Người dân vẫn quan ngại về tham nhũng, đói nghèo và ô nhiễm môi trường

Thông tin này được bà Caitlin Wiesen, quyền Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam cho biết tại Lễ công bố chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI 2018), do UNDP tổ chức tại Hà Nội sáng 2/4.

Lễ công bố chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI 2018)

Vẫn còn tình trạng “lót tay” để có việc làm trong khu vực Nhà nước

Hơn 14.300 người dân được chọn ngẫu nhiên từ 63 tỉnh, thành phố trong cả nước đã được phỏng vấn trong nghiên cứu Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh năm 2018.

Theo bà Caitlin, báo cáo PAPI 2018 đã chỉ ra rằng, hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh năm 2018 nhìn chung có cải thiện ở các lĩnh vực PAPI đo lường. Đặc biệt qua báo cáo, người dân cho biết nhũng nhiễu trong lĩnh vực y tế, giáo dục tiểu học công lập thuyên giảm, họ hài lòng hơn với hầu hết dịch vụ công căn bản và các cấp chính quyền cơ sở tương tác với người dân nhiều hơn…

“Tuy nhiên, “lót tay” để có việc làm trong khu vực Nhà nước, vòi vĩnh trong cấp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lạm dụng công quỹ chưa giảm. Gần 60% người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp xã, phường đã thuyên giảm trong 3 năm qua, song chỉ có 50% số người trả lời tham nhũng ở cấp quốc gia có xu hướng thuyên giảm. Kết quả khảo sát PAPI 2018 cũng cho thấy, tham nhũng vẫn là một trong ba mối quan nại hàng đầu trong công chúng” – bà Caitlin nói.

Được biết, có 8 chỉ số PAPI 2018 được nghiên cứu, trong đó có 6 nội dung gốc là: Sự tham gia của người dân ở cấp cơ sở; sự công khai, minh bạch trong ra quyết định; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công; cung ứng dịch vụ công. Và 2 nội dung mới gồm: Quản trị môi trường và quản trị số.

Nghiên cứu PAPI 2018 cho thấy, môi trường trở thành mối quan ngại lớn trong công chúng. Do đó, PAPI đã thêm các tiêu chí đánh giá về chất lượng không khí, chất lượng nguồn nước sinh hoạt và cảm nhận về mức độ tuân thủ tiêu chuẩn môi trường của doanh nghiệp đầu tư tại địa phương. “Đa số người dân trả lời lựa chọn các dự án đầu tư thân thiện với môi trường thay vì dự án có thể tạo nhiều việc làm hoặc đem lại nguồn thu thuế lớn cho địa phương” – bà Caitlin cho biết.

Cũng theo bà Caitlin, quản trị điện tử ngày càng cần thiết tại Việt Nam. Số người dùng internet ở Việt Nam gia tăng nhanh chóng (số người cập nhật tin tức qua internet tăng 10% so với năm 2017). Số người sử dụng cổng thông tin điện tử của chính quyền để làm các thủ tục hành chính tăng nhẹ qua các năm. Song, việc phổ biến các dịch vụ chính quyền điện tử dường như còn rất hạn chế.

Một trong 8 nội dung được PAPI nghiên cứu và được người dân rất quan tâm là sự công khai, minh bạch trong việc ra quyết định. Nói về vấn đề này, ông Craig Chittick, Đại sứ Úc tại Việt Nam, cho biết, năm 2018, người dân hài lòng hơn với mức độ công khai, minh bạch của chính quyền trong việc tổ chức lập danh sách hộ nghèo và chia sẻ thông tin thu, chi ngân sách cấp xã, phường. Tuy nhiên, công khai, minh bạch quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất vẫn là khía cạnh chính quyền địa phương cần cải thiện.

