Ngang nhiên xây nhà trên đất công

Tràn lan nhà kiên cố

Theo chân một môi giới bất động sản, chúng tôi đến khu vực đất công thuộc thôn Phước Lộc để tìm mua một lô đất giá rẻ. Chỉ về một căn nhà đang xây dựng, người môi giới cho biết khu vực này tuy là đất nông nghiệp nhưng người dân vẫn xây nhà bình thường. “Anh mua thì giấy viết tay, rồi tự xây nhà. Giá hiện nay chỉ 200 triệu đồng/lô khoảng 100m2”, môi giới cho hay.

Đường bê tông và hệ thống dây điện trên những trụ sắt tạm bợ.

Theo quan sát của chúng tôi, khu vực này rộng gần 10ha, đã có hơn 50 căn nhà có người ở và một số căn đang xây. Hầu hết các căn nhà đều mới xuất hiện từ đầu năm 2018 đến nay. Các con đường được đổ bê tông đi tạm, dọc đó là các trụ sắt nhỏ xíu dựng lên để kéo dây điện về từng hộ. Ông Trần Văn Long - người dân ở đây cho biết, do gia đình khó khăn, nhiều năm ở nhà thuê nên năm 2018, ông mua đất của một người tên Hậu rồi xây nhà lấy chỗ che nắng mưa. “Những gia đình có điều kiện thì bỏ vài chục triệu đồng kéo nước về dùng, còn tôi và nhiều gia đình khác khó khăn nên chỉ dùng nước giếng khoan”, ông Long nói.

Đặc biệt, trong khu vực này có một dãy phòng trọ (6 phòng) mới xây dựng đầu năm 2019 và đã có 2 phòng được thuê. Chúng tôi liên hệ theo số điện thoại ghi trên tường thì một người đàn ông tên Văn cho biết, mới xây dãy nhà trọ này trên lô đất 110m2. Nếu có nhu cầu thuê ở thì mỗi phòng rộng 15m có giá 1,2 triệu đồng/tháng; còn mua cả dãy trọ thì ông bán 700 triệu đồng. Ông Văn còn một lô đất sát dãy nhà trọ cũng có diện tích 110m2. Nếu mua cả nhà trọ và lô đất này thì giá bán là 1,1 tỷ đồng. Ông Văn tiết lộ: “Anh mua thêm đất xây nhà trọ hoặc xây nhà ở thì liên hệ chủ đất cũ tên Hiếu. Anh em nhà ông Hiếu và ông Hậu bán đất ở đó nhiều, sẽ chỉ cách cho”.

Nhiều người dân nghèo mua đất ở đây rồi vay mượn tiền xây nhà nhưng không biết sẽ bị cưỡng chế.

Một cán bộ quản lý đô thị UBND xã Phước Đồng cho biết, đa số những người đến mua đất xây nhà trong khu vực này đều nghèo và thiếu hiểu biết. Còn anh em nhà ông Hậu, ông Hiếu sống lâu năm ở đây. Khi thị trường bất động sản Nha Trang phát triển nóng, thấy nhu cầu của người dân tăng cao nên hai người này đã phân lô đất nông nghiệp của mình ra bán, rồi đi mua lại đất nông nghiệp của những hộ dân khác với giá rất rẻ và phân lô, bán lại cho người dân với giá cao hơn.

Buông lỏng quản lý từ lâu

Trao đổi với phóng viên, lãnh đạo UBND xã Phước Đồng khẳng định, khu vực ở thôn Phước Lộc mà chúng tôi nhắc tới là đất công do UBND xã quản lý. Đất này trước kia do Tập đoàn sản xuất Phước Trung 2 (nay là thôn Phước Lộc) quản lý. Năm 1995, tập đoàn giải thể nhưng Nhà nước không đo đạc, thu hồi đất hoặc có quyết định giao đất cho dân nên trên văn bản, giấy tờ vẫn là đất 5% do Nhà nước quản lý.

Một dãy nhà trọ mới xây dựng đầu năm nay.

Theo tài liệu chúng tôi có được, từ năm 2006, đoàn thanh tra do ông Nguyễn Xuân Đạt - Phó Giám đốc Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất TP. Nha Trang làm trưởng đoàn đã có báo cáo kết quả thanh tra việc quản lý và sử dụng đất công ích trên địa bàn xã Phước Đồng. Theo kết quả thanh tra, tổng diện tích đất công ích ở thôn Phước Lộc là hơn 10,6ha, thời điểm đó đã giao cho nhà máy Ponaga (nay là Khu du lịch Trăm Trứng) thuê gần 1ha, nên hiện còn 9,8ha đất trống. Tại thời điểm đo đạc năm 2005, trong 52 hộ dân quản lý, sử dụng đất này thì có 17 hộ tự ý chuyển đất hoa màu sang xây dựng nhà ở. Khi đoàn kiểm tra làm việc thì các hộ này đều không có giấy tờ chứng minh về nguồn gốc đất. Việc sử dụng do chuyển nhượng bằng giấy tay và xây nhà trái phép vào thời điểm năm 2000 - 2001.

