Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ lại căng thẳng vì...S-400

Trong bài viết được đăng trên trang tin Trung Đông Middle East Eye, tác giả Ragip Soylu tường thuật lại diễn biến mới nhất về giải quyết tranh chấp hệ thống tên lửa giữa hai nước Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ:

Vào hôm thứ Năm vừa qua, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan nói với người đồng cấp Mỹ Joe Biden rằng nước này từ chối thực hiện theo các đề xuất nhằm giải quyết tranh chấp xung quanh máy bay phản lực F-35 và hệ thống tên lửa S-400 do Nga sản xuất với Mỹ.

Năm ngoái, chính phủ Hoa Kỳ đã áp đặt lệnh trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ sau khi Ankara mua S-400 từ Nga. Washington cũng đã chính thức loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình F-35 vào tháng trước vì lo ngại rằng quân đội Nga có thể thu thập thông tin tình báo về máy bay phản lực thông qua hệ thống S-400 được triển khai tới Thổ Nhĩ Kỳ.

Tổng thống Mỹ Joe Biden (phải) và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan (trái) trước hội nghị thượng đỉnh NATO tại Brussels vào ngày 14 tháng 6 năm 2021 (Nguồn: AFP)

Ông Erdogan trả lời trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ Năm với các nhà báo đi cùng mình đến Azerbaijan. “Tôi đã nhấn mạnh với ngài Biden rằng đừng mong chúng tôi chịu nhượng bộ. Chúng tôi đã trả đủ số tiền cần thiết và thực hiện đúng trách nhiệm của mình trong thỏa thuận giao dịch F-35”

"Liên quan đến hệ thống tên lửa S-400, Hoa Kỳ từ chối cung cấp hệ thống phòng thủ tên lửa Patriots như chúng tôi đã yêu cầu. Ngược lại, phía Mỹ đã rút lại toàn bộ các hệ thống tên lửa đã được triển khai trước đó tại nhiều căn cứ của chúng tôi."

Erdogan và Biden đã gặp nhau vào đầu tuần này bên lề một cuộc họp hội nghị thượng đỉnh của NATO. Cả hai nhà lãnh đạo đều tỏ ra lạc quan sau cuộc đàm phán nhưng chưa đi đến được bất kỳ kết quả cụ thể, hậu quả là làm mất giá đồng Lira của Thổ Nhĩ Kỳ dẫn đến thị trường bị đảo lộn

Theo một vài nguồn tin thân cận, đầu tháng này, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Wendy Sherman đã nhắc lại lời đề nghị của Mỹ về việc chuyển hệ thống tên lửa S-400 tới khu vực canh giữ chung Mỹ - Thổ tại căn cứ không quân Incirlik, ngay bên ngoài Adana, gần biên giới phía nam giáp với Syria.

Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ đã hoàn toàn khước từ lời đề nghị trên, như đã làm với chính quyền Mỹ trước đây.

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho biết Washington đang cố gắng áp đặt quyền kiểm soát của Mỹ đối với S-400 để đảm bảo rằng chúng sẽ không bao giờ được kích hoạt.

“Đây là điều không thể chấp nhận được. Đây là về chủ quyền của Thổ Nhĩ Kỳ”, dẫn lời một quan chức.

Đầu tháng này, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu nói rằng Ankara có thể cử các kỹ thuật viên Nga về nước và tự vận hành hệ thống.

“Chúng tôi có thể loại bỏ yếu tố Nga khỏi tranh chấp này nhưng chúng tôi không thể chuyển giao quyền kiểm soát cho Mỹ”

Một chủ đề thảo luận chính khác giữa Biden và Erdogan là Afghanistan, đặc biệt là an ninh của Sân bay Quốc tế Kabul, hiện đang do lực lượng an ninh Thổ Nhĩ Kỳ điều hành.

Tại một cuộc phỏng vấn cũng vào hôm thứ Năm, Erdogan nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ có thể chia sẻ trách nhiệm nhiều hơn ở Afghanistan sau khi Mỹ rút quân.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục đóng góp để thiết lập một nền hòa bình bền vững ở Afghanistan”.

Sân bay quốc tế Kabul tại Afghanistan, nơi hiện đang do lực lượng an ninh Thổ Nhĩ Kỳ điều hành và bảo vệ (Ảnh: Greek City Times)

Tuy nhiên, trong một tuyên bố hồi giữa tuần, Taliban đã yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ rời đi cùng với các lực lượng quân đội nước ngoài khác thuộc NATO, đồng thời cảnh báo nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ nếu không muốn phạm "sai lầm lớn".

Washington bày tỏ mong muốn Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục quản lý an ninh tại sân bay quốc tế Kabul. Đây là chìa khóa cho sự ổn định của thủ đô Afghanistan, vì các cơ quan đại diện nước ngoài, các tổ chức phi chính phủ và các nhóm viện trợ dựa vào hoạt động tại sân bay. Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa ra một vài yêu cầu để đổi lấy động thái trên.

Mặc dù một thông cáo của NATO về đảm bảo sẽ duy trì kinh phí cho sân bay cũng như đáp ứng điều kiện của Thổ Nhĩ Kỳ, phía Ankara vẫn đang tìm kiếm sự hỗ trợ về hậu cần, chẳng hạn như triển khai máy bay không người lái, thiết bị phòng thủ và quân đội từ các nước đồng minh khác.

Nhật An