Nhớ mãi món 'cá nhà nghèo'

Cá sơn chắc cùng họ với cá cơm, cá trắng. Con lớn nhất cũng chỉ cỡ bằng ngón tay người lớn; còn kích thước trung bình chừng ngang thân đũa, mình dẹp hình oval với phần đầu và mang chiếm hết 1/3 thân. Đầu cá ăn được nhưng không ngon, nuốn ngon phải ngắt bỏ, chỉ dùng phần thân để chế biến. Cá sơn thịt thơm, vị ngọt đậm lại ít tanh nên nấu được rất nhiều món ăn dân dã: canh rau, canh mướp; kho khô hoặc kho keo đều ngon. Cá này còn có thể đem dồn hũ muối chua, làm ra món mắm cá mành vị ngon không kém mắm cá cơm, có điều hơi ít nước.

Một thời, cá mành được xem là "cá nhà nghèo" do những bà nội trợ quê nhà nghèo, túi ít tiền, đi chợ rất thích mua. Xưa, cá mành không bán bằng cân mà đong bằng chén. Cái chén đất nhỏ miệng loe đáy túm cạn lòng, ráng xúc đầy cỡ nào cũng chỉ được lưng nhúm cá. Bù lại, giá mỗi chén cá rất rẻ, hầu như ai cũng mua được. Mua rau củ xong, bà nội trợ nào cũng nhớ chừa tiền ghé gánh "cá mành" mua thêm 1-2 chén. Nhìn dúm cá ít ỏi túm trong chiếc lá khoai môn, người không quen ăn chắc sẽ ngạc nhiên: ít vậy đem về nấu được món gì? Xin thưa: nấu canh! Chừng ấy cá, nếu khéo nấu sẽ được một nồi canh tương đối cho cả nhà ăn. Con cá mành trông nhỏ vậy nhưng nấu rất ngọt nước; chuyện ấy thì những bà nội trợ kinh nghiệm đều biết…

Canh cá mành ăn không tệ, nhất là khi được nấu với mướp nêm thêm lá hẹ. Vậy nhưng ngày nhỏ, tôi khoái nhất vẫn là món cá mành đem kho khô với mắm ớt, đường, tiêu, ăn hoài không ngán! Ăn những ngày mưa lạnh càng hao cơm không kể xiết. Nhà tôi không quá nghèo nhưng tính mẹ vốn căn cơ, chặt chẽ việc chi tiêu nên bữa cơm hằng ngày luôn có món cá mành chủ lực. Anh Ba, chị Bốn ăn cá mành hoài đâm ngán nên hay cằn nhằn, riêng tôi vẫn khoái.

Mà lạ lắm, giờ hai phần đời, đã qua lâu rồi cái thuở "hàn vi", tôi vẫn cứ thích ăn cá mành. Có điều, cá mành giờ không còn nhiều nên giá cả cũng không hề rẻ. Cái tên "cá nhà nghèo" đã trở nên quá khứ một thời xa lắc…

Y Nguyên