New York - Mỹ: Bệnh bại liệt sau 70 năm bùng phát trở lại

Ảnh minh họa.

Lo ngại trẻ em vì chưa tiêm đủ 3 liều vaccine

Ngày 21-7, các quan chức cho biết một người đàn ông được xác nhận mắc bệnh bại liệt ở quận Rockland. Bộ Y tế bang New York và đối tác của họ ở quận Rockland xác nhận bệnh lây truyền từ một người đã nhận vaccine bại liệt dạng uống, loại vaccine đã không được sử dụng ở Mỹ từ năm 2000. Vì thế, một thông cáo báo chí rằng virus có thể có có nguồn gốc bên ngoài Mỹ, nơi vaccine dạng uống vẫn được sử dụng. Theo dữ liệu của bang New York, 60% trẻ em 2 tuổi của quận Rockland đã được tiêm cả 3 liều vaccine bại liệt - thấp hơn đáng kể so với 80% ở phần còn lại của tiểu bang. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), để đạt được khả năng miễn dịch cộng đồng đối với bệnh bại liệt, tỷ lệ tiêm phòng phải đạt 80%.

Đến ngày 12-8, Cơ quan Y tế TP New York thông báo phát hiện virus bệnh này trong các mẫu nước thải, cho thấy virus có nguy cơ lây nhiễm lớn. Virus bại liệt trước đó đã được tìm thấy trong các mẫu nước thải ở các quận Rockland và quận Cam, nhưng thông báo hôm 12-8 là dấu hiệu đầu tiên cho thấy sự hiện diện của nó ở New York. Bộ Y tế tiểu bang đã nhấn mạnh “sự cấp bách phải chủng ngừa cho mọi người lớn và trẻ em ở New York, đặc biệt những người ở khu vực đô thị lớn của tiểu bang”. Các quan chức cho biết bệnh bại liệt đã lưu hành trong nước thải của các quận kể từ tháng 5.

Sự lây lan của virus có nguy cơ gây ra rủi ro cho những người chưa được chủng ngừa, nhưng ai đã tiêm đủ 3 liều vaccine sẽ có ít nhất 99% khả năng bảo vệ khỏi bệnh nặng. Nhưng trẻ em còn quá nhỏ để được tiêm chủng đủ 3 liều sẽ dễ bị tổn thương, cũng như những trẻ em mà cha mẹ từ chối tiêm chủng cho chúng. Các quan chức y tế lo ngại việc phát hiện bệnh bại liệt trong nước thải của TP New York có thể báo trước các trường hợp bại liệt khác.

Mặc dù có hiệu quả ngăn ngừa bệnh bại liệt, nhưng vaccine được sử dụng ở Mỹ trong những thập niên gần đây ít hiệu quả hơn trong việc hạn chế lây truyền. Những người đã được chủng ngừa vẫn có thể mang và phân tán virus, ngay cả khi họ không bị nhiễm bệnh hoặc không có triệu chứng. Theo các nhà dịch tễ học, điều đó có nghĩa virus sẽ khó bị tiêu diệt nhanh chóng. Nhiều người bị nhiễm bệnh bại liệt không xuất hiện triệu chứng, nhưng một số người sẽ bị sốt hoặc buồn nôn. Khoảng 4% người nhiễm virus sẽ bị viêm màng não, và khoảng 1 trong số 200 người sẽ bị liệt, theo các cơ quan y tế.

Tuyên bố khẩn cấp

Trước khi vaccine bại liệt lần đầu tiên được giới thiệu vào những năm 1950, virus này là căn bệnh đáng sợ, đặc biệt trong những tháng mùa hè, khi dịch bệnh bùng phát phổ biến nhất. Các thành phố khi đó chỉ biết đóng cửa các bể bơi như một biện pháp phòng ngừa, và phụ huynh cố giữ con ở trong nhà. Năm 1916, bệnh bại liệt đã giết chết 6.000 người ở Mỹ và khiến ít nhất 21.000 người khác, trong đó hầu hết là trẻ em, bị thương tật vĩnh viễn. Hơn 1/3 số người chết là ở New York, nơi bùng phát dịch bệnh khiến việc mở cửa các trường công lập bị trì hoãn. Một đợt bùng phát vào năm 1952 đã khiến hơn 20.000 người bị bại liệt và khiến nhiều trẻ em bị nhiễm sắt phổi. Loại vaccine hiệu quả đầu tiên xuất hiện ngay sau đó, và virus bắt đầu thoái lui.

Ngày nay, chỉ có 2 quốc gia là Pakistan và Afghanistan vẫn còn bị bệnh bại liệt hoành hành. Các ca bệnh xuất hiện ngoài 2 quốc gia này là kết quả của vaccine dạng uống được sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới. Vaccine đường uống sử dụng loại virus sống nhưng đã suy yếu. Nó là an toàn, nhưng người nhận vaccine dạng này có thể lây lan virus đã suy yếu cho người khác. Những đợt bùng phát “virus bại liệt có nguồn gốc từ vaccine” đã xảy ra ở nhiều quốc gia trong những năm gần đây. Cống mở và nước uống bị ô nhiễm có thể giúp đẩy nhanh sự lây lan. Chỉ có vaccine bại liệt bất hoạt mới được sử dụng ở Mỹ kể từ năm 2000. Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ khuyến cáo trẻ em nên tiêm 4 liều, với mũi cuối cùng được tiêm trong độ tuổi 4-6.

Derek Ehrhardt, nhà dịch tễ học và người giám sát nỗ lực xóa sổ bệnh bại liệt của CDC, cho biết: “Những gì chúng tôi đang thấy là lời cảnh tỉnh cho những người nghĩ rằng virus bại liệt chỉ là vấn đề ở nơi khác. Virus chủ yếu sống trong cổ họng và ruột của người và lây lan phổ biến nhất qua tiếp xúc với phân. Các cơ quan y tế tin rằng virus bại liệt đã được đưa vào New York bởi một người đã được tiêm vaccine virus ở quốc gia khác, hoặc bởi một người chưa được tiêm chủng đã mắc bệnh bại liệt có nguồn gốc từ vaccine khi ở nước ngoài. Virus được phát hiện ở 2 quận phía Bắc TP New York có liên quan đến di truyền với virus có nguồn gốc từ vaccine được thu thập từ các mẫu năm nay ở Jerusalem, cũng như mẫu nước thải ở London.

Kể từ ngày 12-8, CDC đã xác nhận sự hiện diện của virus bại liệt trong 20 mẫu nước thải ở các quận Rockland và Orange, tất cả đều có liên quan về mặt di truyền với trường hợp bại liệt của cư dân quận Rockland. Các quận nằm cạnh nhau. Trong số 20 mẫu, 2 mẫu được thu thập vào tháng 5, 3 mẫu vào tháng 6 và 8 mẫu vào tháng 7 từ Rockland; 2 mẫu được thu thập vào tháng 6 và 5 mẫu vào tháng 7 tại quận Cam. Các quan chức y tế tin rằng hàng trăm người trong khu vực có thể bị nhiễm bệnh.

Ngày 9-9, Thống đốc Kathy Hochul của New York đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp trước sự bùng phát bệnh bại liệt, trong nỗ lực trang bị tốt hơn cho các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe các công cụ để hạn chế sự lây lan của virus. Lệnh cho phép nhân viên dịch vụ khẩn cấp, nữ hộ sinh và dược sĩ tiêm vaccine bại liệt. Tuyên bố cũng yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe gửi dữ liệu tiêm chủng bại liệt cho các quan chức y tế New York để họ có thể nhắm mục tiêu nỗ lực tiêm chủng.

VĨNH CẨM