Người dân hài lòng hơn trong việc tổ chức, lập danh sách hộ nghèo

Hơn 14.300 người dân được chọn ngẫu nhiên từ 63 tỉnh/thành phố đã được phỏng vấn trong nghiên cứu PAPI năm 2018. Chỉ số PAPI đánh giá trải nghiệm và cảm nhận của người dân về hiệu quả của các cấp chính quuyền trong thực hiện vai trò quản lý nhà nước, thực thi chính sách, pháp luật, cung ứng dịch vụ hành chính và dịch vụ công căn bản tới mọi người dân.

Việc bình xét hộ nghèo diễn ra công khai.

Trình bày các kết quả chính nghiên cứu chính của báo cáo, TS Paul Schuler, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết, kết quả phân tích dữ liệu PAPI năm 2018 cho thấy, yếu tố tác động lớn nhất tới mức độ hài lòng với hiệu quả quản trị và hành chính công là hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong khu vực công. Theo đó, người dân có cảm nhận vòi vĩnh trong dịch vụ y tế tuyến huyện/quận và giáo dục tiểu học công lập giảm đáng kể so với kết quả khảo sát năm 2017. Tuy nhiên, "lót tay" để có việc làm trong khu vực nhà nước, vòi vĩnh trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lạm dụng công quỹ, chưa giảm. Bên cạnh đó, mặc dù người dân có chung quan điểm rằng tham nhũng đã giảm đi so với 3 năm trước, song mỗi cấp chính quyền có mức thuyên giảm khác nhau.

Theo ông Paul Schuler, tin tức về việc xử lý các vụ việc tham nhũng có tác động đến cảm nhận của người dân. Trên thực tế, người dân cho rằng tham nhũng vặt ở cấp cơ sở có xu hướng giảm.Kết quả khảo sát cho thấy, gần 60% số người trả lời cho rằng, tham nhũng ở cấp xã/phường đã thuyên giảm trong 3 năm qua, song chỉ 50% số người trả lời rằng tham nhũn g ở cấp quốc gia có xu hướng thuyên giảm. Kết quả khảo sát PAPI 2018 cũng cho thấy, tham nhũng vẫn là một trong 3 mối quan ngại hàng đầu của người dân.

Theo báo cáo PAPI năm 2018, người dân hài lòng hơn với mức độ công khai, minh bạch của chính quyền trong việc tổ chức lập danh sách hộ nghèo và chia sẻ thông tin thu, chi ngân sách cấp xã/phường. Tuy nhiên, công khai, minh bạch quy hoạch/kế hoạch sử dụng đất vẫn là khía cạnh chính quyền địa phương cần cải thiện. Có chưa đến 1/4 dân số có thể truy cập thông tin về quy hoạch/kế hoạch sử dụng đất của địa phương và chưa đến 1/3 có cơ hội đóng góp ý kiến cho các bản quy hoạch/kế hoạch sử dụng đất ở địa phương. Báo cáo cho biết, khi được hỏi về những vấn đề hệ trọng nhất trong năm 2018 cần nhà nước tập trung giải quyết, đói nghèo tiếp tục là vấn đề được nhiều người chọn nhất.

Về trách nhiệm giải trình với người dân, theo báo cáo, năm 2018, số người gặp gỡ cán bộ, công chức chính quyền cấp thôn/tổ dân phố hoặc cấp xã/phường khi có bức xúc với chính quyền hoặc hàng xóm tăng lên, và số người cho rằng những cuộc tiếp xúc đó đem lại kết quả cũng tăng lên so với năm 2017. Tuy nhiên, người dân phản ánh họ ít có cơ hội tiếp xúc với đại diện chính quyền từ cấp huyện/quận, cấp tỉnh trở lên. Ngoài ra, điểm chỉ số nội dung mới về tiếp cận dịch vụ tư pháp cho thấy mức độ tin tưởng vào hiệu quả giải quyết tranh chấp dân sự của các cơ quan tư pháp, tòa án địa phương và cơ chế giải quyết tranh chấp phi tòa án không cao.

Về cung ứng dịch vụ công căn bản, kết quả khảo sát năm 2018 cho thấy, mức độ hài lòng của người dân rất khác biệt với từng loại dịch vụ công. Báo cáo PAPI 2018 cũng cho hay, nội dung thành phần "y tế công lập" cho thấy ngành y tế có một số cải thiện trong năm 2018, nhất là ở chỉ tiêu đánh giá độ bao phủ của bảo hiểm y tế.

Theo kết quả khảo sát PAPI năm 2018, tỷ lệ người dân có bảo hiểm y tế tiếp tục tăng từ 80% năm 2017 lên 87% năm 2018. Cơ sở hạ tầng căn bản, bao gồm các dịch vụ như đường xá, thu gom rác thải, cung cấp điện lưới và nước sạch cho ăn uống, sinh hoạt cũng được người dân đánh giá tích cực hơn trong năm 2018.

Bình đẳng giới là một trong những chính sách được ưu tiên trong nghị trình phát triển bền vững ở Việt Nam. Chính vì vậy, Báo cáo PAPI 2018 tìm hiểu sâu hơn về quan điểm của người dân với vấn đề giới và vị trí lãnh đạo, quản lý trong khu vực công. Phát hiện nghiên cứu cho thấy phần lớn cử tri không có định kiến với nam hay nữ ứng cử viên. Tuy nhiên, trong số ít những người bày tỏ định kiến, đa số cho biết sẽ bầu ứng cử viên nam vào vị trí lãnh đạo. Điều thú vị là, phần lớn những người có định kiến là phụ nữ.

So với các nội dung khác, sự hài lòng của người sử dụng dịch vụ giáo dục tiểu học năm 2018 nói riêng có xu hướng giảm sút, phần lớn là do điều kiện vật chất, trang thiết bị của trường tiểu học công lập và chất lượng giáo dục có phần xuống cấp.

Lĩnh vực dịch vụ và thủ tục hành chính công cũng có nét khởi sắc. Có sự cải thiện từng bước cả ở bốn nhóm dịch vụ và thủ tục hành chính công PAPI đo lường, gồm dịch vụ chứng thực, xác nhận của chính quyền cơ sở; dịch vụ cấp giấy phép xây dựng; dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; và dịch vụ hành chính công cấp xã/phường.

Tổng quan về hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh là vấn đề cuối cùng rút ra từ Báo cáo PAPI 2018. Theo đó, mỗi địa phương đều có những điểm mạnh và điểm yếu riêng. Không có địa phương nào thuộc về nhóm đạt điểm cao nhất ở cả tám chỉ số nội dung. Hơn nữa, khoảng cách giữa điểm cao nhất cấp tỉnh (47.05 điểm) và mức điểm tối đa là 80 điểm (trên thang điểm từ 10 đến 80 điểm cho tất cả tám chỉ số nội dung) còn rất xa. Khoảng cách này cho thấy còn nhiều cơ hội đổi mới chính sách và cách thức thực thi chính sách để chính quyền các cấp ngày càng cởi mở hơn, minh bạch hơn, thực hiện trách nhiệm giải trình tốt hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân, hoạt động có mục đích và thực hành liêm chính tốt hơn.

VÂN KHÁNH