Người gây chấn động chính trường Mexico
Ông Emilio Lozoya, một cựu quan chức cấp cao trong chính quyền của cựu Tổng thống Pena Nieto, đã tố cáo ông Pena Nieto nhận hối lộ từ Tập đoàn xây dựng Odebrecht của Brazil; đồng thời bỏ ra hàng triệu USD để 'biếu xén' các nhà lập pháp.
Chính trường Mexico những ngày qua chấn động khi tại phiên tòa ngày 11-8, ông Emilio Lozoya, một cựu quan chức cấp cao trong chính quyền của cựu Tổng thống Pena Nieto, đã tố cáo ông Pena Nieto nhận hối lộ từ Tập đoàn xây dựng Odebrecht của Brazil; đồng thời bỏ ra hàng triệu USD để "biếu xén" các nhà lập pháp.
Ông Pena Nieto đã bác bỏ hoàn toàn các cáo buộc trên. Điều đáng nói là Emilio Lozoya là một cựu quan chức bị truy nã quốc tế với tội danh nhận hối lộ và gian lận thuế, vừa bị dẫn độ từ Tây Ban Nha về Mexico vào tháng 7-2020.
Từng là gương mặt sáng giá trên chính trường Mexico
Ông Emilio Ricardo Lozoya Austin sinh ngày 9-12-1974, tại thành phố Chihuahua, Mexico và lớn lên trong một gia đình danh giá. Emilio là con trai của Emilio Lozoya Thalmann - cựu Bộ trưởng Năng lượng dưới thời Tổng thống Carlos Salinas de Gortari Emilio Lozoya Thalmann, và là cháu nội của Jesus Lozoya Solis, một bác sĩ nhi, tướng quân đội và là cựu Thống đốc bang Chihuahua.
Emilio Lozoya tốt nghiệp cử nhân ngành Kinh tế của Viện Công nghệ Mexico - một trong những trường đại học tốt nhất đất nước và cử nhân ngành Luật của trường Đại học Quốc gia Mexico - trường đại học lớn nhất châu Mỹ và luôn được đạt thứ hạng rất cao trong bảng xếp hạng những trường đại học tốt nhất thế giới.
Thêm vào đó, Lozoya còn có bằng Thạc sĩ ngành Quản trị công và Phát triển quốc tế của trường Harvard Kennedy, Mỹ. Người đàn ông đa tài này còn xuất bản nhiều đầu sách và báo cáo về các chủ đề như chính sách tiền tệ, hiệu quả của chính sách công, giáo dục và hệ thống bầu cử.
Ông Emilio Lozoya - cựu Giám đốc Công ty dầu khí quốc gia Mexico, người tố cựu Thủ tướng Mexico nhận hối lộ sau khi phải hầu tòa vì tội đưa và nhận hối lộ.
Từ năm 1999 cho đến năm 2011, ông Emilio Lozoya làm việc tại Ngân hàng Trung ương Mexico, chịu trách nhiệm giám sát đầu tư dự trữ ngoại hối nhà nước. Cũng trong khoảng thời gian này, ông nằm trong ban quản trị của vài tập đoàn xây dựng, kinh tế và công nghệ thông tin.
Từ năm 2003, ông đảm nhận vai trò Giám đốc đầu tư của Quỹ Đầu tư Liên Mỹ thuộc Ngân hàng Phát triển Liên Mỹ và đây chính là nơi Lozoya làm quen với nhiều ngành công nghiệp từ các quốc gia khắp châu Mỹ Latinh.
Trong khoảng thời gian từ năm 2006-2009, ông công tác tại Diễn đàn Kinh tế thế giới với tư cách người phụ trách khu vực Mỹ Latinh. Tại Diễn đàn Kinh tế thế giới, ông giám sát các nghiên cứu và chiến lược liên quan đến nơi này, cũng như là người liên lạc chính giữa các lãnh đạo và các bên liên quan trong khu vực.
Từ năm 2009- 2012, Lozoya là người sáng lập và là thành viên ban lãnh đạo của nhiều quỹ đầu tư vốn nước ngoài khác nhau. Cũng trong năm 2012, ông bắt đầu dấn thân vào chính trị khi tham gia vào chiến dịch tranh cử Tổng thống của Pena Nieto.
