Nghệ An xây dựng nhiều chính sách cho công tác xóa mù chữ

Để mỗi người dân đều biết chữ

Từ một quốc gia có hơn 95% dân số mù chữ, đến nay tỷ lệ người mù chữ của Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc. Cụ thể, đến năm 2023, tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi từ 15 trở lên là 98% và tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi từ 15 đến 35 là 99% đối với cả nam và nữ.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác xóa mù chữ vẫn đang còn những khó khăn thách thức như: một bộ phận tái mù, một số người dân vùng miền núi cao vẫn chưa biết đọc, biết viết...

Lớp học xóa mù chữ ở xã Cam Lâm, huyện Con Cuông. Ảnh: Mỹ Hà

Hiện nay, cả nước vẫn đang còn hơn 189.000 người từ 15 - 35 tuổi chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 1 (hoàn thành chương trình lớp 3) và hơn 322.000 người chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 2 (hoàn thành chương trình tiểu học). Trong khi đó, với độ tuổi từ 15 - 60, tỷ lệ này với chuẩn mức độ 1 là hơn 734.000 người và hơn 1,7 triệu người mức độ 2. Cả nước vẫn còn 266 xã (chiếm tỷ lệ 2,5%), và 42 huyện (chiếm tỷ lệ 6%) chỉ mới đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1; chỉ mới có 48/63 tỉnh đủ tiêu chuẩn, điều kiện đạt xóa mù chữ mức độ 2 và đến nay đã có 21 tỉnh được Bộ Giáo dục và Đào tạo kiểm tra, công nhận.

Liên quan đến công tác xóa mù chữ, mới đây, tại thành phố Vinh, Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa tổ chức Hội thảo thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng công tác xóa mù chữ cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2023-2030 các tỉnh miền Trung.

Qua phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Xuân Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục thường xuyên, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến công tác xóa mù chữ còn nhiều khó khăn, trong đó chủ yếu là nhận thức của người dân về công tác xóa mù chữ còn chưa cao, chưa thấy rõ được ý nghĩa, vai trò và lợi ích của việc biết chữ đối với cuộc sống của mỗi cá nhân và sự phát triển chung của cộng đồng.

Học viên tham gia các lớp xóa mù chữ phần lớn là nữ. Ảnh: Mỹ Hà

Đây còn là nguyên nhân dẫn đến hiệu quả xóa mù chữ không cao, kết quả xóa mù chữ không bền vững, hiện tượng tái mù chữ gia tăng đáng kể.

Phân tích các nguyên nhân, nhiều đại biểu cũng cho rằng, sở dĩ việc xóa mù chữ chưa hiệu quả bởi hiện tại việc đầu tư từ ngân sách nhà nước cho công tác xóa mù chữ còn thấp, chế độ chính sách cho người dạy và người tham gia công tác xóa mù chữ còn nhiều bất cập. Thực tế hiện nay, kinh phí dành cho công tác xóa mù chữ chủ yếu thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia 1719, nhưng chủ yếu là kinh phí cho người học xóa mù chữ.

Trong khi, kinh phí cho người dạy và người tham gia công tác xóa mù chữ phải sử dụng từ nguồn kinh phí ngân sách của tỉnh. Do vậy, các địa phương, đặc biệt là các tỉnh có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn thiếu kinh phí để triển khai công tác xóa mù chữ.

Nỗ lực của Nghệ An

Nghệ An là tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước với dân số hơn 3,4 triệu người, trong đó dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, chiếm 36,3% dân số toàn tỉnh. Với xuất phát điểm không thuận lợi, tình trạng mù chữ, tái mù chữ vẫn xảy ra trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Đặc biệt, số người mù chữ nằm rải rác ở các bản vùng sâu, vùng xa nên rất khó trong việc tổ chức mở lớp. Chưa kể, việc huy động học viên ra lớp, duy trì sĩ số học viên đi học chuyên cần cũng hết sức nan giải do đa số học viên đều là nữ, trong độ tuổi lao động chính của gia đình. Vào mùa nương rẫy, nhiều người thường đi làm xa nhà, xa bản. Một số người do lớn tuổi nên tâm lý của một số học viên còn e dè, xấu hổ khi đi học.

