Người nghiên cứu về hồ Gươm nhiều nhất Việt Nam

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Hà Đình Đức học tập và giảng dạy tại Khoa Sinh học Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội - Đại học Quốc gia Hà Nội) từ tháng 9 năm 1959 đến nay. Ngày 15-3-1991 lần đầu tiên ông trông thấy rùa Hồ Gươm bơi trên mặt hồ. Sự việc này đã khiến ông bắt tay vào tìm hiểu và nghiên cứu Rùa Hồ Gươm cũng như hoạt động bảo vệ Rùa Hồ Gươm, Hồ Gươm và khu vực Hồ Gươm. Ông đã tham gia trong những hoạt động như kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND thành phố Hà Nội xác định ranh giới khu vực Hồ Gươm và tiến hành nghiên cứu tổng hợp về địa lý, địa chất, lịch sử, văn hóa, sinh thái, cảnh quan và môi trường đề ra biện pháp bảo vệ để khu vực Hồ Gươm trở thành Di sản Quốc gia. Ông đưa ra những đề xuất như tôn tạo khu tưởng niệm vua Lê ; hàng năm tổ chức lễ hội ngày đăng quang của vua Lê Thái Tổ (15-4 ÂL) ; tiến hành nghiên cứu và có biện pháp hữu hiệu bảo vệ loài Rùa Hồ Gươm; báo động mực nước Hồ Gươm cạn ; báo động loài rùa tai đỏ - 1 sinh vật ngoại lai xâm hại xuất hiện ở Hồ Gươm - mà tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đã khuyến cáo và có nhiều bằng chứng về tác hại của rùa tai đỏ ; kiến nghị tuyến tàu điện ngầm không được xuyên qua khu vực Hồ Gươm, Hà Nội và Tứ Trấn Thăng Long (đền Bạch Mã, đền Quán Thánh, đền Voi Phục và đình Kim Liên) là khu vực địa linh của Thăng Long - Hà Nội ; xây dựng Tháp "Hà Nội Km 0" tại khu vực Hồ Gươm; kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội đề nghị đặt tên Đào Cam Mộc cho một đường phố ở thủ đô Hà Nội, bởi vì ông là người có công đầu tôn phù Lý Công Uẩn lên ngôi vua... Phó Giáo sư - Tiến sĩ Hà Đình Đức đã chủ trì nhiều công trình nghiên cứu khoa học về Rùa Hồ Gươm, hệ sinh thái Hồ Gươm. Từ những nghiên cứu của mình, Phó Giáo sư - Tiến sĩ Hà Đình Đức đưa ra luận điểm, Lê Lợi đã đem rùa từ Thanh Hóa ra thả ở hồ Lục Thủy (nay là hồ Gươm). Vì theo những nguồn tư liệu xưa cho thấy, ở Vung Sung (sông Lương, Thanh Hóa) xưa kia có một loài rùa to bằng chiếc chiếu đôi, vào mùa sinh sản rùa quần làm đục ngầu nước. Là một nhà khoa học, ông đã xem xét kỹ rùa đá đội bia ở Vĩnh Lăng (Lam Kinh) và nhận thấy đây là loài rùa mai mềm rất giống về hình thái với tiêu bản rùa ở Hồ Gươm đang trưng bày trong đền Ngọc Sơn (Hà Nội), cũng giống với cụ Rùa đang sinh sống tại Hồ Gươm. Và, người nghệ nhân xưa đã tạc theo lối tả chân rùa đội bia ở Lam Kinh hoàn toàn khác với những rùa đá trong Văn Miếu. Có thể trước đây loài rùa này khá phổ biến ở hai huyện Thọ Xuân, Yên Định (Thanh Hóa) nên khi Lê Lợi lên ngôi vua đã cho thả loài rùa này ở Hồ Gươm. Một khẳng định có căn cứ là loài rùa này không có gốc gác ở Thăng Long - Hà Nội, vì nếu có ở Hồ Gươm thì những hồ khác như Hồ Tây, Hồ Trúc Bạch... cũng có. Nhưng loài rùa này cho đến nay chỉ thấy ở Hồ Gươm. Chính từ những nghiên cứu này và so sánh với các loài rùa đã biết trên thế giới về hình thái, mà tên của Phó Giáo sư - Tiến sĩ Hà Đình Đức đã xuất hiện trong bảng Danh lục rùa thế giới trong mục về giống rùa lớn mai mềm ở Việt Nam: Rafetus leloii Duc 2000. Hiện nay ông đang chủ nhiệm Dự án "Phục hồi và Ổn định bền vững Hồ Gươm" Ký hiệu VNM05/A07, thử nghiệm thành công hút bùn Hồ Gươm theo công nghệ của CHLB Đức đang được công luận quan tâm. Có thể nói, Phó Giáo sư - Tiến sĩ Hà Đình Đức không chỉ là người nghiên cứu bảo vệ Rùa Hồ Gươm, ông còn quan tâm nghiên cứu, bảo vệ toàn diện từ môi trường sinh thái đến cảnh quan kiến trúc và lịch sử văn hóa của khu vực Hồ Gươm và của cả Hà Nội nói chung. Đến nay, ông là tác giả của 182 bài viết về Rùa Hồ Gươm và Hồ Gươm từ bài Hãy gìn giữ lấy báu vật Hồ Gươm đăng báo Hà Nội Nội Mới Chủ Nhật số 152 ngày 9-2-1992 đến bài Đường tàu điện ngầm đi qua Hồ Gươm: Mạo hiểm trên báo Tiền Phong Chủ Nhật số ngày 11-10-2009. Cũng trong thời gian từ tháng 4-1992 đến tháng 11- 2009 đã có trên 400 bài báo viết về Hồ Gươm và ông. Xin giới thiệu đây là đề xuất kỷ lục Việt Nam đang trong quá trình xem xét, thẩm định. 24H.COM.VN (Theo Kỷ lục)