Nga tăng cao vị thế ở Trung Đông

Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm căn cứ không quân Hmeymim ở Syria ngày 11.12. Ảnh: Sputnik

Vươn tầm sức mạnh Nga

Tại Cairo, Tổng thống Putin tuyên bố nối lại các chuyến bay thương mại trực tiếp đến Ai Cập kể từ vụ đánh bom máy bay Nga ở bán đảo Sinai năm 2015 làm 224 người thiệt mạng. Các cuộc thảo luận với Tổng thống Abdel Fattah el-Sissi xoay quanh việc ký kết hợp đồng xây dựng nhà máy điện hạt nhân trị giá 30 tỉ USD và đàm phán một thỏa thuận mở đường cho không quân Nga sử dụng các căn cứ ở Ai Cập.

Tại Ankara, Tổng thống Putin gặp người đồng cấp Recep Tayyip Erdogan lần thứ 8 trong năm 2017, minh chứng cho mối quan hệ song phương tiến triển nhanh chóng sau vụ Đại sứ Nga bị bắn chết ở Ai Cập 2 năm trước, và sau vụ không quân Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ chiến đấu cơ Nga.

Trong chuyến thăm đầu tiên tới Syria kể từ khi Nga mở chiến dịch không kích ở Syria vào tháng 9.2015 theo đề nghị giúp đỡ của Damascus, Tổng thống Putin đã gặp Tổng thống Bashar al-Assad, tuyên bố chiến thắng trước IS và thông báo rút quân khỏi Syria.

“Trong 2 năm, các lực lượng vũ trang Nga cùng với quân đội Syria đã đánh bại các nhóm khủng bố quốc tế có khả năng chiến đấu nhất” - tờ Washington Post dẫn lời ông Putin phát biểu từ căn cứ không quân Hmeymim ở Latakia. “Do đó, tôi tuyên bố quyết định quan trọng, rút một phần đáng kể quân đội Nga ở Syria về nước”. Mặc dù phương Tây có hoài nghi về “một phần đáng kể” thực sự là bao nhiêu quân, như trước đây 2 năm họ đã từng hoài nghi, song Tổng thống Putin trong 2 năm qua đã chứng minh, Nga luôn đứng bên bạn bè đồng minh của mình, và có thể thể hiện sức mạnh ra ngoài khu vực Đông Âu.

Chiến lược kịp thời

Giới phân tích cho rằng, vị thế của Nga ở Trung Đông đang ngày càng gia tăng. Trong 1 bài báo gần đây trên tờ The Atlantic về chiến lược của ông Putin, nhà báo Julia Ioffe viết: “Khi vai trò truyền thống của Mỹ ở Trung Đông thu hẹp lại, thì vai trò của Nga lại mở rộng ra, nhất là trong cuộc chiến chống những kẻ khủng bố”. Để so sánh, 2 chính quyền liên tiếp của Mỹ đã phải vật lộn để đưa ra một chính sách mạch lạc về Trung Đông.

Giới phân tích chỉ trích chính quyền của Tổng thống Barack Obama chống lại những nước Arab hùng mạnh từng là đồng minh truyền thống của Mỹ trước các cuộc nổi dậy năm 2011, nhưng sau đó không làm đủ để hạ bệ Tổng thống Assad trong cuộc xung đột ở Syria. “Chính sách thiếu dứt khoát của chính quyền Tổng thống Barack Obama đã mở ra rất nhiều cơ hội cho Nga.

Và với chính quyền hiện tại của Tổng thống Donald Trump - người có xu hướng ủng hộ Nga - thì người Nga đang làm khá hiệu quả ở khu vực này” - ông Paul Salem của Viện Trung Đông nói với tờ Today’s WorldView.

Theo một cuộc khảo sát mới đây của Trung tâm nghiên cứu Pew có trụ sở tại Mỹ, 64% số người thuộc các nước trong khu vực thấy rằng, Nga có ảnh hưởng đến các vấn đề Trung Đông nhiều hơn so với 10 năm trước đây. Tỉ lệ này có thể còn tăng cao trong những tháng tới, sau khi chiến dịch chống IS ở Syria và Iraq đã kết thúc.

“Đối với nhiều nước trong khu vực, sự hiện diện ngày càng lớn của Nga dường như ngày một quan trọng hơn để tạo sự cân bằng” - học giả người Thổ Nhĩ Kỳ Talha Kose viết trên tờ nhật báo Sabah. “Những động thái bất thường của chính quyền Mỹ, chẳng hạn, việc công nhân Jerusalem là thủ đô của Israel, sẽ chỉ làm giảm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực và mở đường cho Nga”.

Theo học giả này, người Nga sẽ tận dụng cơ hội để mở rộng ảnh hưởng ở Trung Đông và đóng vai trò là một cường quốc thế giới. Những nỗ lực của Nga bao gồm xuất khẩu vũ khí và năng lượng hạt nhân dân sự - như đã thấy trong các thỏa thuận với Ai Cập, và tiếp cận các mỏ khí tự nhiên khổng lồ ở phía đông Địa Trung Hải.

Còn theo ông Stephen Blank của Hội đồng chính sách đối ngoại Mỹ được tờ Washington Post dẫn lời, Mátxcơva có chiến lược và đang thực hiện thông qua các chính sách kịp thời, được cân nhắc kỹ lưỡng, và đã thành công trong việc nâng cao vị thế của mình không chỉ với Iran, mà còn với cả các đồng minh của Mỹ và trên toàn bộ Trung Đông.

VÂN ANH