Nhà khoa học ngồi tù 3 năm vì sửa gene trẻ em

Tòa án nhân dân quận Nanshan của Thâm Quyến ở miền nam Trung Quốc đã kết án nhà di truyền học He Jiankui (34 tuổi) 3 năm tù vì thực hiện chỉnh sửa gene người.

Phó Giáo sư He Jiankui khi xuất hiện tại sự kiện khoa học ở Hồng Kông nói về thí nghiệm sửa gene từ trong phôi thai.

Ngoài chịu án tù 3 năm, nhà khoa học này cũng bị phạt 3 triệu nhân dân tệ (khoảng 422,5 nghìn USD).

Còn hai nhà khoa học khác là Zhang Renli và Qin Jinzhou cũng đang bị tòa xử liên quan tới vụ thực hiện chỉnh sửa bất hợp pháp gen của phôi người, khiến cho ba trẻ có DNA chỉnh sửa được sinh ra đời. Trong đó, ông Zhang Renli bị kết án 2 năm tù và bị phạt 1 triệu nhân dân tệ (140,8 nghìn USD), ông Qin Jinzhou nhận án 1 năm 6 tháng tù giam và phạt tiền 500 nghìn nhân dân tệ (70,4 nghìn USD).

Năm 2018, nhà khoa học He Jiankui khi đó là Phó Giáo sư tại Đại học Khoa học- Công nghệ miền Nam tại Thâm Quyến đã công bố thông tin rằng, ông đã sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene có tên CRISPR-Cas9 để thay đổi gen của em gái sinh đôi để bảo vệ chúng khỏi bị nhiễm virus AIDS trong tương lai.

Nói về nghiên cứu này, ông Jiankui cho biết, mục tiêu của ông không phải để chữa trị hoặc ngăn ngừa bệnh di truyền mà cố gắng ban cho con người một đặc điểm ít người tự nhiên có - khả năng miễn nhiễm HIV trong tương lai.

Vị này biết rằng nghiên cứu của mình chắc chắn sẽ gây tranh cãi và đã giới thiệu về nó rằng: "Tôi hiểu rằng công việc của tôi sẽ gây tranh cãi, nhưng tôi tin rằng các gia đình cần công nghệ này và tôi sẵn sàng chỉ chịu chỉ trích vì họ".

Nghiên cứu của nhà khoa học này đã chịu sự chỉ trích nghiêm trọng từ phía các nhà khoa học và chính quyền.

Ủy ban Y tế và Kế hoạch sinh đẻ của Trung Quốc đã lập tức điều tra về nghiên cứu của ông He Jiankui. Nhóm điều tra báo cáo rằng He Jiankui đã hành động độc lập bằng chính tiền mà ông ta thu thập được, các thí nghiệm của ông vi phạm nghiêm trọng luật pháp của Trung Quốc.

Theo hồ sơ nghiên cứu khoa học, He Jiankui có một bài báo nghiên cứu khoa học liên quan đến vật lý lượng tử từ 10 năm trước. Năm 2010, ông có các bài báo về kinh tế, sự tiến hóa và bản chất tự nhiên của các lát cắt DNA lặp lại trong hệ gene của vi khuẩn.

He Jiankui đã bị điều tra sau khi công bố các nghiên cứu của mình ra cộng đồng khoa học và phản ứng nhận lại là tiêu cực hơn nhiều so với ông dự báo.

Trước đó, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc, Xu Nanping từng phát biểu trên đài truyền hình quốc gia CCTV rằng, thí nghiệm của ông He Jiankui đã "vi phạm pháp luật và các quy định của Trung Quốc", đồng thời "vượt qua ranh giới đạo đức được cộng đồng học thuật tôn trọng".

Tại Trung Quốc, các hướng dẫn và quy định quản lý của nhà nước có tính chất pháp lý tương tự luật pháp. He Jiankui có thể phải đối mặt với cáo buộc vi phạm hướng dẫn nghiên cứu khoa học của Trung Quốc, trong đó không cho phép cấy phôi chỉnh sửa gen vào tử cung để những người phụ nữ mang thai.

Bộ Khoa học Công nghệ và Bộ Y tế Trung Quốc đã tiến hành một cuộc điều tra chính thức liên quan đến thí nghiệm của ông. Ông He Jiankui có thể phải đối mặt với hai tội nặng hơn là tham nhũng và hối lộ để thực hiện thí nghiệm "chui", cả hai đều có khung hình phạt lên đến tử hình ở Trung Quốc.

Nhà di truyền học người Anh Robin Lovell-Badge đã nhận xét về He Jiankui là "một nhà vật lý biết chút ít về sinh học, rất giàu có, có cái tôi rất lớn, muốn trở thành người đầu tiên làm điều gì đó thay đổi thế giới".

Ông Robin Lovell-Badge cũng như nhiều nhà khoa học phương Tây nhận định, bản thân hệ thống quản lý khoa học của Trung Quốc đang có những lỗ hổng, biến đất nước này thành "miền đất hoang dã" cho các thí nghiệm phi đạo đức. Việc trừng phạt ông He Jiankui chỉ là một câu chuyện, quan trọng là chính quyền phải ngăn chặn hành động tương tự xảy ra trong tương lai.

Quế Chi