Đoàn thanh tra kết luận, trong giai đoạn 1999 - 2002, UBND xã Phước Đồng đã thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý nhà nước về đất công nên đã để nhiều gia đình, cá nhân tự ý xây dựng trên đất nông nghiệp mà không có biện pháp xử lý triệt để. Về sai phạm cá nhân, ông Nguyễn Hà Tuy - Chủ tịch UBND xã Phước Đồng và ông Nguyễn Xuân Lộc - cán bộ địa chính xã Phước Đồng thời điểm đó đã thiếu trách nhiệm trong quản lý sử dụng đất công ích. Khi nghỉ hưu, ông Tuy cũng không bàn giao hồ sơ quỹ đất công ích cho chủ tịch mới để tiếp tục quản lý theo quy định.

Ông Bùi Cao Pháp - Phó Chủ tịch UBND xã Phước Đồng cho biết, khi tập đoàn sản xuất giải thể, năm 1998, Hội đồng xét duyệt điều chỉnh đất đai xã Phước Đồng (gọi là Hội đồng 64) đã lên phương án cân đối đất công để giao cho từng hộ gia đình quản lý, sử dụng. Tuy nhiên, ở thôn Phước Lộc mới cân đối được phần đất tự có và đất ở. Còn đất nông nghiệp mới lên được phương án cân đối nhưng chưa ra được quyết định giao đất thì Hội đồng 64 giải thể.

Theo ông Pháp, sau khi có báo cáo thanh tra năm 2006, UBND TP. Nha Trang đã ra các quyết định cưỡng chế thu hồi đất nhưng không thực hiện được. Đến năm 2018 thì tình trạng phân lô, xây dựng trái phép lại rầm rộ. UBND xã đã phát hiện và nhiều lần báo cáo lên UBND TP. Nha Trang nhưng do vướng các quy định nên không thể xử lý nhanh được.

Đang lên phương án cưỡng chế

Được biết, tháng 5-2018, UBND xã Phước Đồng đã nhiều lần mời các đối tượng chiếm đất công lên UBND xã để làm rõ việc xây dựng các công trình nhà ở và đường bê tông trên đất. Tuy nhiên, xã không xác minh được chủ đầu tư xây dựng công trình và đối tượng chiếm đất công do việc này đã diễn ra qua nhiều thời kỳ, từ năm 1992, 1997 đến 2018… Trường hợp ông Trương Văn Hiếu chiếm đất công, UBND xã Phước Đồng đã lập biên bản vi phạm hành chính và ban hành quyết định xử phạt hành chính ngày 9-5-2018. Trong báo cáo gửi UBND TP. Nha Trang, UBND xã Phước Đồng cho biết đã nhiều lần kiểm tra và tiến hành các biện pháp ngăn chặn theo quy định pháp luật nhưng các đối tượng chiếm đất rất manh động, coi thường pháp luật, kết hợp đông người có những hành vi đe dọa cản trở việc tạm giữ tang vật và phương tiện vi phạm.

Ngày 1-7, UBND xã Phước Đồng đã có văn bản gửi UBND TP. Nha Trang báo cáo về vấn đề này. Theo văn bản, tại khu vực đất công ở thôn Phước Lộc có 35 trường hợp vi phạm, trong đó có 24 trường hợp đủ điều kiện cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm, 10 trường hợp đang trình UBND tỉnh ban hành quyết định xử phạt. Qua điều tra của Công an xã Phước Đồng, đối với 24 trường hợp đủ điều kiện cưỡng chế thì có 23 hộ với 54 nhân khẩu. Một số hộ không hợp tác xác định nhân khẩu nên công an vẫn đang tiếp tục điều tra.

Ông Bùi Cao Pháp cho biết, từ nay đến ngày 10-7, UBND xã phải làm xong phương án cưỡng chế các căn nhà xây trái phép để trình UBND TP. Nha Trang phê duyệt. Thời gian qua, UBND xã đã phối hợp với Phòng Quản lý đô thị xác minh, đánh số nhà vi phạm, đồng thời làm rõ nguồn gốc đất đai… “Việc cưỡng chế ở khu vực Phước Lộc rất phức tạp bởi ở đây toàn nhà xây kiên cố, nguồn gốc đất lại rắc rối, vi phạm trải qua nhiều thời kỳ… Vì vậy, xã phải xây dựng các tình huống có thể phát sinh, đồng thời đề nghị Công an TP. Nha Trang, Phòng Quản lý đô thị TP. Nha Trang hỗ trợ”, ông Pháp cho biết.

V.K