Nghề hấp cá ở Bình Minh
Từ bao đời nay, từ khi có nghề đi biển thì nghề hấp cá cũng từ đó ra đời, gắn bó với người dân làng biển. Chúng tôi có dịp về với xã biển Bình Minh (H. Thăng Bình, Quảng Nam) một ngày đầu tháng 6. Thời điểm này, được xem là “mùa vàng” khai thác cá trong năm nên các lò hấp cá liên tục đỏ lửa. Chúng tôi được giới thiệu đến gia đình bà Trần Thị Vân (50 tuổi) để tìm hiểu về nghề hấp cá, mà người dân ở đây thường gọi là nghề “chồng bỏ, chồng chê”. Trò chuyện với chúng tôi, người phụ nữ làng biển chân chất, nồng hậu này giải thích: nghề hấp cá là nghề của đa số là phụ nữ làng biển. Còn vì sao “chồng bỏ, chồng chê” là bởi làm nghề này, áo quần, người ngợm cứ thoang thoảng mùi cá, dù có vệ sinh sạch sẽ tới đâu.
Nghề hấp cá nhọc nhằn nhưng nhiều phụ nữ vẫn bám trụ.
Có mặt tại lò hấp cá của bà Trần Thị Hương (55 tuổi) chúng tôi mới thật sự hiểu thấu lời giải thích của bà Vân. Một mùi hôi, tanh nồng đặc trưng của những mẻ cá vừa được đưa vào bờ khiến những người không quen e dè. Tuy nhiên, với những người phụ nữ quyết định chọn nghề hấp cá dường như họ phải “ép” mình để dung hòa. Những đôi tay rám nắng thoăn thoắt đưa những mẻ cá vào lò hấp, rồi vớt cá ra. “Nghề này tuy không tốn nhiều sức nhưng phải thật sự chịu khó. Riêng tôi tính đến nay cũng vài chục năm theo nghề nên mọi công đoạn đều thuần thục hết”, bà Hương cho hay. Theo nhiều người, các công đoạn để cho ra một mẻ cá hấp tương đối đơn giản. Cá sau khi được đưa vào bờ sẽ được đem hấp với nước đang sôi trong vòng vài phút tùy khối lượng mẻ (từ 50kg trở lên). Đặc biệt, là nước phải luôn lấp đầy mẻ cá để cá chín đều. Các loại cá thường đem hấp là cá nục, cá cơm, cá ngừ...
Ngoài ra, còn có thể hấp mực và các loại hải sản khác. Trường hợp cá, mực để lâu, bảo quản trong tủ đông sau khi lấy ra sẽ phải ngâm nước để chúng rã đông. Những người phụ nữ hấp cá còn phải tập làm quen với cái nóng của lò hấp. Giữa trưa trời nắng như đổ lửa, những người phụ nữ phải dầm mình trong lò lửa cháy rực. “Dù nóng đến mấy cũng phải tập trung canh chừng khi cá chín vớt ra chứ không cá sẽ bị bở, rã thịt. Nghe đến từ hấp nhiều người liên tưởng đến sức nóng phải chịu nên cũng ái ngại nhưng cái nghề nó thế, đã theo thì phải chấp nhận”, bà Quỳnh, một phụ nữ làm nghề hấp cá thuê, cười hiền.
Tuy vất vả nhưng nghề hấp cá cũng mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân vùng biển. Với những người phụ nữ hấp cá thuê thì trung bình mỗi ngày kiếm được từ 150-200 nghìn đồng. Riêng đối với các chủ hộ tự mở lò hấp thì nhờ đó mà số lượng hải sản đánh bắt được sau mỗi chuyến đi biển cũng có đầu ra ổn định. Vợ chồng bà Trần Thị Đua mở lò hấp cũng được vài chục năm nay. Mỗi khi có chồng bà đi biển về bà phải thuê thêm vài lao động địa phương phụ giúp. Theo bà Đua, cá hấp luôn được ưa chuộng nên mỗi lần hấp xong bà chở đi bán các nơi người ta đều mua sạch. “Quan trọng là cá luôn tươi, ngon nên bạn hàng mới chuộng. Các mẻ cá sau khi hấp xong tôi chở loanh quanh đi bán khắp nơi, còn một số bạn hàng đến nhà lấy để cung cấp cho các nhà hàng, quán ăn”, bà Đua chia sẻ. Cũng theo bà Đua, suốt nhiều năm nay nhiều phụ nữ làng biển đã trở thành “cái chợ di động”. Hình ảnh những mẻ cá thơm ngon, nguyên chất và đảm bảo chất lượng của bà luôn được mọi người chờ đợi, đón nhận.
Ở làng biển Bình Minh, hiện nay, thương hiệu cá hấp đã được các ngư dân gầy dựng qua năm tháng. Theo thống kê, trên địa bàn xã hiện thu hút 1.000 lao động tham gia đánh bắt với 147 tàu, tổng công suất gần 50.000CV. Ông Trương Công Bảy, Phó Chủ tịch UBND xã Bình Minh, Chủ tịch hội nghề cá cho hay, địa bàn xã hiện có 4-5 lò hấp có quy mô, ngoài ra đa số các lò hấp tự phát. Nhiều ngư dân đi biển đánh bắt đều tự xây dựng lò hấp để tham gia hấp cung cấp ra thị trường. “Thời điểm này các lò hấp đã bắt đầu nhộn nhịp từ sáng sớm đến chiều tối. Nghề hấp cá cũng có từ rất lâu, góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương và các vùng lân cận”, ông Bảy trao đổi.
Chia tay xã biển Bình Minh sau một ngày trải nghiệm với nghề hấp cá, hình ảnh những ánh mắt đau đáu, gương mặt đỏ ửng bên lò hấp nhưng bao giờ nụ cười vụ vẫn luôn nở bên những mẻ cá hấp thơm ngon, ngào ngạt của ngư dân làng biển khiến chúng tôi chẳng muốn rời xa.
