Mỹ ra tối hậu thư cho Thổ Nhĩ Kỳ

Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ Ellen Lord hôm 7-6 cảnh báo rằng nếu Ankara không tuân thủ đòi hỏi này, các phi công Thổ Nhĩ Kỳ đang được huấn luyện lái chiến đấu cơ F-35 ở Mỹ sẽ bị trục xuất và thỏa thuận với một số công ty Thổ Nhĩ Kỳ về việc sản xuất linh kiện cho F-35 sẽ bị hủy.

Mỹ đưa ra tối hậu thư trên sau khi Thổ Nhĩ Kỳ gửi nhân viên đến Nga để bắt đầu tham gia chương trình huấn luyện với hệ thống S-400. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm 4-6 cũng nhấn mạnh nước này quyết tâm thực hiện thương vụ với Nga bất chấp sức ép từ Mỹ, một đồng minh trong NATO. Washington từng hy vọng Ankara sẽ chọn mua hệ thống phòng thủ Patriot của Mỹ vì điều này sẽ cho phép hai bên tiếp tục chương trình F-35. Theo Reuters, Ankara có ý định mua 100 máy bay F-35 và Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ đã đầu tư đáng kể vào quá trình sản xuất chiến đấu cơ này.

Chiến đấu cơ F-35 tại một cuộc triển lãm hàng không ở Đức năm ngoaíẢnh: Reuters

Máy bay tàng hình F-35 được thiết kế để hoạt động đồng bộ với các hệ thống quân sự của NATO, trong đó có phòng thủ tên lửa. Điều này dẫn đến nỗi lo rằng Nga có thể điều chỉnh năng lực của hệ thống S-400 để đối phó với NATO thông qua thông tin thu thập được từ Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo báo Hurriyet (Thổ Nhĩ Kỳ), quyền phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, ông Andrew Witernitz, hôm 6-6 cảnh báo thương vụ S-400 của Ankara sẽ đặt ra những rủi ro "không thể chấp nhận được" đối với Washington. Bà Kathryn Wheelbarger, một quan chức Lầu Năm Góc, chỉ ra rằng S-400 được chế tạo để bắn hạ những máy bay như F-35 và việc Nga chịu bỏ qua cơ hội thu thập thông tin này là "chuyện không tưởng".

Đối mặt tối hậu thư của Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ muốn cả hai loại vũ khí và cam kết sẽ không đưa F-35 vào tầm hoạt động của hệ thống S-400. Ankara cũng đề nghị Washington thành lập đội công tác chung đánh giá mức độ rủi ro mà hệ thống phòng không Nga có thể gây ra cho NATO.

Theo hãng thông tấn Interfax (Nga), Giám đốc điều hành Tập đoàn Quốc phòng Rostec (Nga), ông Sergei Chemezov, hôm 7-6 thông báo nước này sẽ bắt đầu vận chuyển các hệ thống S-400 đến Thổ Nhĩ Kỳ trong vòng 2 tháng tới. Ông Chemezov nói Moscow đã hoàn tất chương trình hướng dẫn sử dụng S-400 cho các chuyên gia Thổ Nhĩ Kỳ.

Không chỉ tăng cường hợp tác quốc phòng, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga còn mở rộng quan hệ sang những lĩnh vực khác. Theo tờ Yeni Safak (Thổ Nhĩ Kỳ), Tổng thống Nga Vladimir Putin đánh giá cao sự hợp tác giữa hai nước trong dự án TurkStream giúp vận chuyển khí đốt của Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ. Dự án này dự kiến đi vào hoạt động trong những tháng tới.

Xuân Mai