Nhà khoa học Việt chế tạo men phủ kim loại
Thông thường, người ta lựa chọn các phương pháp để bảo vệ kim loại như bôi dầu mỡ chống gỉ, sơn, mạ...
Các mẫu gang tráng men lót của nhóm nghiên cứu.
Men phủ kim loại có độ bền cao, chịu được sự ăn mòn của môi trường và hóa chất, giá thành rẻ… là sản phẩm của ThS Nguyễn Thị Luyện, Viện Nghiên cứu Sành sứ - Thủy tinh công nghiệp.
Nhu cầu rất lớn
ThS Nguyễn Thị Luyện cho biết, để bảo vệ kim loại đen chống lại sự ăn mòn của môi trường là điều rất quan trọng, đặc biệt trong khí hậu nhiệt đới nóng và ẩm như nước ta, tốc độ ăn mòn kim loại rất nhanh.
Thông thường, người ta lựa chọn các phương pháp để bảo vệ kim loại như bôi dầu mỡ chống gỉ, sơn, mạ... Những cách làm này có ưu điểm là đơn giản, rẻ tiền, song chỉ có tính chất tạm thời trong thời gian ngắn.
Men là lớp bảo vệ dạng thủy tinh silicat. Đặc điểm của lớp bảo vệ này là bền hóa (chịu ăn mòn trong các môi trường hóa chất như axit và bazơ), bền dưới tác dụng của nhiệt độ cao.
Trên phương diện công nghiệp, men được sử dụng thông dụng như là một biện pháp bảo vệ cho các loại vật liệu kim loại thường bị hư hỏng nhanh, bị han gỉ và ăn mòn. Việc tráng men nhằm bảo vệ chúng kịp thời, tránh được chi phí cao cho việc bảo dưỡng và thay thế. Vì những lý do đó men ngày càng được ứng dụng rộng rãi.
Do tính chất của thủy tinh có cấu trúc vi mô được đặc trưng bởi các lỗ xốp kín nên khả năng bền hóa dưới tác nhân ăn mòn chủ yếu là nước khá cao, khả năng chống thấm, ngăn chặn sự rò rỉ rất tốt nên rất thích hợp cho các sản phẩm thiết bị vệ sinh.
Ngoài ra, các sản phẩm kim loại tráng men cũng được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp ngay cả đối với những ngành có môi trường ăn mòn cao như hóa chất và thực phẩm.
Khả năng chống hóa chất và lên men tốt, khả năng chịu nhiệt độ cao, phản xạ nhiệt tốt nên nó đã trở thành lớp lót tuyệt vời cho các silo chứa, các lò phản ứng hóa học, lò sấy, các thiết bị trao đổi nhiệt…
Theo ThS Nguyễn Thị Luyện, Việt Nam hiện chỉ có 1 nhà máy sản xuất các mặt hàng kim loại tráng men, tuy nhiên dòng sản phẩm tại đây chủ yếu là các vật dụng nhà bếp như bát, cốc, đĩa tráng men kim loại nhưng hình dáng, mẫu mã còn đơn điệu.
Hầu hết các kim loại sử dụng chung có thể được tráng men. Điều này không có nghĩa là một loại men bất kỳ có thể sử dụng thành công trên bất kỳ kim loại nào. Trên thực tế, mỗi sự kết hợp của kim loại và men sẽ có những tính chất riêng.
Thành phần men và điều kiện nung đốt phải được lựa chọn cẩn thận cho mỗi kim loại dựa trên các tính chất của kim loại như điểm nóng chảy, hệ số giãn nở nhiệt, mô-đun đàn hồi, độ hòa tan của oxit kim loại trong men, cường độ ở nhiệt độ chảy men, độ xốp...
Nhiều ưu điểm
Nhận thấy được tiềm năng phát triển của các vật liệu phủ men kim loại và các hạn chế mà các nghiên cứu trong nước đang gặp phải, nhóm nghiên cứu của ThS Nguyễn Thị Luyện đã đề xuất thực hiện đề tài: “Nghiên cứu chế tạo men phủ kim loại”.
Mục tiêu của đề tài này là đưa ra được loại men phủ trên kim loại, men chảy bóng, đều, không rạn, đạt tiêu chuẩn Việt Nam nhằm tạo ra các sản phẩm có sự đa dạng hơn phục vụ cho nhu cầu đời sống hằng ngày, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
Nhóm đã nghiên cứu tổng quan về các sản phẩm men phủ kim loại trên thị trường, các loại sản phẩm, tính chất đặc trưng, khả năng ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau.
Nhóm cũng lựa chọn được mẫu kim loại tráng men cho đề tài là mẫu gang xám GX 21-40. Nhóm cũng lựa chọn được phối liệu dùng cho men lót và men phủ, xác định phụ gia tạo hồ men và thành phần men lót, men phủ.
ThS Luyện cho biết, để đưa men vào phủ thử nghiệm, nhóm đã xác định được nhiệt độ sấy mẫu trước khi tráng men là 100 - 140°C, nhiệt độ nung cho men lót là 830°C, lưu 10 - 20 phút. Nhiệt độ nung cho men phủ là 800°C và lưu trong 10 - 15 phút.
Kết quả chế thử sản phẩm và đánh giá chất lượng sản phẩm cho thấy bề mặt bóng, không rạn, độ thôi nhiễm chì và cadimi đều nằm trong giới hạn cho phép của thuyết minh đề tài.
Đồng thời nhóm đưa ra quy trình công nghệ, các thông số kỹ thuật đi kèm sản xuất sản phẩm men phủ kim loại. Đánh giá sơ bộ cho thấy quy trình công nghệ đảm bảo yếu tố môi trường và giá thành sản phẩm đủ khả năng cạnh tranh thị trường. Nhóm nghiên cứu đã chế thử được 100,25 kg men lót và và 100,25 kg men phủ.
“Với thành công của nghiên cứu này, chúng tôi tự tin có thể đưa ra thị trường hệ men phủ kim loại với nhiều ưu điểm, có giá thành rẻ hơn sản phẩm trên thị trường. Nhóm hy vọng thời gian tới sẽ thử nghiệm với mẫu lớn hơn trước khi có thể chuyển giao cho doanh nghiệp”, ThS Luyện nói.
