Ngưng nhiều dự án thủy điện trên sông Mekong vì Covid-19

Chính phủ Lào đã ra lệnh tạm dừng dự án xây dựng đập thủy điện trên sông Mekong, đoạn chảy qua nước này, khi một công nhân được xác định dương tính với Covid-19. Quá trình tư vấn và lập kế hoạch cho đập thủy điện lớn hơn ở Luang Prabang cũng bị hoãn lại,, Channel News Asia cho biết.

Trong bối cảnh hạn hán nghiêm trọng nhất trong 4 thập kỷ qua trên sông Mekong và tác động xấu của biến đổi khí hậu, các nhà quan sát cho rằng tác động do đại dịch Covid-19 gây ra khiến khả năng của các dự án quy mô lớn bị nghi ngờ.

“Mọi người đều bị ảnh hưởng, nền kinh tế toàn cầu bị ảnh hưởng, ngành thủy điện cũng không thể tránh khỏi. Đại dịch sẽ cản trở chuỗi cung ứng toàn cầu, trì hoãn việc xây dựng và tạm thời làm giảm nhu cầu”, ban thư ký Ủy ban sông Mekong (MRC) nói với Channel New Asia.

Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng sẽ phụ thuộc vào việc đại dịch sẽ đi xa đến đâu. Tại thời điểm này, có rất nhiều điều không chắc chắn, không ai biết được điều gì sẽ xảy ra khi đại dịch kết thúc, ủy ban cho biết.

Nhu cầu điện giảm

Meantime, nhà nhập khẩu điện lớn của Thái Lan từ các nước láng giềng, chuẩn bị cắt giảm mua điện từ nước ngoài, khi nguồn cung dư thừa do sụt giảm nhu cầu điện trong nước. Bộ Năng lượng Thái Lan cho biết phải điều chỉnh lại kế hoạch phát triển điện, khi dự trữ nguồn cung dư thừa khoảng 40%, tương đương với 18.0000 MW.

Đập thủy điện Xayaburi do Trung Quốc xây dựng trên sông Mekong tại Lào đã gây ra nhiều tranh cãi. Ảnh: AFP.

“Đặt điều này trong viễn cảnh, 18.000 MW gấp 3 lần lượng điện mà Thái Lan nhập khẩu từ các nước láng giềng và lớn hơn công suất lắp đặt kết hợp của 11 đập thủy điện được lên kế hoạch ở hạ lưu sông Mekong”, Pianyh Deetes, điều phối viên Chương trình vận động Thái Lan, cho tổ chức phi chính phủ International Rivers.

Rõ ràng không cần mua điện từ các đập thủy điện quy mô lớn để đảm bảo an ninh năng lượng của Thái Lan, bà nói, trong khi thúc giục một lệnh cấm việc ký kết mua điện từ các dự án điện mới ở các nước láng giềng.

Đối với Lào, nơi được xem là "ắc quy của Đông Nam Á", rủi ro và chi phí đã tăng lên. Trong khi các dự án thủy điện hiện có, bao gồm đập Xayaburi mở rộng đang gây tranh cãi có thể tiếp tục hoạt động. Đập thủy điện này chủ yếu xuất khẩu cho Cơ quan Phát triển điện của Thái Lan (EGAT) sẽ thừa nhu cầu trong giai đoạn này.

“Vì Covid-19 là bất khả kháng, mọi người trong khu vực có thể đàm phán lại các thỏa thuận để làm cho nó đủ linh hoạt để đối phó với tình huống mới”, ban thư ký Ủy ban sông Mekong nói.

Sự không chắc chắn của thủy điện

Biến đổi khí hậu đã tác động tiêu cực đến Lào và đó là một trong những lý do chính phủ nước này thừa nhận cần xem xét kỹ hơn sự phụ thuộc vào thủy điện. Các báo cáo gần đây cho thấy Trung Quốc giữ nước trên các đập ở thượng nguồn, góp phần gây ra hạn hán kỷ lục trong 50 năm ở hạ lưu, làm trầm trọng thêm mối lo ngại về độ tin cậy của các con đập.

Một số dự án thủy điện lớn trên sông Mekong có thể bị hủy bỏ do tác động của Covid-19. Ảnh: CNA.

Một báo cáo gần đây của MRC cho thấy mức tăng nhiệt độ trung bình được dự đoán khoảng 0,8 độ C vào năm 2030. Báo cáo cũng trích dẫn mực nước sông Mekong chảy qua thủ đô Viêng Chăn, Lào sẽ giảm 50% trong 40 năm tới, theo kịch bản về sự khô hạn do biến đổi khí hậu gây ra.

Trong một tuyên bố vào cuối năm ngoái, Bộ Năng lượng và Mỏ của Lào cho biết các dự án năng lượng Mặt Trời được xem là nguồn bổ sung hoặc thay thế cho thủy điện không đáng tin cậy.

“Giờ đây rất khó để vận hành hoặc tập trung đầu ra của thủy điện. Chúng ta cần phải suy nghĩ sâu sắc, rộng hơn và xem có thể phát triển nó theo cách này hay cách khác”, tiến sĩ Daovong Phonekeo, giám đốc Vụ Chính sách và Kế hoạch Năng lượng Lào nói.

Daine Loh, nhà phân tích về năng lượng tái tạo thuộc Fitch Solutions, tổ chức chuyên cung cấp các giải pháp tài chính và tư vấn quản lý rủi ro, cho biết hạn hán và các yếu tố thời tiết bất ngờ đã làm suy yếu độ tin cậy của sản lượng thủy điện trong những năm gần đây.

Đối với các quốc gia yếu về tài chính, suy thoái kinh tế do đại dịch gây ra rủi ro đáng kể cho việc hoàn thành các dự án thủy điện quy mô lớn mới trong trung hạn, làm tăng nguy cơ phải trì hoãn và hủy bỏ, đặc biệt là các dự án do chính phủ tài trợ.

Campuchia đã quyết định hoãn dự án đập thủy điện mới trên sông Mekong trong 10 năm. 2 dự án thủy điện khác là Stung Treng và Sambor nhiều khả năng cũng sẽ bị hủy bỏ.

Campuchia bị thiếu điện trầm trọng trong mùa khô năm ngoái, đang xem xét các dự án năng lượng tái tạo khác. Sự hấp dẫn của sản xuất tin cậy, giá cả phải chăng có thể đặt tầm quan trọng trong ngắn hạn lên các nhà máy điện than.

Nghiên cứu của Mỹ tố đập TQ giữ lại nước sông Mekong trong mùa hạn Hệ thống đập nước của Trung Quốc ở thượng nguồn sông Mekong đã gây ra tình trạng hạn hán kỷ lục ở hạ lưu vào năm ngoái, nhưng Bắc Kinh đổ lỗi cho lượng mưa thấp.

Trung Hiếu