Nguy hiểm khó lường từ thuốc lá thế hệ mới

Ra quân hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá.

Mới đây, tại cuộc phát động “Tuần lễ quốc gia không khói thuốc”, PGS, TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), Giám đốc Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá, nhận định: Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử (TLĐT), thuốc lá làm nóng, vape…) đang có xu hướng nhắm tới đối tượng là giới trẻ. Các công ty sản xuất thuốc lá thế hệ mới luôn tạo ra những sản phẩm đa dạng về mẫu mã, hình thức thay đổi liên tục để kích thích giới trẻ sử dụng. Theo điều tra sức khỏe học sinh toàn cầu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thực hiện tại 21 tỉnh, thành phố của nước ta vào năm 2019, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường ở học sinh Việt Nam có xu hướng giảm từ 4% xuống 3,6%, nhưng tỷ lệ sử dụng TLĐT bắt đầu tăng lên 2,6%. Theo bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của WHO tại Việt Nam, thuốc lá thế hệ mới hiện đang được quảng cáo như một phương pháp để cai nghiện hay hạn chế việc hút thuốc lá. Tuy nhiên, các bằng chứng đến thời điểm hiện tại cho thấy, cả TLĐT và thuốc lá nung nóng đều có chứa các thành phần độc hại, khi sử dụng đều có sự đốt cháy và có khói, hơi tỏa ra môi trường gây hại cho người xung quanh. Nếu như trước kia, người sử dụng thuốc lá truyền thống còn e dè, tránh cho người thân không bị ảnh hưởng bởi tình trạng khói thuốc thụ động thì ngày nay, do tin vào lời quảng cáo rằng thuốc lá thế hệ mới không nguy hại, họ vô tư hút trong phòng kín, mà không lo ảnh hưởng đến người xung quanh. Do đó, việc quảng cáo TLĐT, thuốc lá đốt nóng là sản phẩm không đốt cháy nên không tỏa khói từ đó giảm tác hại hơn thuốc lá điếu truyền thống là không chính xác.

Về vấn đề này, bà Phan Thị Hải, Phó giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, nhấn mạnh: TLĐT, thuốc lá làm nóng có các phụ gia gây hại cho sức khỏe, rất khó kiểm soát. Đối với thanh, thiếu niên, nicotine trong thuốc lá thế hệ mới cũng dẫn tới những thay đổi hệ thần kinh, não khiến người dùng ở nhóm tuổi trẻ dễ bị nghiện nicotine hơn, và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai. Nguy hiểm hơn, thời gian gần đây, trong TLĐT phát hiện ra chất ma túy. Vì vậy, cần khuyến cáo cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ việc kinh doanh các sản phẩm TLĐT. Hiện nay, nhiều quốc gia đã cấm mua bán, sử dụng đối với sản phẩm TLĐT do sản phẩm này tác động và tiếp cận chủ yếu đối với giới trẻ, gây ảnh hưởng tới sức khỏe và định hướng hành vi của giới trẻ. Theo Liên minh Kiểm soát thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) đa phần TLĐT có chứa nicotine, là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và ung thư. Sử dụng nicotine quá liều gây ngộ độc. Đối với trẻ em và phụ nữ mang thai, nicotine trong TLĐT gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, vì não bộ của trẻ đang trong giai đoạn phát triển. Nicotine cũng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kỳ, gây ra sinh non và thai chết lưu. Đối với thanh, thiếu niên, những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh, trong não khiến người dùng ở nhóm tuổi trẻ dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai.

Với những tác hại nguy hiểm đến sức khỏe của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, GS, TS Ngô Quý Châu, Giám đốc Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai, Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam, đề xuất các cơ quan chức năng tại Việt Nam sớm đưa ra khuyến cáo cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ việc kinh doanh sản phẩm thuốc lá này. Theo GS, TS Ngô Quý Châu, hiện nay, toàn bộ tiêu chuẩn Việt Nam về thuốc lá hiện hành đều mới chỉ được áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống. Đối với các mặt hàng thuốc lá thế hệ mới hiện chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu.

Năm 2020, WHO đã lựa chọn chủ đề cho Ngày Thế giới không thuốc lá là “Bảo vệ giới trẻ khỏi ảnh hưởng của việc quảng cáo và sử dụng các sản phẩm thuốc lá”. Chủ đề này hướng tới việc bảo vệ thế hệ trẻ trước nguy cơ nghiện chất nicotine và các tác hại đối với sức khỏe của việc sử dụng thuốc lá, ngăn chặn các chiến thuật quảng cáo có hệ thống của ngành công nghiệp thuốc lá.

Bài và ảnh: DIỆP CHÂU