Người cựu binh Mỹ vẽ chân dung Bác Hồ

David Thomas sinh năm 1946, tại Portland, Maine, Hoa Kỳ. Nhập ngũ năm 1968 với vai trò một kỹ sư và ông tới Việt Nam vào tháng 4-1969, phục vụ tại chiến trường Pleiku đến ngày 11-4-1970. Đây là quãng đời ông ít muốn nói tới nhất, bằng chứng là năm 1974, sau khi xuất ngũ, ông ngay lập tức gia nhập Hội Cựu chiến binh Mỹ chống chiến tranh ở Việt Nam (Vietnam Veterans Against the War).

Đến năm 1987, trong lần đầu tiên trở lại Việt Nam, David Thomas mới có dịp tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Và ông hiểu ra rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là linh hồn cuộc kháng chiến của người Việt Nam mà còn là một nhân cách lớn của nhân loại. Ông kể rằng chính ông đã rất ngạc nhiên khi thấy nhiều gia đình Việt Nam thờ Bác Hồ; mỗi khi nhắc tới Bác, người dân đều bày tỏ một lòng thành kính. Càng tìm hiểu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, David Thomas càng ngạc nhiên và tình cảm đó dần thay thế bằng lòng cảm phục, kính yêu. Ông nói: “Cuộc đời của Bác Hồ là cả một huyền thoại”.

Họa sĩ David Thomas (ngoài cùng, bên phải). Ảnh do họa sĩ Lê Huy Tiếp cung cấp.

Từ năm 1990, họa sĩ David Thomas mở nhiều cuộc triển lãm về góc nhìn chiến tranh Việt Nam từ hai phía. Trong đó có hai cuộc triển lãm rất nổi tiếng mang tên “Cái nhìn từ hai phía: Ánh nhìn của họa sĩ Mỹ và Việt Nam về chiến tranh” và “Hai bờ đại dương: Nghệ thuật đương đại Mỹ và Việt Nam”. Các cuộc triển lãm này được tổ chức tại nhiều thành phố ở Mỹ và đều có sự tham dự của họa sĩ Việt Nam. David Thomas đã dùng nghệ thuật để góp phần bắc nhịp cầu quan hệ giữa hai nước Việt Nam-Hoa Kỳ.

Cùng thời gian này, ông sáng lập Quỹ Nghệ thuật Đông Dương (Indochina Arts Partnership) nhằm phát triển nhiều hoạt động trao đổi văn hóa Mỹ-Việt Nam. Năm 1999, ông trở thành người nước ngoài đầu tiên được trao tặng Huy chương Vì sự nghiệp văn hóa của Việt Nam. Năm 2010, ông được Hội Mỹ thuật Việt Nam trao tặng Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp mỹ thuật Việt Nam.

Năm 2001, David Thomas xuất bản cuốn sách có tên “Chân dung Hồ Chí Minh qua con mắt một nghệ sĩ” (An Artist’s Portrait of Ho Chi Minh). Cuốn sách dày 118 trang giấy dó, có bìa làm bằng sơn mài, in số lượng giới hạn (hiện nay, cuốn sách này vẫn được bán trên nhiều trang web với giá lên đến hơn 3.000USD/cuốn). Trong cuốn sách có in 50 bức ảnh chụp lại từ những bức chân dung khổ lớn do chính David Thomas vẽ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thành công của cuốn sách này dẫn đến việc sau đó hai năm (năm 2003), David Thomas kết hợp với nữ văn sĩ nổi tiếng Lady Borton cho xuất bản cuốn “Chân dung Hồ Chí Minh”. Đây là một cuốn sách tranh, ảnh nghệ thuật song ngữ Anh-Việt, có giá bán hướng tới giới bình dân. Khi thực hiện cuốn sách này, tham vọng của David Thomas là giúp người Mỹ hiểu thêm về Chủ tịch Hồ Chí Minh của Việt Nam.

Không chỉ say mê, kính trọng Bác Hồ của nhân dân Việt Nam, họa sĩ David Thomas còn rất mê văn hóa và lối sống của người Việt. Trong cuộc trò chuyện, ông khoe với tôi rằng con gái ông đã tổ chức đám cưới theo kiểu Việt Nam và ông rất tự hào vì điều đó. David Thomas sống ở Việt Nam trong nhiều năm liền, ông thậm chí còn có cha nuôi (họa sĩ Huỳnh Phương Đông) và rất nhiều bạn bè thân thiết, như: Họa sĩ Lê Huy Tiếp, Lê Trí Dũng, Đặng Thị Khuê... Cửa nhà ông lúc nào cũng rộng mở đón các họa sĩ Việt Nam mỗi khi sang công tác. Hồi tháng 6 vừa qua, họa sĩ Lê Huy Tiếp sang Boston (Hoa Kỳ) thăm nhà David Thomas. Ông Tiếp kể: “Phòng làm việc của David Thomas rất rộng và treo kín tường những bức chân dung Bác Hồ do ông vẽ. Độ này ông mắc bệnh run tay của người già nên ít vẽ, nhưng vẫn thích nói chuyện về Bác Hồ và Việt Nam”.

LÊ ĐÔNG HÀ