Mỹ rút khỏi Syria, Trung Quốc khốn đốn

Giới phân tích cho rằng quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump rút lực lượng Mỹ khỏi Syria sẽ gây bất ổn cho các kế hoạch đầu tư vào công cuộc tái thiết Syria của Trung Quốc (TQ). Ngoài ra, quyết định này cho thấy một sự thay đổi của Washington nhằm tập trung chiến lược mạnh hơn tại khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.

Doanh nghiệp Trung Quốc gặp khó

Theo tờ Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng (SCMP), giới chuyên gia nhận định hiện chưa rõ khi nào Mỹ hoàn tất việc rút quân, song quyết định này nhiều khả năng sẽ kéo dài tình trạng bất ổn ở Syria và làm trì trệ công cuộc tái thiết Syria.

“Tổng thống Trump đang tái khởi động cuộc chơi và tất cả các bên ở đó (Syria) sẽ phải đi những nước cờ riêng của mình. TQ đang theo dõi chặt chẽ xem các thay đổi ở Trung Đông sẽ ảnh hưởng ra sao tới lợi ích của mình tại Syria” - Wu Xinbo, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Mỹ tại ĐH Phúc Đán (TQ).

TQ từ khi xung đột ở Syria nổ ra đã tránh liên quan nhưng quan tâm tới việc thúc đẩy sự hiện diện kinh tế ở quốc gia Trung Đông này theo khuôn khổ sáng kiến “Vành đai và con đường”, theo Wang Jian - một chuyên gia Trung Đông tại Học viện Khoa học xã hội TQ.

Ông nhận định: “Các công ty TQ và các dự án đầu tư giờ đây không thể vội vàng”. Ông Wang thêm rằng an ninh có thể là một trở ngại lớn cho các công ty TQ sau khi Mỹ rút đi.

“Nếu tình hình an ninh xấu đi, điều đó sẽ ảnh hưởng tới ý định hợp tác kinh tế của TQ trong khu vực. Các rủi ro an ninh có thể lan sang các quốc gia khác như Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) - nơi TQ có lợi ích kinh tế sâu rộng” - ông Wang nói.

Các công ty TQ từng đầu tư và làm ăn với Syria trước khi nội chiến nổ ra vào năm 2011. Nhưng kể từ đó hầu hết các công ty TQ đã rút đi hoặc ngừng hoạt động tại đây. Khi tình hình ổn định, các công ty TQ sẽ trở lại và Bắc Kinh muốn tham gia công cuộc tái thiết. Theo đánh giá của các nhà phân tích, sáng kiến “Vành đai và con đường” tập trung vào thương mại, xây dựng cơ sở hạ tầng và cả hai điều này sẽ là cực kỳ cần thiết khi Syria bắt đầu công cuộc tái thiết.

Trung Quốc cử một phái đoàn gồm 200 công ty tới Hội chợ quốc tế Damascus lần 60 hồi tháng 9. Ảnh: AP

Giới quan sát cho rằng các công ty TQ nhiều khả năng sẽ trở lại Syria sau chiến tranh như họ đã làm ở Iraq. Trả lời phỏng vấn hãng thông tấn Tân Hoa xã mới đây, Wafiqa Hosni, Bộ trưởng Các vấn đề đầu tư của Syria, cho hay chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad coi TQ là “một quốc gia thân thiện”.

TQ đã có các bước đi nhằm thiết lập vị thế bước đầu tại thị trường Syria. Năm 2017, Bắc Kinh đã tổ chức Hội chợ các dự án tái thiết Syria đầu tiên tại Bắc Kinh, đưa ra kế hoạch chi 2 tỉ USD nhằm xây dựng một khu công nghiệp ở Syria có thể phục vụ tới 150 công ty.

Vào tháng 9, TQ đã cử một phái đoàn gồm 200 công ty tới Hội chợ quốc tế Damascus lần thứ 60 - hội chợ lâu đời nhất tại các quốc gia Ả Rập. Hầu hết các doanh nghiệp TQ muốn tìm kiếm cơ hội bước chân vào Syria và xây dựng mối quan hệ làm ăn trong quá trình tái thiết của nước này.

Gây sức ép cho Trung Quốc ở Ấn Độ-Thái Bình Dương?

John Leen, GS tại ĐH Sydney (Úc), cho hay quyết định rút khỏi Syria của Mỹ cũng có thể là dấu hiệu cho thấy Washington đang xem xét lại các chính sách Ấn Độ-Thái Bình Dương của nước này.

“Điều đó cho thấy Mỹ thay đổi suy nghĩ trong chiến lược rằng Trung Đông đang trở nên ít quan trọng hơn với Mỹ và sự chú ý đang đổ dồn về Ấn Độ-Thái Bình Dương” - ông Lee nói với SCMP.

“Mỹ xem TQ là thách thức cơ bản và lâu dài. Điều này đã được thể hiện trong chiến lược an ninh quốc gia, chiến lược quốc phòng quốc gia và bài phát biểu của Phó Tổng thống Mike Pence” - ông Lee nói thêm.

Bộ chỉ huy Thái Bình Dương của quân đội Mỹ đã được đổi tên thành Bộ chỉ huy Ấn Độ-Thái Bình Dương; có kế hoạch nâng cấp các hệ thống thiết bị và vũ khí, tăng cường các cuộc tập trận với các đồng minh khu vực. Cụ thể hơn, Mỹ đã gia tăng các cuộc tuần tra ở biển Đông để thách thức những tuyên bố chủ quyền phi lý của TQ.

Dù vậy, chuyên gia Wu tin rằng việc sử dụng lực lượng quân sự Mỹ tại Ấn Độ-Thái Bình Dương sẽ bị hạn chế. Theo ông, mục đích của Mỹ chủ yếu là duy trì hiện diện, vị thế trong khu vực vì các đồng minh và nhằm gây sức ép lên TQ.

“Khó có khả năng Mỹ sẽ lấy các đảo do TQ kiểm soát bằng vũ lực hoặc buộc TQ từ bỏ kế hoạch “Con đường tơ lụa trên biển”” - ông Wu nói và nhắc tới chiến lược của Bắc Kinh nhằm thúc đẩy kết nối hạ tầng khắp các quốc gia Đông Nam Á, châu Đại Dương và các nước Đông Phi.

TRI TÚC