Nhằm thế lực Iran tại Syria, Israel miễn cưỡng đi nước cờ Gaza

Giữa sức ép của cộng đồng quốc tế kêu gọi phá bỏ hàng rào tên lửa ở Dải Gaza, các nhà lãnh đạo Isarel đã chọn cách thử đi theo con đường ngoại giao. Nên nhớ rằng, trước mắt họ đang nổi lên một thách thức được cho là nghiêm trọng hơn: sự hiện diện của Iran tại một Syria thời hậu chiến.

Để giữ cho lực lượng quân đội của mình tập trung vào mặt trận phía bắc, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang theo đuổi một thỏa thuận ngừng bắn lâu dài với Hamas – nhóm vũ trang hiện đang nắm quyền kiểm soát Gaza. Ông Yaakov Amidror, một vị Tướng về hưu từng là cố vấn an ninh quốc gia của Thủ tướng Netanyahu nhận định, thỏa thuận được tiến hành thông qua các bên trung gian sẽ đáp ứng được các mục tiêu của cả Israel và Hamas.

“Nếu bạn hỏi tình huống nào là lý tưởng cho Iran, đó sẽ là khi Israel bị sa lầy trong cuộc chiến tại Gaza,” ông Admiror nói. “Chúng tôi cần phải tập trung vào vấn đề thực sự: Iran và Syria. Đối với Hamas, họ đang gặp khó khăn và cần tìm được một lối thoát để cứu vãn kế hoạch của mình”.

Theo trang Bloomberg, khi cuộc chiến chống lại lực lượng đối lập của Tổng thống Bashar al-Assad đang đi đến hồi kết, Iran cũng đồng thời không ngừng nỗ lực để duy trì hiện diện lâu dài tại đây, mở rộng ảnh hưởng và mở ra một hành lang vận chuyển vũ khí kéo dài từ Tehran tới Beirut. Các quan chức Israel sợ rằng, Iran có thể sử dụng Syria như một bàn đạp đe dọa tới quốc gia Do Thái - tương tự như thách thức từ Lebanon, với lực lượng đồng minh của Iran là Hezbollah.

Địa vị vững chắc của Iran

Một phát ngôn viên của Thủ tướng Netanyahu đã từ chối bình luận về bất kỳ mối liên hệ tiềm năng nào trong chiến lược của Israel với Iran và Hamas.

“Mục tiêu của chúng tôi là khôi phục sự bình yên cho người dân ở miền nam và khu vực liền kề với Dải Gaza”, ông Netayahu phát biểu trước nội các hôm Chủ nhật (12/8). “Mục tiêu này sẽ đạt được toàn bộ”.

Chương trình hạt nhân, tên lửa đạn đạo của Iran được cho là hỗ trợ cho các nhóm chống Israel. Điều này trong mắt một số nhà lãnh đao Israel giống như một mối đe dọa mang tính tồn vong. Trong những tháng gần đây, Israel thường xuyên tiến hành tấn công vào các căn cứ của Iran và các mục tiêu khác tại Syria – từ đó gây sức ép khiến Tehran phải rút lui.

Để tránh cho Gaza trở thành một mối bận tâm, giới chức Israel đã ủng hộ cho những nỗ lực của Ai Cập và Liên Hợp Quốc, nhằm làm trung gian cho một thỏa thuận với Hamas. Một nguồn tin giấu tên thân cận với các cuộc đàm phán tiết lộ, ý tưởng đưa ra là: thông qua dừng các hoạt động quân sự để đổi lấy việc dỡ bỏ bao vây của Israel và Ai Cập - vốn tồn tại từ hơn một thập kỷ trước. Nếu mọi việc thuận lợi, trong các giai đoạn, quốc tế có thể được phép đầu tư vào Gaza, cũng như Israel sẽ thả những tù nhân đang bị mình giam giữ.

