Người trong cuộc nói về vụ cưa gỗ khô bị tội trộm cắp

Số trước Pháp Luật TP.HCM có bài “Báo động xét xử bất nhất hành vi cưa cây rừng” phản ánh cùng hành vi cưa cây trong rừng đặc dụng nhưng chỉ vụ năm công dân ở Kon Tum là bị xét xử về tội trộm cắp tài sản. Điều đáng nói là họ từng được TAND tỉnh Kon Tum tuyên không phạm tội nhưng TAND Cấp cao tại Đà Nẵng đã xử giám đốc thẩm hủy án, yêu cầu tòa tỉnh xử lại theo hướng có tội. Các cán bộ tố tụng và lãnh đạo Cục Kiểm lâm (Bộ NN&PTNT) không đồng tình về quan điểm xử lý này.

Kiểm lâm: Chỉ xử phạt hành chính

Kiểm lâm là cơ quan chuyên môn về bảo vệ rừng, theo quy định lực lượng này có cả chức năng xử phạt hành chính và có thẩm quyền khởi tố vụ án liên quan đến các hành vi xâm hại rừng.

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, Quyền Cục trưởng Cục Kiểm lâm (Bộ NN&PTNT) Đỗ Quang Tùng cho biết khi xem xét, xử lý đối với hành vi xâm hại rừng thì trước hết phải xác định đó là loại rừng trồng hay rừng tự nhiên. Từ đó căn cứ tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi sẽ áp dụng các chế tài tương ứng. Nếu hành vi vi phạm ở thời điểm trước ngày 10-6-2019 thì áp dụng Nghị định 157/2013 của Chính phủ (về xử phạt hành chính trong quản lý rừng, phát triển rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản) để xử lý.

Ông Tùng nhấn mạnh: Đối với hành vi vào rừng đặc dụng cưa gỗ trắc đã chết khô (thuộc nhóm IIA) với khối lượng 0,123 m3 (tức dưới 5 m3) thì ngành kiểm lâm sẽ căn cứ vào Điều 12 Nghị định 157 nói trên để xử phạt hành chính. Bởi Nghị định 157 quy định hành vi khai thác trái phép là người có hành vi lấy lâm sản trong rừng không được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc được phép nhưng đã thực hiện không đúng quy định.

PV hỏi: TAND Tối cao từng có công văn hướng dẫn UBND tỉnh Kon Tum về hành vi chặt trộm gỗ trắc tại rừng đặc dụng Đăk Uy có giá trị 50-100 triệu đồng thì người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 189 BLHS 1999 (tội hủy hoại rừng), Cục Kiểm lâm đánh giá sao quan điểm này.

Ông Đỗ Quang Tùng cho rằng đây là văn bản của TAND Tối cao trao đổi với UBND tỉnh Kon Tum để tham khảo trong quá trình áp dụng pháp luật nên Cục Kiểm lâm không có ý kiến. Nhưng ông Tùng cho rằng theo Điều 189 thì đó là hành vi đốt rừng, phá rừng trái pháp luật hoặc hành vi khác hủy hoại rừng gây thiệt hại lâm sản. Trong trường hợp không tính được về diện tích đốt rừng hoặc phá rừng hoặc hành vi khác hủy hoại rừng có trị giá từ trên 50 triệu đồng trở lên thì người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cơ quan kiểm lâm chỉ khởi tố vụ án hình sự theo thẩm quyền theo quy định của pháp luật hình sự. Riêng đối với vi phạm về rừng mà cho rằng đó là tội trộm cắp tài sản thì lực lượng kiểm lâm không có thẩm quyền khởi tố.

Kiểm lâm Phan Tiến Dũng (một trong năm bị cáo) chỉ một cây gỗ trắc chết khô trong rừng đặc dụng Đăk Uy. Ảnh: MINH TÂM

“Không thuyết phục được chúng tôi!”

Một lãnh đạo TAND tỉnh Gia Lai (nơi từng xét xử nhiều vụ án liên quan đến xâm hại rừng) khẳng định tòa tỉnh này chưa xử lý bị cáo nào có hành vi vào rừng tự nhiên chặt cây về tội trộm cắp tài sản. “Quan điểm của Trung tướng Trần Văn Độ (nguyên Phó Chánh án TAND Tối cao) qua bài phân tích trên báo Pháp Luật TP.HCM vào ngày 5-10-2017 là rất sắc sảo và đúng bản chất của tội danh liên quan đến lâm luật” - vị này dẫn chứng.

Theo đó, đối tượng của các tội xâm phạm sở hữu (bao gồm tội trộm cắp) phải là tài sản thỏa mãn các điều kiện: Có giá trị, giá trị tài sản đó phải do đầu tư sức lao động của con người tạo ra, tài sản đó đang thuộc sở hữu của người khác. Trong khi đó rừng đặc dụng là rừng tự nhiên, không phải là rừng trồng, rừng khoanh nuôi tái sinh. Năm công dân vào đây để cưa cây gỗ, đây là tài sản tồn tại dưới dạng tài nguyên, không phải do con người bỏ sức lao động tạo ra thì phải áp dụng các điều luật tương ứng trong BLHS liên quan tới rừng.

Cụ thể, theo hướng dẫn tại Mục IV.1.1.2.b Thông tư liên tịch số 19/2007 (giữa các cơ quan trung ương) thì chỉ có thể xử người vi phạm tại chương XIV các tội xâm phạm sở hữu (trong đó có tội trộm cắp tài sản) khi cây gỗ trắc mà các bị cáo cưa thuộc rừng trồng hoặc rừng khoanh nuôi tái sinh. Từ đó vị này chốt: “TAND Tối cao ban hành kháng nghị và TAND Cấp cao tại Đà Nẵng xử giám đốc thẩm theo hướng xử tội trộm cắp không thuyết phục được chúng tôi”.

Viện trưởng VKSND của một huyện thuộc tỉnh Đắk Lắk thông tin từ trước tới nay ở địa phương chưa truy tố trường hợp nào xâm hại về rừng đặc dụng về tội trộm cắp. Khách thể bị xâm phạm là sự quản lý của Nhà nước về rừng nên chúng tôi xác định rằng đây là lâm sản khai thác không được phép của cơ quan nhà nước. Nếu rừng trồng mà khai thác khi không được sự đồng ý của chủ sở hữu lâm sản thì mới xử tội trộm cắp.

Rừng đặc dụng là cây gỗ tự nhiên, không được bất cứ cơ quan có thẩm quyền nào cho phép khai thác, tận thu, không được giao cho cơ quan, tổ chức nào được sử dụng định đoạt. Tức là ban quản lý rừng đặc dụng không phải chủ sở hữu rừng mà chỉ được giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, phát triển rừng theo quy định của pháp luật”. Không có việc họ được giao quyền sở hữu nên không thể xử lý người xâm phạm rừng về hành vi trộm cắp tài sản.

NGÂN NGA - MINH TÂM