Người dân ít có cơ hội tiếp xúc với chính quyền từ cấp huyện, quận trở lên

Về trách nhiệm giải trình với người dân, năm 2018, số người gặp gỡ cán bộ, công chức chính quyền cấp thôn, tổ dân phố hoặc cấp xã, phường khi có bức xúc với chính quyền hoặc hàng xóm tăng lên, và số người cho rằng những cuộc tiếp xúc đó đem lại kết quả cũng tăng lên so với năm 2017. Tuy nhiên ông Craig cho biết, người dân phản ánh họ ít có cơ hội tiếp xúc với chính quyền từ cấp huyện, quận, tỉnh trở lên.

Người dân ít có cơ hội tiếp xúc với chính quyền từ cấp huyện, quận, tỉnh trở lên

Cũng theo ông Craig, ở nội dung "Trách nhiệm giải trình với người dân" gồm 2 chỉ số: "Giải đáp khiếu nại, tố cáo, khúc mắc của người dân" và "Tiếp cận dịch vụ tư pháp", nhìn chung các tỉnh, thành phố đạt mức điểm dưới trung bình năm 2018. Thái Nguyên là tỉnh đạt điểm cao nhất ở chỉ số nội dung này, đặc biệt là ở nội dung thành phần "Tiếp cận dịch vụ tư pháp".

Ở chỉ số "Giải đáp khiếu nại, tố cáo, khúc mắc của người dân", Hà Tĩnh và Quảng Bình đạt điểm cao nhất, trong khi Thừa Thiên - Huế và Khánh Hòa đạt điểm thấp nhất.

“Điểm chỉ số nội dung mới về "Tiếp cận dịch vụ tư pháp" cho thấy mức độ tin tưởng vào hiệu quả giải quyết tranh chấp dân sự của các cơ quan tư pháp, tòa án địa phương và cơ chế giải quyết tranh chấp phi tòa án không cao” – ông Craig nói.

Cụ thể, điểm nội dung thành phần mới "Tiếp cận dịch vụ tư pháp" chỉ đạt 1,91 điểm trên thang điểm từ 0,33% đến 3,3. Tỷ lệ người trả lời cho rằng khi có tranh chấp dân sự họ sẽ yêu cầu tòa án địa phương giải quyết ở mức cao, dao động từ 77% ở TP.HCM đến 96% ở Hải Dương. Chỉ có khoảng 4% người được hỏi trên toàn quốc cho biết họ sẽ sử dụng các biện pháp giải quyết phi tòa án. Trong số những người cho biết sẽ dùng các cơ chế phi tòa án, tỷ lệ cao nhất toàn quốc là 10,5% ở Quảng Nam.

Tại lễ công bố chỉ số PAPI, bà Cait Moran, Đại sứ Ai-len tại Việt Nam phát biểu: “Khi được hỏi về những vấn đề hệ trọng nhất trong năm 2018 cần Nhà nước tập trung giải quyết, đói nghèo vẫn tiếp tục là vấn đề được nhiều người chọn nhất. Mặc dù điều kiện phát triển kinh tế hộ gia đình của đất nước được nhiều người cho là có cải thiện, song vẫn có tới 25% số người được hỏi chọn đói nghèo là vấn đề hệ trọng nhất. Tuy nhiên, khi so sánh kết quả khảo sát câu hỏi này của năm 2018 với các năm trước, mối quan ngại về tham nhũng, tăng trưởng kinh tế, an ninh – trật tự và chất lượng giáo dục gia tăng nhiều hơn. So với kết quả khảo sát 2015, mối quan ngại về môi trường cũng gia tăng đột biến”.

Với chủ đề 10 năm lắng nghe tiếng nói của người dân Việt Nam, chỉ số PAPI là một diễn đàn để người dân bày tỏ những mối quan tâm, băn khoăn, để các cấp chính quyền hiểu được kỳ vọng của người dân, để các cơ quan, ban ngành Trung ương và địa phương và người dân cùng hành động nhằm hướng tới xây dựng Chính phủ kiến tạo, Nhà nước của dân, do dân và vì dân.