Nhật Bản tăng tốc hợp tác với Đông Nam Á

Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio (bên trái) và Tổng thống Philippines Ferdinand Romualdez Marcos Jr trong cuộc gặp tại Thủ đô Manila, Philippines, ngày 3/11. Ảnh: Reuters

Trong chuyến thăm Philippines mới đây, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio đã lần đầu tiên có bài phát biểu tại Quốc hội Philippines, trong đó đề cập chính sách ngoại giao của Tokyo đối với khu vực Đông Nam Á trong tương lai. Điều này phần nào phản ánh mức độ quan hệ song phương đang ngày càng trở nên quan trọng.

Bình luận từ giới chuyên gia chính trị châu Á, điểm đáng chú ý hàng đầu trong chuyến thăm Philippines của Thủ tướng Nhật Bản là việc hai bên bắt đầu đàm phán về một hiệp ước song phương mới, được gọi là Thỏa thuận Tiếp cận đối ứng (RAA) về an ninh và hỗ trợ Philippines tăng cường an ninh ở Biển Đông.

Theo giới chuyên gia, quan hệ Nhật Bản - Philippines đang ngày càng được tăng cường mạnh mẽ. Các nhà lãnh đạo hai nước đã và đang tiếp tục thúc đẩy hợp tác ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt là an ninh và kinh tế.

Tại Quốc hội Philippines, Thủ tướng Nhật Bản khẳng định, quan hệ hai nước đang trong thời kỳ hoàng kim. Cá nhân ông Kishida mong muốn thúc đẩy chiến lược ngoại giao Đông Nam Á, được ví von là “dòng chảy Kishida”. Chính phủ Nhật Bản hiện coi Philippines là trọng tâm trong khu vực Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) để thúc đẩy mạnh mẽ liên kết.

Giới chuyên gia chỉ ra rằng, sách lược này của Nhật Bản đã được thực hiện trong nhiều năm qua chứ không chỉ riêng thời kỳ ông Kishida nắm quyền Thủ tướng. Nhật Bản đã chú trọng tăng cường hợp tác an ninh với Philippines ngay từ trước khi Chiến lược Ấn Dộ Dương - Thái Bình Dương được thúc đẩy thực hiện. Vì vậy, khi chiến lược này được tăng cường, vai trò của Philippines càng được Nhật Bản coi trọng hơn rất nhiều.

Ở bình diện rộng hơn, Mỹ, Nhật Bản và Philippines đã tạo ra mạng lưới hợp tác 3 bên với mục tiêu hướng tới là đảm bảo trật tự trên biển. Chuyến thăm Philippines của ông Kishida vừa qua được xem như một trong những nỗ lực hiện thực hóa mục tiêu này, hướng tới ký kết RAA.

Giới chuyên gia nhận định, nhiều khả năng, Nhật Bản sẽ ký kết RAA với Anh và Pháp. Trước đó, Nhật Bản cũng đã ký kết RAA với Mỹ và Australia. Nếu điều này thành hiện thực, một vòng tròn về hợp tác an ninh của Nhật Bản sẽ được thiết lập trên bản đồ thế giới. Theo đó, các hoạt động hợp tác quốc phòng như diễn tập trên biển và trên không, cung cấp trang thiết bị quân đội sẽ được thực hiện, tạo điều kiện đối trọng với những sức ép phức tạp tại khu vực.

Đối với Philippines, việc tăng cường gắn kết với Nhật Bản sẽ giúp quốc gia này đạt được nhiều lợi ích to lớn, thậm chí còn lan tỏa những lợi ích tốt đẹp cho toàn khu vực. Một trong số đó là việc đa dạng hóa, tránh sự phụ thuộc về kinh tế.

Xét riêng về định hướng của Nhật Bản, nhiều chuyên gia cũng chỉ ra rằng, nước này đang tích cực thúc đẩy hợp tác với các nước trên thế giới mà trọng tâm là Mỹ, Hàn Quốc, các nước Đông Nam Á, một số nước châu Âu... nhằm duy trì và tăng cường trật tự thế giới tự do dựa trên luật pháp.

Dự kiến trong tháng 12/2023, Nhật Bản sẽ tổ chức cuộc họp với ASEAN nhằm tăng cường hợp tác truyền thống trong khu vực, thúc đẩy thực hiện Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Trong nhiều thập kỷ qua, Nhật Bản đã hỗ trợ Philippines phát triển kinh tế và tiến trình hòa bình gắn kết với hòa bình, ổn định của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Với các nước ASEAN, Nhật Bản cũng định hướng sách lược ứng xử hài hòa, tận dụng thế mạnh của từng khu vực mà tạo nên sức mạnh tổng hợp để hợp tác thực hiện mục đích. Giới chuyên gia nhìn nhận, Nhật Bản đã, đang và sẽ tiếp tục dành nhiều nguồn lực thực hiện các hành động âm thầm nhằm đạt được mục đích phát triển quốc gia không tách rời sự biến động của xã hội thế giới.

Thanh Trúc