Nga chứng minh điểm yếu của T-80 chỉ là quá khứ

Trong bài viết của mình, Mark Episkopos cho biết, cuối năm 1994, cuộc chiến tranh chống phiến loạn ở Chechnya là lần đầu tiên T-80 được đưa vào chiến đấu và chiếc xe đã nhanh chóng có những thất bại thảm họa.

Tại thời điểm đó, Tổng thống Nga Boris Yeltsin quyết tâm lấy lại Chechnya từ lực lượng ly khai bằng vũ lực. Binh lính Nga cùng các tăng T-80B và BV rầm rập tiến vào Chechnya.

Quân của Nga tiến vào thủ phủ Grozny của Chechnya đã gần như trở thành một cuộc thảm sát, với gần 1.000 người lính thiệt mạng và 200 chiếc xe bị phá hủy chỉ từ ngày 31/12/1994 cho tới buổi tối ngày hôm sau.

Xe tăng T-80 của Nga.

Dù danh tiếng là chiếc xe hiện đại nhất trong lực lượng tấn công Nga, T-80B và T-80BV vẫn chịu các tổn thất khủng khiếp. Chống chọi tốt các cú bắn trực diện, hàng chục những chiếc xe tăng này đã nổ tung tháp pháo, sau khi bị trúng đạn súng chống tăng RPG-7 và RPG-18 của phiến quân Chechnya bắn từ nhiều hướng.

Chuyên gia Mỹ cho rằng, hệ thống nạp đạn tự động Korzhina của T-80 có lỗi chết người. Thiết bị nạp đạn tự động chứa liều phóng ở vị trí thẳng đứng và chỉ được bảo vệ phần nào bởi các bánh xe.

Đạn chống tăng RPG bắn trúng thân T-80 rất dễ gây cháy liều phóng và khiến chiếc xe tăng phát nổ, hư hỏng hoàn toàn. Một lỗi lớn thứ hai của T-80, giống các xe tăng đời trước, là góc nâng và hạ pháo hạn chế.

Pháo tăng không thể bắn trả các phiến quân tấn công vào nó từ các tầng cao hay từ các tầng hầm. Và công bằng hơn, T-80 bị diệt do lỗi của tổ lái được chuẩn bị tồi khi ra trận. Họ không được huấn luyện bài bản và chiến thuật cũng rất kém.

Việc Nga vội vã tham chiến đã khiến nhiều chiếc T-80BV tiến vào Grozny mà không có thuốc nổ nhét trong các hộp ERA, khiến loại giáp này trở nên vô dụng. Ngoài ra, dù rất mạnh mẽ nhưng động cơ turbine khí trên T-80 lại tiêu tốn quá nhiều nhiên liệu và hay chết máy.

Chuyên gia Mỹ kết luận rằng, tất cả những điểm yếu này đã mang đến hình ảnh một cỗ tăng có thành tích tệ hại trong thực chiến dù nó được đánh giá mạnh nhất của Nga tại thời điểm đó.

Tuy nhiên, Nga đã chứng minh tất cả chỉ là quá khứ bằng hình ảnh Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu lái thử phiên bản nâng cấp mạnh nhất của T-80 là T-80BVM trên thao trường Alabino hôm 19/8.

Những nâng cấp được Nga bắt đầu lên kế hoạch ngay sau kết thúc chiến tranh Chechnya. T-80 trong cấu hình cải tiến BVM mới được trang bị động cơ turbine khí nâng cấp có thể khơi động ngay cả khi nhiệt độ gần âm 50 độ C và sẵn sàng hoạt động chỉ trong vài phút.

Đây là khả năng không một loại tăng nào trên thế giới có thể làm được. Bởi trong tất cả các dòng tăng có động cơ diesel thông thường cần khoảng 40 phút để làm ấm trong điều kiện lạnh giá như vậy.

Để có được tính năng đặc biệt này, T-80BVM đã vượt qua quá trình nâng cấp với nhiều trang thiết bị tối tân mới, trong đó có hệ thống kiểm soát hỏa lực Sosna-U, Relikt - giáp phản ứng nổ chủ động hiện đại nhất (ERA) của Nga cùng loạt hệ thống phòng vệ khác.

Nga từng muốn khôi phục hoạt động cho xe tăng T-80BV từ năm 2002, nhưng do gặp nhiều khó khăn mà dự án này bị trì hoãn rất lâu, phải tới những năm gần đây thì chương trình mới được tiến hành trên diện rộng cùng với dự án nâng cấp T-72B lên chuẩn T-72B3/B3M.

Số liệu từ tạp chí MilitaryBalance cho biết, hiện nay Nga đang niêm cất bảo quản 3.000 xe tăng T-80BV trong các kho dự trữ. Bên cạnh đó là 200 chiếc T-80U thuộc biên chế Sư đoàn xe tăng cận vệ số 4 mang tên Kantemirovskaya.

Khác với chương trình nâng cấp T-72B, dự án hiện đại hóa T-80BV diễn ra với tốc độ chậm hơn, các đơn vị bộ binh cơ giới Nga hiện mới chỉ nhận được một lượng nhỏ xe tăng T-80BVM thế hệ mới. Nhưng sau một thời gian đánh giá và lựa chọn cấu hình tối ưu, công việc đã bắt đầu được tiến hành trên quy mô lớn.

Và lô T-80BVM vừa được tiếp nhận hồi giữa năm 2020 gồm 120 xe là những chiếc nằm trong số này. Theo đánh giá từ các chuyên gia, sau khi được hiện đại hóa lên chuẩn mới, xe tăng chiến đấu chủ lực T-80BVM sẽ có năng lực tác chiến tiệm cận T-90M Proryv-3 và vượt xa T-72B3.

T-80BVM nâng cấp đã được trang bị hệ thống giáp phản ứng nổ thế hệ mới được thiết kế kiểu module, trang bị loại đạn urani nghèo được thiết kế riêng cho dòng tăng này. Loạt trang bị của T-80BVM có thể giúp cỗ tăng này đánh bại được những dòng tăng mạnh nhất của phương Tây hiện nay.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu trên chiếc T-80BVM

Thùy Dung