Nghệ nhân Xơ Đăng 'giữ lửa' cồng chiêng nơi bản làng

Anh A Thu (bên phải) truyền dạy cồng chiêng tại lớp học. Ảnh: Tùng Lâm

Không dễ để gặp được anh A Thu, bởi ngoài thời gian làm rẫy, anh còn sắp xếp thời gian đến các xã khác truyền dạy cồng chiêng. Sinh năm 1976 trong gia đình Xơ Đăng thuần nông, từ khi còn bé, A Thu đã quen với tiếng chiêng, nhịp xoang mỗi khi làng có hội. Nhưng điều buồn và tiếc nuối nhất của A Thu là cha và ông nội không biết đánh cồng, chiêng. Anh tự nhủ, sau này lớn lên phải góp sức để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Khi đôi chân có thể băng rừng, vượt suối, đôi tay cầm cuốc lên rẫy, cũng là lúc A Thu bắt đầu học chơi chiêng.

"A Thu là một nghệ nhân trẻ rất tâm huyết với bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Nhiều năm qua, anh luôn nhiệt tình, sẵn sàng tham gia các lớp truyền dạy công chiêng do địa phương tổ chức. Thời gian tới, xã tiếp tục đẩy mạnh bảo tồn cồng chiêng, trong đó có sự đóng góp không nhỏ của anh A Thu" - ông Trương Đình Tuệ, Chủ tịch UBND xã Đăk Trăm cho biết.

Một lần nọ, khi làng có hội, tiếng chiêng nổi lên, đôi mắt A Thu bừng sáng. A Thu cố len lỏi qua nhiều người, tiến sát đến những nghệ nhân để mắt xem cho kỹ, tai nghe cho rõ. Càng xem, A Thu càng bị tiếng chiêng hấp dẫn. Anh thèm được mang bên mình chiếc chiêng, gõ ra âm thanh vang vọng giữa đại ngàn. Chờ đến tối khuya, khi cả làng say giấc sau những ghè rượu thơm nồng, A Thu rủ rê đám bạn vào nhà rông chơi. Cả đám cùng nâng niu những chiếc cồng, chiếc chiêng. A Thu lựa cho mình chiếc chiêng nhỏ, anh gõ nhẹ vào núm chiêng, thanh âm vang lên. Những đứa nhỏ khác cũng bắt chước đánh theo, nhưng cũng chỉ khe khẽ bởi sợ người làng thức giấc. Sau lần đó, tình yêu giữa A Thu và cồng chiêng thêm khăng khít, anh mạnh dạn đến nhà rông để tập đánh chiêng nhiều hơn. Già làng, người lớn tuổi trong thôn thấy đám nhỏ tập đánh chiêng, trong bụng mừng lắm, rồi tận tình chỉ dạy cho bọn chúng.

Năm lên 15, 16 tuổi, A Thu đã đánh chiêng thành thạo, anh bắt đầu được góp mặt vào đội chiêng của làng, biểu diễn cho hàng trăm bà con cùng xem tại các ngày lễ. Tre già măng mọc, những nghệ nhân kỳ cựu của đội chiêng dần già yếu, vị trí, vai trò của A Thu được đẩy lên cao hơn trong đội chiêng. Khi đã có chỗ đứng trong đội chiêng của làng, A Thu không ngừng học hỏi thêm nhiều kiến thức, kinh nghiệm. Cùng với đó, anh tiếp tục học chơi thêm nhiều nhạc cụ dân tộc như đàn đá, đàn klông put, ting ning... để khi cần lại biểu diễn cho mọi người cùng xem.

Biết anh A Thu chơi được nhạc cụ, đánh được cồng, chiêng, nhiều phụ huynh trong làng tin tưởng gửi con cháu cho A Thu chỉ dạy. Những đứa trẻ ham mê bản sắc văn hóa dân tộc, qua sự tận tình rèn giũa của “thầy” A Thu, chúng được tiếp xúc với cồng chiêng, được học kỹ thuật đánh và tạo thành một đội chiêng nhí trong làng. Mỗi khi trường học có lễ hội, đội chiêng nhí của thôn Đăk Rô Gia tự tin biểu diễn cho cả trường cùng xem.

Đến nay, anh A Thu đã tham gia trên 30 lớp truyền dạy cồng chiêng cho hơn 500 học viên. Ảnh: Tùng Lâm

Tiếng lành đồn xa, không chỉ xã Đăk Trăm, nhiều xã khác biết đến tài năng của anh A Thu. Năm 2017, chính quyền các cấp đẩy mạnh bảo tồn văn hóa dân tộc, mở các lớp truyền dạy cồng, chiêng và mời anh A Thu đến dạy.

Anh A Thu chia sẻ: "Được mời đến truyền dạy cồng chiêng cho bà con ở các địa phương khác, tôi rất vui mừng. Vì có nhiều địa phương ít người biết đánh cồng chiêng, nên qua việc truyền dạy, tôi có dịp giúp người dân, nhất là những học sinh đam mê cồng chiêng. Đây là một tín hiệu vui, góp phần tạo nền móng để giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa của đồng bào Xơ Đăng nơi đây".

Những năm gần đây, các cấp, các ngành ở địa phương quan tâm mở lớp truyền dạy cồng chiêng ngày một nhiều hơn, anh A Thu cũng được mời đi dạy nhiều hơn. Anh tâm sự: "Chỉ tính từ năm 2017 đến nay, tôi đã tham gia trên 30 lớp truyền dạy cồng chiêng cho hơn 500 học viên là người dân, học sinh tại các xã trên địa bàn huyện Tu Mơ Rông và Đăk Tô. Tham gia các lớp học, học viên sẽ được truyền dạy kỹ năng đánh cồng chiêng của 2 bài hát truyền thống để sau này sẵn sàng biểu diễn tại các lễ hội. Mỗi lớp học kéo dài trong 30 ngày, tùy theo đơn vị tổ chức, tôi sẽ được trả công từ 3-5 triệu đồng, đủ để xoay sở trong cuộc sống".

Tùng Lâm