Vào tháng 12-2012, ông Lozoya đã đạt đến đỉnh cao mới của sự nghiệp khi được Tổng thống Pena Nieto chỉ định làm Tổng giám đốc Công ty Dầu khí quốc gia Petroleos Mexicanos (thường được gọi là Pemex). Ông là người từng được tạp chí Expansion liệt vào danh sách 30 lãnh đạo trẻ của Mexico.
Lâm vào vòng lao lý
Năm 2017, ông Emilio Lozoya là một trong vô số các quan chức và doanh nghiệp bị nhắc đến trong vụ hối lộ Odebrecht. Cụ thể, cựu Giám đốc Oderbrecht là Luis Alberto de Meneses Weyll - hiện đang ngồi tù 20 năm vì tội biển thủ và đưa hối lộ - đã trực tiếp tố cáo EmilioLozoya nhận 10 triệu USD trong giai đoạn 2010-2014.
Ông Emilio Lozoya bị cáo buộc đã nhận 10 triệu USD từ Tập đoàn xây dựng Odebretch, Brazil, cũng như thay mặt tổng thống hối lộ nhiều nhà lập pháp với số tiền lên tới 52 triệu peso (2 triệu USD).
Đồng thời, các nhà chức trách nhận thấy Lozoya đã bắt tay với công ty thép Altos Hornos de Mexico (AHMSA) mua lại một doanh nghiệp phân bón sắp phá sản của công ty này với mức giá được thổi lên hàng trăm lần thành 475 triệu USD bằng tiền của công ty dầu khí quốc gia để giúp AHMSA trục lợi. Sau đó, AHMSA đã chuyển vào tài khoản ngân hàng của một công ty tại Thụy Sĩ có liên quan trực tiếp đến ông Lozoya 3 triệu USD.
Ông Emilio Lozoya cùng hai đồng phạm giúp ông rửa tiền là vợ (giữa) và mẹ.
Năm 2019, Tổng chưởng lý quốc gia đã ra lệnh bắt giữ cựu Giám đốc Pemex Emilio Lozoya. Điều khiến cả đất nước kinh ngạc đó là lệnh bắt này không chỉ dành cho Emilio mà còn nhắm đến cả mẹ, vợ và chị gái ông - Gilda Austin, Heleene Eckes và Gilda Lozoya. 3 người phụ nữ này bị buộc tội rửa tiền.
Nhưng lệnh bắt giữ này không phải rắc rối duy nhất ông Emilio Lozoya phải đối mặt. Ngày 30-4-2019, lực lượng chống ma túy của Mỹ đã thông báo với Bộ Tài chính Mexico rằng họ đang điều tra các hành vi rửa tiền của ông Emilio Lozoya và yêu cầu thông tin về một số lần giao dịch của ông tại Mexico. Đồng thời, Interpol đã phát lệnh truy nã gia đình Emilio Lozaya khắp 180 nước và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.
Scandal hối lộ Odebrecht là một vụ án liên quan đến rất nhiều vị nguyên thủ trong khu vực Mỹ Latinh. Emilio Lozoya tuy không thuộc hàng nguyên thủ quốc gia, nhưng ông đã nhận 13 triệu USD từ Marcelo Oderbrecht và đóng góp một phần của số tiền này cho chiến dịch tranh cử của ông Pena Nieto, thành công đưa Nieto lên làm Tổng thống Mexico.
Để bảo vệ bản thân trước các cáo buộc, ông Emilio Lozoya đã thuê luật sư hàng đầu Mexico là Javier Coello Trejo. Vị luật sư này là một chính trị gia dạn dày kinh nghiệm, từng giữ chức Tổng chưởng lý bang Chiapas. Đầu tiên, Coello yêu cầu tòa án triệu tập ông Nieto và cựu Bộ trưởng Ngân khố và Quan hệ Quốc tế Luis Videgaray.
Tuy nhiên, yêu cầu triệu tập này nhanh chóng bị tòa án từ chối với lý do Emilio Lozoya chưa hầu tòa chính thức. Không hề nao núng, vị luật sư này đe dọa sẽ xin lệnh triệu hồi hơn 20 vị cựu quan chức khác, trong đó có Tổng Chưởng lý Mexico, và cũng là người trực tiếp thụ lý vụ án của Emilio Lozaya.
Để có thể giúp thân chủ thoát tội, luật sư Coello Trejo sẵn sàng khui ra toàn bộ đường dây tham nhũng và hối lộ. Danh sách những người ông Coello Trejo muốn triệu hồi còn bao gồm đến cả những người đã soạn thảo các hợp đồng, chứng từ mua bán trong vụ mua nhà máy phân bón của công ty Pemex và rất nhiều người làm việc cho Tập đoàn xây dựng Odebrecht.
