Nghệ sĩ phải sáng tạo bằng cọ vẽ chứ không phải bằng con chuột

Vừa trở về từ Triển lãm Mỹ thuật khu vực Tây Bắc-Việt Bắc (diễn ra tại TP Lào Cai từ ngày 19 đến 28-8), họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Phó chủ tịch Thường trực Hội Mỹ thuật Việt Nam đã có cuộc trò chuyện với phóng viên Báo Quân đội nhân dân.

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn.

Phóng viên (PV): Ông nhận xét thế nào về Triển lãm Mỹ thuật khu vực Tây Bắc-Việt Bắc?

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Triển lãm Mỹ thuật khu vực III (Tây Bắc – Việt Bắc) năm 2018 có 205 tác phẩm của 189 tác giả được Hội đồng xét chọn của Hội Mỹ thuật Việt Nam chọn ra từ 439 tác phẩm dự thi. Trong đó, có 104 tác phẩm của 88 tác giả là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam; 101 tác phẩm của 101 tác giả là hội viên và cộng tác viên của 15 tỉnh trong khu vực (gồm Lào Cai, Yên Bái, Cao Bằng, Hòa Bình, Điện Biên, Lai Châu, Bắc Giang, Hà Giang, Bắc Kạn, Sơn La, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Phú Thọ). Có thể nói, các tác phẩm tham gia triển lãm đã phản ánh đa dạng, sinh động về đời sống, các lĩnh vực kinh tế - xã hội của 15 tỉnh trong khu vực Tây Bắc – Việt Bắc; đạt mục đích phản ánh những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp, những thành tựu kinh tế, xã hội của quê hương, đất nước; tạo điều kiện cho các họa sĩ trong khu vực giao lưu, học hỏi kinh nghiệm, đồng thời qua triển lãm này cũng giúp nâng cao hiểu biết của nhân dân về mỹ thuật.

PV: Tại các triển lãm khu vực có sự góp mặt của họa sĩ tên tuổi không?

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Không nhiều họa sĩ tên tuổi tham gia triển lãm vùng miền. Đa số anh em trẻ. Bởi mục tiêu của các triển lãm này cũng chú tâm đến tìm gương mặt trẻ, mới để trao giải, không thể tặng mãi những tác giả từng đoạt giải.

Nhưng có hiện tượng là những người từng đoạt giải rồi sau cứ vẽ mãi phong cách đó, mang nặng tư tưởng ổn định. Tâm lý của anh em không dám bước qua thành công của mình, nên họ có hạn chế nhất định về sự đa dạng tác phẩm trong mỗi triển lãm.

Một tác phẩm tại Triển lãm khu vực Tây Bắc-Việt Bắc.

PV: Như vậy cũng có nghĩa các triển lãm khu vực năm nay cũng đã mang nặng dấu ấn ổn định?

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Tính ổn định là nói chung về số lượng tác phẩm và chất lượng của toàn khu vực, không nhiều hơn và cũng không ít đi. Tuy nhiên cũng có một số nổi trội về chất lượng tác phẩm, chẳng hạn những năm trước khu vực Bắc miền Trung bình thường, nhưng năm nay các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa tiến bộ lên; phía Nam có một số tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long; phía Bắc có Lào Cai, Hải Phòng.

PV: Các tác phẩm của nghệ sĩ tại các địa phương, sau triển lãm có bán được không?

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Rất khó. Hà Nội hay TP Hồ Chí Minh bán còn khó chứ đừng nói đến các địa phương. Chỉ trừ những nhà sưu tập mới họ bắt được tín hiệu từ những triển lãm, họ chọn những tác phẩm mà họ ưng ý. Hoặc bảo tàng, qua triển lãm khu vực họ cũng chọn được những tác phẩm cho bộ sưu tập đương đại.

PV: Ông đánh giá thế nào về các họa sĩ tại địa phương?

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Họ hầu hết học ở các trường về, do không có điều kiện trụ lại thành phố lớn. Nhưng họ cũng là lực lượng có tài năng. Chẳng hạn mới đây có triển lãm của các họa sĩ trẻ Huế tổ chức triển lãm tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam), 2/3 số tranh họ bán được tại thị trường Hà Nội sau triển lãm. Đây là tín hiệu vui. Chứng tỏ mặt bằng chênh lệch tài năng của họa sĩ các vùng miền không như trước đây.

PV: So với những năm trước, theo ông triển lãm năm nay có nhiều tác phẩm bứt phá không?

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Chúng tôi chưa thấy có dấu hiệu bứt phá, mặc dù đã diễn ra triển lãm tại hầu hết các khu vực. Nhưng vẫn có nhiều bất cập…Đó là hiện tượng tranh in trên toan rồi vuốt màu. Anh em đi thực tế, họ không vẽ mà chụp ảnh rồi về xử lý vẽ trên máy, bố cục ổn là in lên toan phóng to. Tai hại của thời công nghệ là như thế.

PV: Tình trạng bất cập này có diễn ra thường xuyên và Ban tổ chức triển lãm có những cảnh báo gì trước vấn đề này?

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Đương nhiên chúng tôi có những cảnh báo, trao đổi ngay trong quá trình nhận tác phẩm. Chúng tôi tôn trọng quyền sáng tạo tự do của họa sĩ, nhưng trong cuộc chơi thế này để được thừa nhận, trao giải thì không thể có những tác phẩm đó.

Bất cập này đã diễn ra nhiều năm nay và ngày càng thường xuyên hơn ở các họa sĩ Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên dường như các cảnh báo không cảnh tỉnh được họ. Đã là người nghệ sĩ, thì việc bảo trọng phẩm cách của mình là điều đáng lưu tâm, chứ không ai có thể cảnh báo mãi được. Yếu, giả dối thì không thể thừa nhận. Một tác phẩm hội họa đích thực phải khác, cấu trúc tạo hình, ngôn ngữ sáng tạo bằng chính ngòi bút của mình chứ không phải bằng con chuột!.

VƯƠNG HÀ (thực hiện)