Nguyễn Nhược Pháp – Không chỉ có 'Chùa Hương'

Tọa đàm về nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp. Ảnh: Tử Hưng.

Nhân dịp này, Nhà xuất bản Phụ nữ cũng cho ra mắt cuốn “Hoa một mùa” – là tập hợp các tác phẩm của Nguyễn Nhược Pháp. “Hoa một mùa” gồm có 3 truyện ngắn (Tình trẻ thơ, Mẹ và con, Bức thư), 6 vở kịch (Một chiều chủ nhật, Khỏi nấc, Sầm Sơn, Bữa cơm, Người học vẽ, Người lao), 10 bài thơ (Chùa Hương, Sơn Tinh - Thủy Tinh, Mỵ Châu, Giếng Trọng Thủy, Tay ngà, Mỵ Ê, Một buổi chiều xuân, Nguyễn Thị Kim khóc Lê Chiêu Thống, Đi cống, Mây) và 10 bài phê bình bằng tiếng Pháp (về Thế Lữ, Nguyễn Công Hoan, truyện Vua Hàm Nghi, Đời mưa gió, Bài thơ Vần và điệu, Sân khấu kịch đương thời...).

Hai cha con Nguyễn Văn Vĩnh - Nguyễn Nhược Pháp. Trang bìa báo Trung Bắc Chủ nhật - 1944. Ảnh chụp lại từ tư liệu.

Nhà thơ Vũ Quần Phương cho biết, tên của tập sách là “Hoa một mùa” nhưng thật ra, nhìn nhận về di sản của Nguyễn Nhược Pháp, nhất là thơ ca, thì có thể nói rằng nó là “Hoa tứ quý” – thứ hoa nở bốn mùa. Nhà thơ Vũ Quần Phương nói, ông được biết đến thơ Nguyễn Nhược Pháp từ thời mới đi học. Đặc sắc thơ của Nguyễn Nhược Pháp được tích tụ vào hai bài thơ “Chùa Hương” và “Sơn Tinh – Thủy Tinh”.

“Nguyễn Nhược Pháp là một tài năng chín sớm. Ông rất giỏi về tâm lý, dù là ở trong thơ, văn hay kịch. Phê bình văn học của ông cũng rất hiền hậu, dù có phê bình nhưng cũng là phê bình bằng cái cười ý nhị, đánh vào sự xấu hổ của người ta mà không cần nặng nề, căng thẳng”, nhà thơ Vũ Quần Phương chia sẻ.

Tập “Hoa một mùa” có 3 truyện ngắn đều đi sâu khai thác tâm lý nhân vật. 2 truyện in báo Tinh hoa năm 1937, 1 truyện khác là di cảo. Tuy vậy, sức hút trong truyện không đậm như kịch, phát hiện được những tinh tế trong tâm lý. Còn đối với mảng phê bình văn học, tôi cho chúng chỉ là những ghi chép trên đường văn chương. Vừa nhạy cảm, vừa thẳng thắn. Vừa tranh luận, vừa ôn tồn mà lại mỉa mai một cách rất “lễ phép”.

Nguyễn Nhược Pháp năm 1924 tại số nhà 13 Thụy Khuê. Ảnh tư liệu.

Tiến sĩ Chu Văn Sơn giải thích cái tên của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp như sau: Ông Nguyễn Văn Vĩnh thường đặt tên con cái theo các sự kiện lớn của thời cuộc. Vào năm 1914, năm mà nước Pháp bị suy yếu trước nước Đức. Nhân việc ấy mà Nguyễn Văn Vĩnh đặt tên con mình là Nguyễn Nhược Pháp

“Nguyễn Nhược Pháp sống trong thời kỳ mà nhiều văn nghệ sĩ tài hoa nhưng yểu mệnh. Nguyễn Nhược Pháp chết năm 24 tuổi. Thơ của Nguyễn Nhược Pháp có số lượng ít. Nhưng rất may quy luật nghệ thuật là quy luật về chất lượng”, Tiến sĩ Chu Văn Sơn nói.

Nói về thơ của Nguyễn Nhược Pháp, Tiến sĩ Chu Văn Sơn cho biết: Nguyễn Nhược Pháp có sở trường phục dựng các lễ hội vui tươi và ngộ nghĩnh. Nếu theo phân loại bây giờ thì có thể coi Nguyễn Nhược Pháp như một người mở màn cho dòng văn học thiếu nhi. Câu chuyện trong thơ của Nguyễn Nhược Pháp giống như cách dựng lại hoạt cảnh, mà nhà văn, nhà báo, nhà giáo Ngô Văn Giá có một từ rất hay để nói về Nguyễn Nhược Pháp là “anh nhi” – một người già dặn có tâm hồn trẻ thơ.

Tiến sĩ Đỗ Anh Vũ, một người đồng hành trong buổi tọa đàm nhận xét: “Chúng ta cũng bị ảnh hưởng bởi nhận xét của Hoài Thanh về Nguyễn Nhược Pháp là có giọng điệu tươi vui. Bài “Chùa Hương” là một cái bóng quá lớn. Nhưng ấn tượng của tôi về Nguyễn Nhược Pháp là một nỗi buồn, nỗi xót xa. Ông mất rất sớm, ra đi ở tuổi 24. Những cảm xúc não nùng và buồn thương xuất hiện xuyên suốt nhiều tác phẩm của ông và thật ra cũng cần đặt câu hỏi là: Cảm hứng vui tươi hay buồn bã là cảm hứng chính của Nguyễn Nhược Pháp?”

"Hoa một mùa" - tập hợp toàn bộ các sáng tác của Nguyễn Nhược Pháp. Ảnh: V.H.

Tại cuộc tọa đàm, nhiều người tham dự cũng đã có những nhận xét, bình luận cho thấy dù đã gần một thế kỷ trôi qua, Nguyễn Nhược Pháp vẫn có một sức hút đặc biệt với những người yêu văn chương, nghệ thuật.

Tập sách “Hoa một mùa” sẽ là một tư liệu quý cho những người yêu và muốn tìm hiểu về Nguyễn Nhược Pháp.

Tử Hưng