Nguyện vọng của cụ bà 107 tuổi được chấp nhận tạm kết vụ án mẹ con 'đáo tụng đình'

Vụ án cụ bà Nguyễn Thị Tài (107 tuổi, phường Hộ Phòng, thị xã Giá Rai, Bạc Liêu) cùng 13 người con cháu kiện bà Hàng Thị Hồng (con gái cụ Tài, cùng địa chỉ) phải dời khỏi căn nhà để cụ Tài được ở cùng người con gái khác mà cụ mong muốn được đông đảo dư luận quan tâm.

Theo hồ sơ, cụ Tài và chồng là cụ Hàng Văn Thời lúc sinh thời cùng tạo lập được căn nhà đất 91,5m2 tại phường Hộ Phòng, thị xã Giá Rai. Năm 1992, cụ Thời qua đời để lại nhà, đất cho cụ Tài. Đến năm 2006, Nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất diện tích đất này cho hộ gia đình cụ Tài. Chính tại căn nhà này, vợ chồng cụ Tài sinh và nuôi những người con khôn lớn, trong số đó có bà Hàng Thị Hồng và bà Hàng Thị Lan.

Những người con cụ Tài lớn lên sinh cơ lập nghiệp ở riêng trong vùng. Cụ Tài với người con còn lại là bà Lan chung sống với nhau. Bà Hồng sau thời gian theo chồng, cuộc sống không ổn định cũng trở về ở chung với cụ Tài trong căn nhà. Sự khác biệt về tính cách trong thời gian chung sống dẫn đến mâu thuẫn giữa cụ Tài và bà Hồng. Cụ Tài cảm nhận bà Lan mới là người hiểu tâm lý, tính cách, nguyện vọng của cụ. Cụ Tài thấy được động viên, vỗ về, được yêu thương và chăm sóc đúng nghĩa khi ở cùng bà Lan. Ở tuổi 107 cụ vẫn minh mẫn cảm nhận, bà Hồng không phải là người có thể nương nhờ an dưỡng tuổi già. Thế nhưng hoàn cảnh trớ trêu, đã đặt sự xung khắc mẹ con ấy trong một căn nhà.

Trẻ vui nhà già vui chùa, tuổi bách niên, nhu cầu vật chất không còn nghĩa lý, giờ cụ Tài chỉ cần sự vui vẻ tháng ngày cuối đời. Những người con, cháu thấu hiểu được hoàn cảnh, nguyện vọng cụ Tài. Cụ đã quá lớn tuổi không thể đi đâu, trong khi người con gái bà không ưng - bà Hồng có thể tìm kiếm một nơi ở khác. Nhiều giải pháp để làm sao tách cụ Tài và bà Hồng được các con, cháu đưa ra. Nhỏ nhẹ có, cương quyết có, nhưng bà Hồng cương quyết khẳng định, bà không đi đâu hết. Theo bà Hồng, căn nhà này mặc dù nguồn gốc của mẹ để lại nhưng bà có công sức tu sửa trong quá trình sinh sống.

Chung nhà nhưng không chung ý nghĩ, mẹ con ra vào không nhìn mặt nhau, nếu vẫn tiếp tục sinh sống khó mà biết được chuyện gì xảy ra. Đầu năm 2018, cụ Tài cùng con cháu đứng đơn khởi kiện bà Hồng ra Tòa án huyện Giá Rai, yêu cầu bà Hồng phải dời khỏi nhà để cụ Tài được sống với bà Lan, người mà cụ cho rằng hiếu thảo. Còn bà Hồng sẽ được trả phần giá trị tương ứng với tài sản được hưởng theo quy định người cùng chung hộ khẩu. Mẹ con cụ Tài, bà Hồng trở thành nguyên đơn, bị đơn từ đó.