Hai cái tên đáng chú ý bao gồm tỷ phú kinh doanh sắt thép Alonso Ancira Elizondo - kẻ từng bị tạm giam ở Tây Ban Nha, vừa được thả ra nhờ trả tiền bảo lãnh, và cựu Bộ trưởng Bộ Năng lượng Pedro Joanquin Coldwell - "bộ não" đằng sau vụ mua hai nhà máy phân bón sắp phá sản Agronitrogenados và Fertinal với giá hàng trăm triệu USD.
Tuy nhiên, chiến lược của vị luật sư này có vẻ như đang không hiệu quả cho lắm khi tài khoản ngân hàng của Emilio Lozaya đã bị đóng băng trở lại vào ngày 20-6-2019, sau khi được phục hồi vào ngày 30-4-2019.
Coello Trejo khẳng định rằng thân chủ cùng với gia đình vẫn đang ở Mexico và sẽ chỉ xuất hiện nếu được quyền nhận bảo lãnh. Nhưng thẩm phán đã đi trước một bước khi cho rằng sự liên quan của cả gia đình Emilio Lozoya tới các hoạt động phi pháp của ông đã biến cả gia đình thành tội phạm có tổ chức, và theo như luật ở Mexico thì tội phạm có tổ chức không có quyền nhận bảo lãnh.
Mẹ của ông Emilio là bà Gilda Margarita Austin đã bị cảnh sát Đức bắt giữ vào tháng 7-2019, và sớm bị dẫn độ đến Mexico. Vào tháng 11-2019, bà đang bị giam giữ tại nhà để đợi phán quyết của tòa án dành cho tội danh rửa tiền của bà.
Cựu Tổng thống Pena Nieto (trái) và Emilio Lozoya.
Ông Emilio Lozoya bị bắt giữ tại miền Bắc Tây Ban Nha vào đầu tháng 2-2020. Ông Emilio sau đó phải hầu tòa tại Tây Ban Nha và được hỏi rằng ông đã sẵn sàng quay lại Mexico để hầu tòa chưa. Dù không đồng ý quay lại Mexico, nhưng sau khi bị tạm giam tại Tây Ban Nha 40 ngày, Emilio Lozoya vẫn bị dẫn độ về Mexico vào tháng 7-2020.
Theo nhiều quan chức Mexico thì vào năm 2018, khi vụ Odebrecht bắt đầu được khui ra và đẩy hàng loạt chính trị gia ở các quốc gia Mỹ Latinh vào tù, chính quyền của Tổng thống Pena Nieto đã không tiến hành điều tra và truy tố những cá nhân liên quan vì sợ làm ảnh hưởng đến cơ hội tái đắc cử của bản thân.
Tuy nhiên, đảng của ông Pena Nieto đã thua và đối thủ của ông là ông Lopez Obrador - một người chiến thắng nhờ lời hứa sẽ ngăn chặn nạn tham nhũng đang lũng đoạn đất nước - lên nắm quyền. Tổng thống Lopez Obrador đã thực hiện lời hứa của mình, và đẩy nhanh quá trình thụ lý vụ án liên quan đến ông Emilio Lozoya.
Trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh vào tháng 2-2020, Tổng Chưởng lý Alejandro Gertz Manero gọi vụ án này là một vụ việc mang tầm biểu tượng, và cuộc lùng bắt sếp cũ của Pemex là kết quả của sự phối hợp giữa lực lượng cảnh sát Mexico, Tây Ban Nha, Đức và nhiều nước châu Âu khác: "Sau một cuộc tìm kiếm khắp châu Âu, nhờ vào sự giúp đỡ của Interpol và cảnh sát Tây Ban Nha, chúng tôi đã bắt được bị cáo".
Nhà nghiên cứu chính trị Jesus Silva Herzog Marquez đánh giá việc Emilio Lozoya làm chứng chống lại cựu tổng thống là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong vài năm trở lại đây vì: "Chưa từng có một vị quan chức cấp cao nào từng công khai và chính thức lên tiếng tố cáo một tổng thống". Được biết, Emilio Lozoya hiện đang rất tích cực hợp tác với cơ quan chức năng và đang bị giam giữ tại nhà thay vì ở trại giam do sức khỏe yếu.