Israel muốn một thỏa thuận ngừng bắn với Hamas để "rảnh tay" đối phó Iran tại Syria? (ảnh: AP)

Hiểm cảnh kinh tế

Trong một bài báo đăng trên tờ Washington Post vào ngày 19/7, các cố vấn của Tổng thống Donald Trump là Jared Kushner và Jason Greenblatt cùng Đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman đã nhắc tới, nếu Hamas dừng đối đầu với Israel, Gaza có thể sẽ nhận được khối lượng viện trợ khổng lồ từ quốc tế.

“Nếu Hamas chứng tỏ được các ý định hòa bình một cách rõ ràng – không chỉ bằng lời nói, mà quan trọng hơn là hành động – thì tất cả các cơ hội mới đều có thể trở thành sự thật”, các quan chức trên cho biết.

Bloomberg nhận định, hiện Hamas đang rơi vào một trạng thái khá cô lập. Bị phương Tây gắn mác là “khủng bố”, Hamas còn vấp phải sự nghi ngờ từ Arab Saudi và Ai Cập bởi vì nguồn gốc xuất phát từ phong trào Huynh đệ Hồi giáo. Mối quan hệ giữa Hamas và chính quyền Palestine cũng đổ vỡ sau các cuộc đụng độ vũ trang vào năm 2007. Năm vừa rồi, đến lượt Qatar – quốc gia “chống lưng” chủ yếu của nhóm này, gặp rắc rối khi bị một loạt nước láng giềng cáo buộc tài trợ khủng bố. Kể từ đó, các nhà lãnh đạo Hamas cho biết, họ nhận được nhiều sự giúp đỡ từ phía Iran hơn.

Theo một quan chức giấu tên khác, giới chức an ninh của Israel tin rằng, một cuộc chiến khác với Gaza gần như chắc chắn sẽ xảy ra, trừ khi các điều kiện kinh tế được cải thiện. Israel và chính quyền Palestine đã ngừng cung cấp năng lượng và rút các nguồn tài chính khỏi Gaza trong những nỗ lực gây sức ép lên Hamas. Việc Tổng thống Trump cắt khoản ngân sách tài trợ cơ quan tị nạn Liên Hợp quốc dành cho người Palestine, đe dọa sẽ khiến các trường học phải đóng cửa, và nguồn cung cấp thực phẩm bị đóng cửa. Về phần mình, trong thời gian qua, Hamas đã tiêu tốn hàng triệu USD vào các dự án quân sự, trong khi hạ tầng cơ sở dân dụng lại Gaza ngày càng xuống cấp.

Không ít tiếng nói phản đối

Ông Nickolay Mladenov, Đặc phái viên của Liên Hợp Quốc tại khu vực đã tích cực vận động tại cả Gaza, Ai Cập và Israel cho các dự án nhân đạo.

“Nếu tình hình không thay đổi, chúng ta sẽ rơi vào một cuộc chiến tranh mới”, ông Mladenov nói.

Tuy nhiên, không phải tất cả mọi người đều ủng hộ cho các cuộc thương lượng ngừng bắn. Chính quyền Palestine đóng tại Bờ Tây của Chủ tịch Mahmoud Abbas đã tỏ ý phản đối những nỗ lực hiện tại. Họ coi các kế hoạch của cộng đồng quốc tế tại Gaza như một âm mưu nhằm chia rẽ hai lãnh thổ Palestine và để mọi chuyện trở nên dễ dàng hơn cho hai kẻ thủ chính của chính quyền Palestine.

“Người Israel muốn tháo ngòi căng thẳng để họ có thể tập trung vào Syria, và củng cố sự chia rẽ giữa Gaza và Bờ Tây”, Ghassan Khatib, giảng viên tại Đại học Bir Zeit, đồng thời từng là một thành viên trong nội các Chính quyền Palestine cảnh báo. “Còn Hamas muốn thoát khỏi ngõ cụt và cuộc khủng hoảng sâu sắc mà họ đang vướng phải”.

Minh Đức