Mỹ từng thực hiện hơn 1.000 vụ thử hạt nhân trong gần nửa thế kỷ

Theo bài viết, từ năm 1945 đến 1992, Mỹ đã tiến hành 1.032 vụ thử hạt nhân. Phần lớn các vụ thử hạt nhân của Mỹ được thực hiện ở giữa sa mạc tại bãi thử Nevada (NTS). NTS là nơi diễn ra 699 vụ thử hạt nhân cả trên mặt đất và dưới lòng đất. Sức công phá trung bình của các vụ thử này là 8,6 kiloton (1 kiloton tương đương 1.000 tấn thuốc nổ TNT). Từ thành phố Las Vegas, cách NTS khoảng 104km về hướng đông nam cũng có thể quan sát thấy các vụ thử này.

Một số lượng lớn các vụ thử hạt nhân còn lại của Mỹ diễn ra trên các đảo: Bikini, Enewetak, Johnston và Christmas ở Thái Bình Dương. Theo Tạp chí National Interest, các vụ thử hạt nhân của Mỹ tại Thái Bình Dương gây chú ý không chỉ vì những hình ảnh thu được khiến dư luận phải kinh ngạc mà còn vì việc di dời toàn bộ cư dân bản địa ở các hòn đảo kể trên. Những ai vô tình ở trong khu vực bị ảnh hưởng của các vụ thử này đều bị phơi nhiễm phóng xạ ở mức nguy hiểm. Năm 1954, tàu cá Daigo Fukuryu Maru của Nhật Bản đã vô tình đi vào khu vực bị ảnh hưởng bởi vụ thử hạt nhân thứ hai của Mỹ mang mật danh Castle Bravo có sức công phá lên tới 15 megaton (1 megaton tương đương 1 triệu tấn thuốc nổ TNT). Hậu quả là một thủy thủ trên tàu tử vong tại chỗ trong khi những người sống sót còn lại bị bệnh tật đeo bám do phơi nhiễm phóng xạ.

Vụ thử mang mật danh Ivy Mike được tiến hành vào tháng 11-1952 tạo ra đám mây hình nấm cao hơn 41km. Ảnh: Getty Images.

Theo Tạp chí National Interest, vụ thử bom nhiệt hạch đầu tiên của Mỹ diễn ra vào tháng 11-1952 ở đảo Enewetak. Vụ thử mang mật danh Ivy Mike này có sức công phá 10,4 megaton trong khi sức công phá của quả bom nguyên tử mà Mỹ ném xuống thành phố Hiroshima của Nhật Bản trong Chiến tranh Thế giới lần thứ hai chỉ xấp xỉ 18.000 tấn TNT. Đây là vụ thử hạt nhân lớn nhất thế giới tính tới thời điểm lúc bấy giờ khi tạo ra quả cầu lửa rộng gần 2,9km và đám mây hình nấm cao hơn 41km.

Tạp chí National Interest cho biết, vào năm 1962, Mỹ đã tiến hành một loạt các vụ thử hạt nhân trên không, trong đó phải kể đến vụ thử mang mật danh Starfish Prime được thực hiện ngoài khơi đảo Johnston với việc một quả rocket Thor thả đầu đạn nhiệt hạch W49 ở độ cao hơn 400km. Vụ thử có sức công phá tương đương 1,4 megaton, tạo ra xung điện từ lan tỏa khắp phía đông Thái Bình Dương, khiến 300 đèn cao áp và một tổng đài điện thoại tại Hawaii cách đó gần 1.300km bị ngắt, đồng thời kích hoạt chuông chống trộm và làm cửa garage của nhiều nhà dân tự động mở.

Mỹ thực hiện các vụ thử hạt nhân không chỉ giới hạn ở Thái Bình Dương và NTS. Theo Tạp chí National Interest, vào tháng 10-1964, vụ thử mang mật danh Salmon có sức công phá 5,3 kiloton đã được tiến hành tại một khu vực chỉ cách thành phố Hattieburg của bang Mississippi khoảng 45km về phía tây nam. Trong khi đó, vào năm 1967, Mỹ đã thực hiện một vụ thử hạt nhân có sức công phá 29 kiloton ở độ sâu hơn 1,2km gần thành phố Farmington của bang New Mexico với mục đích tìm hiểu xem vụ thử có làm phát lộ các mỏ khí đốt hay không. Sau khi vụ thử này thất bại, Mỹ tiếp tục thực hiện hai vụ thử khác gần bang Colorado với mật danh Rulison và Rio Blanco. Mặc dù vụ thử Rulison đã thành công nhưng do tình trạng nhiễm phóng xạ nặng nề, người ta đã không thể khai thác các mỏ khí đốt bị phát lộ.

Theo Tạp chí National Interest, trong những năm đầu khi tiến hành thử hạt nhân, Chính phủ Mỹ nhận định rằng vũ khí hạt nhân sẽ được sử dụng trên chiến trường và quân đội Mỹ phải làm quen với việc hoạt động trên một “chiến trường hạt nhân”. Trong vụ thử Big Shot vào năm 1952, 1.700 lính bộ binh Mỹ đã trú ẩn trong các chiến hào cách tâm vụ nổ có sức công phá 33 kiloton chỉ chưa đầy 7km. Sau vụ thử, các binh lính đã tiến hành một cuộc tấn công giả định trong phạm vi 160m của ground zero (địa điểm trên mặt đất nằm gần nhất với vị trí xảy ra vụ nổ hạt nhân). Kết quả sau đó cho thấy sự gia tăng đáng kể các bệnh bạch cầu, ung thư tuyến tiền liệt và ung thư mũi ở những binh lính này.

Mỹ chấm dứt các vụ thử hạt nhân vào năm 1992. Vào năm 2002, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh của Mỹ ước tính hầu hết người dân xứ cờ hoa sống từ năm 1951 đều bị phơi nhiễm bụi phóng xạ. “Tất cả vụ thử hạt nhân của các quốc gia có thể là nguyên nhân khiến 11.000 người thiệt mạng chỉ riêng ở Mỹ. Mỹ đã học được nhiều điều về việc làm sao có thể chế tạo ra những vũ khí hạt nhân tin cậy và an toàn, cũng như về tác động của chúng tới đời sống con người và môi trường. Tuy nhiên, để làm được điều đó, Mỹ đã phải trả một cái giá khủng khiếp”, Tạp chí National Interest nhận định.

HOÀNG VŨ