Nguyện vọng được ở cùng người con cụ Tài mong muốn cuối cùng được Tòa chấp nhận

Tháng 5/2018, TAND thị xã Giá Rai đưa vụ án ra xét xử, tuyên chấp nhận yêu cầu khởi kiện của cụ Tài và các con cháu đứng đồng nguyên đơn. Bà Hồng kháng cáo. Tháng 10/2018, TAND tỉnh Bạc Liêu tiến hành phiên xử phúc thẩm. Kết quả, HĐXX lại tuyên bản án ngược lại, buộc bà Lan nhận 1/3 giá trị căn nhà và ra đi. Cụ Tài được hưởng 1/3 giá trị căn nhà cùng sử dụng chung với bà Hồng. Bản án dân sự phúc thẩm của Tòa án tỉnh Bạc Liêu đã tạo ra tình huống pháp lý trớ trêu. Người con cụ Tài muốn sống cùng lúc cuối đời phải ra đi, trong khi người con cụ không mong muốn lại ở lại. Nguyên đơn và bị đơn trong vụ án xung đột về quyền lợi và nguyện vọng vẫn phải ở chung một nhà.

Hội người cao tuổi tỉnh Bạc Liêu phản đối, cho rằng bản án phúc thẩm vi phạm Luật người cao tuổi, vì nguyện vọng của cụ Tài được ở với bà Lan, Tòa tuyên buộc cụ Tài ở với người con mà cụ không mong muốn là bà Hồng là không hợp tình, hợp lý. Cụ Tài và những người con cháu tiếp tục làm đơn kháng nghị giám đốc thẩm.

Tại Bản án giám đốc thẩm số 202/2019 ngày 7/10/2019, Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại TP HCM lập luận cả hai bản án sơ, phúc thẩm trong vụ án đều có những thiếu sót, vi phạm tố tụng, lập luận, tuyên án có mâu thuẫn. Bản án giám đốc thẩm nhận định: Tòa án cấp phúc thẩm vừa phân chia cho cụ Tài được hưởng 1/3 giá trị căn nhà vừa tuyên giao nhà cho cụ Tài và bà Hồng tiếp tục sở hữu, sử dụng chung là mẫu thuẫn. Từ đó, Tòa cấp cao tuyên hủy cả hai bản án, vụ án trở lại xét xử sơ thẩm ban đầu.

TAND Giá Rai xét xử sơ thẩm vụ án lần 2, cụ Tài sức khỏe yếu, bà Lan là người đứng đơn khởi kiện bà Hồng, yêu cầu khởi kiện không thay đổi so với trước. Nghĩa vụ chứng minh yêu cầu khởi kiện thuộc về bà Lan. Bà Lan chứng minh là người có trách nhiệm với căn nhà, khi nhà hư hỏng, xuống cấp, bà là người bỏ tiền túi ra sửa chữa, nâng cấp. Bà Lan cũng đưa ra các biên lai chứng minh đã nhiều lần đích thân gửi tiền hỗ trợ con của bà Hồng ăn học. Hơn nữa, từ ngày bà Hồng trở về tá túc trong căn nhà với cụ Tài, bà Lan luôn thương yêu, đùm bọc. Nhưng bà không yêu cầu bà Hồng hay các con của bà Hồng phải trả lại số tiền này.

Đặc biệt, những người anh, chị em, con cháu đều công nhận bà Lan là người ở cùng cụ Tài từ nhỏ, khi mẹ già bà Lan luôn trách gần gủi, chu đáo và có trách nhiệm. Họ đều mong muốn, cụ Tài được ở cùng bà Lan lúc cuối đời như nguyện vọng của cụ. Trong khi bà Hồng cho rằng có tham gia sửa chữa căn nhà trong thời gian sinh sống nhưng không có bằng chứng chứng minh. Đặc biệt, bà Hồng không thuyết phục được những người con cháu của cụ Tài, không chứng minh được sự ưng thuận của cụ Tài khi ở chung nhà.

Từ các lẽ trên, HĐXX quyết định tuyên đồng ý yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Cụ Tài được ở lại căn nhà do chính mình và chồng tạo lập với người con gái mà cụ bà mong muốn. Bà Hồng phải dời đi và nhận phần tiền tương ứng được hưởng theo quy định pháp luật. Như vậy, sau bao ngày khởi kiện, cuộc hành trình đi tìm công lý tạm kết thúc với bản án chấp nhận nguyện vọng của cụ bà 107 tuổi. Dư luận cho rằng, bản án được xem là hợp tình, hợp lý, tạm chấm dứt câu chuyện mẹ con “đáo tụng đình” dai dẵng bao năm.

Văn Kỳ