Với nhiều nỗ lực, năm 2022, Nghệ An được công nhận đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2. Để tạo thuận lợi cho công tác xóa mù chữ, ngày 7/7/2023, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết 10 về việc Quy định một số nội dung và mức chi thực hiện công tác xóa mù chữ và phổ cập giáo dục. Hiện mức hỗ trợ để khuyến khích người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số tham gia học xóa mù chữ là 1.800.000 đồng/người/chương trình. Ngoài ra còn có chính sách hỗ trợ cho người làm công tác xóa mù chữ, hỗ trợ thắp sáng ban đêm, công tác tuyên truyền, mua sổ sách...

Điều đặc biệt ở Nghệ An là công tác xóa mù chữ còn nhận được sự phối hợp của nhiều đơn vị như bộ đội biên phòng, công an, các hội phụ nữ, nông dân.

Nghệ An huy động sự vào cuộc của nhiều ban, ngành cùng tham gia vào công tác tuyên truyền, vận động người dân đi xóa mù chữ. Ảnh: Đình Tuyên

Nói thêm về điều này, Thượng tá Nguyễn Như Hồng - Phó Chính ủy Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 4 cho biết: Đơn vị chúng tôi đóng quân trên địa bàn 8 xã thuộc 2 huyện Kỳ Sơn và Quế Phong. Qua thực tế công tác tại địa phương chúng tôi thấy tỷ lệ nhân dân chưa được đi học, hay đi học nhưng sau thời gian dài không tiếp cận đến con chữ lại trở thành mù chữ còn nhiều. Đây cũng là nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc một bộ phận người dân nhận thức không đúng đắn các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, dễ bị kẻ xấu lợi dụng, xúi giục, lôi kéo làm những việc xấu. Không biết chữ còn khiến người dân không tiếp thu được các kiến thức khoa học kỹ thuật mới dẫn đến năng suất lao động, năng suất trồng trọt, chăn nuôi không cao.

Từ thực tế trên, hàng năm đoàn đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương, Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, các trường tiểu học mở lớp học , chống tái mù. Trong quá trình thực hiện chương trình đoàn đã làm tốt công tác tuyên truyền vận động người dân tham gia học tập, lồng ghép linh hoạt giữa việc dạy chữ với công tác phổ biến kiến thức đã làm chuyển biến cơ bản về nhận thức và kỹ năng canh tác, chăn nuôi. Các lớp học mở ra đã tạo cơ hội học tập thứ hai cho những người lớn tuổi, thanh thiếu niên chưa từng được đi học hoặc phải bỏ học giữa chừng ở bậc tiểu học.

Công tác xóa mù chữ có sự tham gia tích cực của lực lượng bộ đội biên phòng. Ảnh: Đình Tuyên

Trước khi HĐND tỉnh ban hành chính sách, hàng năm Sở cũng đã ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nhiệm vụ xóa mù chữ cho các phòng giáo dục và đào tạo và đến tận các cơ sở giáo dục. Việc tổ chức và duy trì lớp học là nhiệm vụ chính được giao cho các trường tiểu học đóng trên địa bàn. Bên cạnh đó, với phương châm “cầm tay chỉ việc”, chúng tôi chỉ đạo các giáo viên khi dạy xóa mù chữ việc minh họa bài học phải bám sát thực tế cuộc sống sinh hoạt lao động của người học, giúp người học dễ hiểu, nhớ lâu và dễ vận dụng, áp dụng với cuộc sống hàng ngày...

Ông Nguyễn Mạnh Hà - Trưởng phòng chính trị tư tưởng - GDTX - Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nghệ An

Mỹ Hà