Nghi án nhà sư 'đạo văn', sao Hội đồng khoa học im lặng?

Việc các nhà tu hành nghiên cứu khoa học và bảo vệ luận án tiến sĩ đang bị dư luận nghi vấn đạo văn là một câu chuyện hết sức nghiêm trọng! Nghi án này có thể sẽ dẫn đến sự lung lay niềm tin của hàng triệu Phật tử đối với những khuôn mặt đại diện của một tôn giáo phổ biến nhất Việt Nam hiện nay. Mặc dù vậy, các nhà tu hành hoàn toàn cô đơn trước búa rìu dư luận khi mà Hội đồng khoa học, những người đã công nhận thành tựu khoa học của các nhà sư thì im lặng.

Nghi vấn về quá trình nghiên cứu khoa học của các nhà sư, nghiên cứu sinh Dương Tú, một người đang theo học chương trình tiến sĩ tại Vương quốc Bỉ đã sử dụng phần mềm kiểm tra đạo văn Turnitin để phân tích các luận án. Kết quả, tất cả luận án tiến sĩ của 5 nhà sư đều có kết quả đạo văn từ 30 đến gần 60% nội dung.

Buổi bảo vệ luận án tiến sĩ của nhà sư Thích Đàm Lan ngày 31.8 vừa qua.

Phần mềm kiểm tra đạo văn Turnitin dù được coi là phương thức tham khảo phổ biến, song chưa được thừa nhận như một phương pháp bắt buộc tại Đại học Quốc gia Hà Nội (nơi các nhà sư bảo vệ luận án). Vì thế, kết quả kiểm tra đạo văn bằng phần mềm sẽ không ảnh hưởng gì đến kết quả bảo vệ luận án của các nhà sư. Tấm bằng tiến sĩ của các nhà sư không vì một nghi vấn mà bị thu hồi. Nhưng, về lý thuyết, mục đích lấy bằng tiến sĩ của các nhà sư là để tìm kiếm uy tín khoa học của cá nhân. Nếu uy tín đó bị nghi ngờ, thì tấm bằng liệu có còn nguyên ý nghĩa.

Các nhà sư cần được bảo vệ danh dự, nếu có. Trường Đại học Quốc gia Hà Nội cũng cần bảo vệ uy tín khoa học của mình. Nếu như các nhà sư đã hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ luận án trước hội đồng khoa học, thì Hội đồng khoa học đã thừa nhận sự xuất sắc của những công trình khoa học đó cần phải bảo vệ uy tín khoa học của chính hội đồng, và của ngôi trường mà họ đã đại diện.

Ngày 31.8, nghiên cứu sinh Phan Thị Lan, tức ni sư Thích Đàm Lan đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ về “Đạo đức Phật giáo đối với văn hóa đạo đức người dân quận Long Biên, Hà Nội” trước hội đồng khoa học gồm 7 thành viên. Theo bà Lan, đề tài này được hội đồng khoa học đánh giá cao, 7/7 thành viên của Hội đồng khoa học đều đánh giá đề tài là xuất sắc. Vì thế, nếu nghi vấn đề tài của bà Lan là đạo văn, thì đó là sự nghi vấn về khả năng thẩm định đề tài của Hội đồng khoa học.

Các nhà khoa học trong hội đồng thẩm định đề tài bị nghi vấn là ai? Họ thực sự đã đánh giá về sự xuất sắc của đề tài đó như thế nào? Về nguyên tắc, khi một đề tài khoa học bị nghi vấn đạo văn, hội đồng khoa học thẩm định đề tài đó cần giải trình với nhà trường. Tuy nhiên, trong trường hợp đặc biệt này, khi các nhà khoa học đồng thời là những người tu hành, có ảnh hưởng lớn đến tăng ni Phật tử thì việc giải trình của hội đồng khoa học không chỉ là trách nhiệm đối với nhà trường. Các thành viên của hội đồng cần phải lên tiếng trước công luận, chứng minh sự liêm chính của các nhà tu hành trong quá trình nghiên cứu khoa học, và của đề tài đã được chính họ đánh giá là xuất sắc.

Sự liêm chính trong quá trình nghiên cứu khoa học có thể là điều xa xỉ với nhiều nghiên cứu sinh, những người chỉ cốt có được một tấm bằng để trang trí cho hồ sơ của bản thân. Song, sự liêm chính là điều không thể thiếu đối với các hội đồng khoa học, những người có quyền năng để quyết định số phận những công trình khoa học. Để bảo vệ uy tín khoa học của mình, để bảo vệ uy tín của nhà trường, và để bảo vệ chất lượng của một nền khoa học, các thành viên Hội đồng khoa học đã chấm điểm xuất sắc cho đề tài khoa học của các nhà sư không thể im lặng.