động Iran bước đi mới nhất chính phủ Trump áp lên Iran kể từ khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran hồi tháng 5, mục tiêu là nhằm ngăn chặn sự hỗ trợ của Iran với các nhóm vũ trang ở Trung Đông.

Thành phần phản đối thỏa thuận hạt nhân Iran hoan nghênh việc thành lập Nhóm Hành động Iran, rằng nhóm này sẽ tạo điều kiện huy động nguồn lực kiềm chế Iran.

“Đây là sự phản ứng mạnh với các giáo sĩ Hồi giáo những người đang cá cược chính phủ Trump có thể sẽ yếu đi qua thời gian, quá bận rộn với chuyện chính trị nội bộ mà không để ý nhiều đến Iran” - theo ông Mark Dubowitz, Giám đốc điều hành tổ chức Quốc phòng vì Dân chủ (Mỹ) vốn ủng hộ cứng rắn với Iran.

Trong khi đó Hội đồng Quốc gia Mỹ-Iran - vốn ủng hộ hòa giải với Iran - so sánh việc thành lập Nhóm Hành động Iran với việc đưa quân vào Iraq năm 2003, bắt nguồn từ kết quả tình báo thiếu chính xác và sự nghèo nàn chính sách của Mỹ với Iraq.

Theo Chủ tịch Hội đồng Quốc gia Mỹ-Iran Jamal Abdi, nhóm này sẽ lợi dụng Bộ Ngoại giao để “thực hiện tầm nhìn nguy hiểm của ông Pompeo gây mất ổn định Iran và phong tỏa các phương án ngoại giao”.

ĐĂNG KHOA