Nhật Bản ngày càng khát nhân lực nước ngoài

Những người thu ngân và giúp việc người nước chiếm rất đông ở Nhật Bản, đặc biệt là ở các khu vực đô thị. Số lượng lao động nước ngoài đã tăng nhanh trong thời gian gần đây, lên 1,3 triệu người, chiếm khoảng 2% lực lượng lao động.

Mặc dù thị thực cho phép người nước ngoài định cư ở Nhật Bản chỉ chủ yếu cho công nhân có tay nghề cao, trong thực tế những người có ít kỹ năng có thể được thừa nhận là sinh viên hoặc học viên để nhập cư vào Nhật Bản. Vào tháng 6, Chính phủ Nhật đã thông báo cấp thêm thị thực với điều kiện "kỹ năng được kiểm tra kỹ" để thu hút về 500.000 công nhân mới vào năm 2025, trong nông nghiệp, xây dựng, khách sạn, điều dưỡng và đóng tàu.

Nhật Bản trước đây đã cảnh giác với việc chấp nhận lao động người nước ngoài. Đây là một trong những quốc gia đông nhất nhất trên thế giới: chỉ có 2% cư dân là người nước ngoài, so với 4% ở Hàn Quốc và 16% ở Pháp. Lý do cho thái độ này bởi người Nhật sợ rằng người ngoài sẽ mang đến nhiều tệ nạn: tội phạm và phá hoại các nguyên tắc xã hội, và người dân Nhật Bản sẽ không thể giao tiếp chân thật với họ.

Nhưng dân số Nhật Bản già và ngày càng ít hơn. Để lấp đầy tình trạng thiếu lao động do dân số trong độ tuổi lao động bị thu hẹp, chính sách của chính phủ đã tập trung vào việc có thêm nhiều phụ nữ và người già vào công việc, và sử dụng trí tuệ nhân tạo. Nó đã trở nên rõ ràng mặc dù điều này là không đủ, và các doanh nghiệp cũng muốn người nước ngoài giúp họ duy trì tính cạnh tranh và trở nên toàn cầu hơn.

Thật vậy áp lực từ kinh doanh là một lý do lớn đằng sau sự thay đổi của của chính phủ Nhật. Trong vòng 20 năm qua, số lượng công nhân dưới 30 tuổi đã giảm 1/4. Với lại lao động ở nước ngoài làm việc tại Nhật sẽ tạo nên luồng gió mới và sẽ làm những công việc mà người Nhật không muốn làm bởi cho rằng lương khá thập, ví như giúp việc nhà.

Có thêm 60% vị trí tuyển dụng việc làm hơn là những người tìm việc làm. Các ngành công nghiệp như nông nghiệp và xây dựng, cũng như điều dưỡng, ngày càng phụ thuộc vào người nước ngoài. Tiếp xúc nhiều hơn với người nước ngoài, thông qua một sự bùng nổ về du lịch, đã trấn an Nhật Bản, đặc biệt là giới trẻ, rằng họ có thể hòa thuận với họ.

Một cuộc thăm dò được tiến hành năm ngoái cho thấy ý kiến phân chia đồng đều về việc liệu Nhật Bản có nên thừa nhận nhiều lao động nước ngoài hơn, với 42% đồng ý và 42% không đồng ý. Tuy nhiên:

Thu hút công nhân nước ngoài Nhu cầu Nhật Bản không phải dễ dàng. Ngôn ngữ là rào cản lớn. Hầu hết những công ty ở Nhật đều không nói tiếng Anh. Họ sùng bái ngôn ngữ truyền thống.

Người Nhật Bản đang thừa nhận nhiều lao động nước ngoài hơn, với 42% đồng ý và 42% không đồng ý trong cuộc khảo sát gần đây nhất.

Bên cạnh đó, hầu hết những người nước ngoài ở Nhật Bản đều chỉ thuộc diện cư dân tạm thời, một phần những lao động này sẽ được cấp chứng chỉ kỹ thuật viên thực tập trong visa, kể cả những sinh viên nước ngoài đến Nhật học tập và làm việc trong nền kinh tế nước này sau khi tốt nghiệp.

Một phần những người này sẽ quay trở về quê hương sau khi hết hạn cư trú được cấp trong visa trong khi những người thay thế khác sẽ đến, còn một phần khác sẽ ở lại, đặc biệt là những người kết hôn với người dân bản địa và định cư ở Nhật.

Tuy nhiên, Chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe đang không hài lòng với tình trạng chỉ thuê nhân viên nước ngoài ở các cửa hàng tiện dụng hay làm các công việc đơn giản như nấu nướng tại gia vốn là biện pháp giải quyết tình trạng già hóa dân số. Chính phủ Nhật Bản hiện tại muốn mở rộng đối tượng nhập cư đối với các kỹ sư, các nhà doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và các chuyên gia trên nhiều lĩnh vực khác.

Để thu hút tài năng toàn cầu, Nhật Bản đang cố theo đuổi chính sách tương tự như một số quốc gia đi đầu về nhập cư khác, điển hình là Canada, đặc biệt là hệ thống chính sách nhập cư dựa theo điểm.

Các bằng cấp chuyên môn cao cấp, kỹ năng ngôn ngữ, kinh nghiệm làm việc cũng như các bằng cấp kỹ năng khác sẽ được xếp loại thông qua các điểm số, và những người có điểm số cao có thể giúp những người lao động nước ngoài này kiếm được một thường trú tương đương với thẻ xanh ở Mỹ, chỉ trong vòng một năm. Bằng động thái này, Nhật Bản đang trở thành quốc gia có hệ thống cấp diện thường trú nhanh nhất trên thế giới. Sau đó, những người này sẽ cần thêm khoảng 5 năm cư trú và 1 năm nữa hoàn tất về mặt giấy tờ để chính thức trở thành một công dân Nhật Bản.

Nguồn The Economist

Diễm Quỳnh