Nhóm meme online thành tâm điểm chú ý sau vụ rò rỉ bí mật quân sự Mỹ

Trên Discord, một ứng dụng truyền thông xã hội, những người trẻ tuổi hâm mộ YouTuber có tên wow_mao trong nhiều năm đã tập trung, gửi nhau hình ảnh hài hước và kể chuyện cười.

Cuối tuần qua, cộng đồng của wow_mao đã trở thành tâm điểm chú ý sau khi một thành viên trong nhóm Discord này đăng hình ảnh về các tài liệu tình báo mật của Lầu Năm Góc.

Chính quyền Tổng thống Joe Biden đã cố hạn chế thiệt hại từ thông tin bị rò rỉ, trong đó dường như trình bày chi tiết các bí mật an ninh quốc gia liên quan đến một loạt đối thủ của Mỹ, bao gồm Nga và Trung Quốc, cũng như các đồng minh như Ukraine và Hàn Quốc.

Cục Điều tra Liên bang hôm 7/4 đã mở cuộc điều tra về vụ rò rỉ, nhưng các quan chức cấp cao của Mỹ sau đó không đề cập nhiều đến vụ việc.

“Chúng tôi không biết ai đứng sau vụ này. Chúng tôi không biết động cơ là gì”, ông John F. Kirby, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia, cho biết hôm 10/4.

Sự va chạm giữa văn hóa Internet và an ninh quốc gia đang diễn ra với tần suất ngày càng tăng trong những năm gần đây. Việc xuất hiện các tài liệu mật trên Discord là một lời nhắc nhở rằng thế giới kỹ thuật số đang ngày càng ảnh hưởng đến cuộc sống thực theo những cách đôi khi nguy hiểm, theo New York Times.

Tài liệu mật được chia sẻ trên các nền tảng mạng xã hội. Ảnh: Belling Cat.

Những trò đùa thiếu lành mạnh

Dường như không nơi nào trên Internet lại tạo điều kiện cho những cuộc trò chuyện phù phiếm, tự do hơn Discord trong những năm gần đây. Nơi này vốn bắt đầu như một thiên đường cho những người chơi video game trước khi trở nên phổ biến trong thời kỳ đại dịch.

Phần lớn những gì xảy ra trên các nhóm Discord - còn gọi là server - là vô hại, chẳng hạn như người hâm mộ âm nhạc thảo luận về nghệ sĩ yêu thích của họ, hay người chơi Minecraft chia sẻ meme liên quan đến trò chơi.

Tuy nhiên, cũng có một số nhóm không đơn giản chỉ chia sẻ những câu chuyện vô hại. Một số server đôi khi được mô tả là “anh em họ” ít độc hại hơn của 4chan - bảng tin ẩn danh cực hữu được biết đến với việc chia sẻ các thuyết âm mưu và phổ biến QAnon. Nhiều người dùng 4chan cũng sử dụng Discord, chia sẻ các meme kỹ thuật số và trò chuyện với bạn bè.

Các nhà nghiên cứu cho rằng chuyện hài không lành mạnh (dark humour) về chủng tộc hoặc ý thức hệ cuối cùng có thể hình thành niềm tin cho một bộ phận người trẻ tuổi, và các meme dark humour tưởng chừng vô hại có thể trở thành biểu tượng của sự thù hận.

Dale Beran - giảng viên tại Đại học Bang Morgan, tác giả của cuốn “It Came from Something: How a Toxic Troll Army Accidentally Memed Donald Trump into Office” - nhận định: “Nếu bạn là một thanh niên không có cái nhìn toàn cảnh tham gia 4chan, thì bạn chắc chắn đang tham gia một số nhóm Discord và có lẽ là một số nhóm khá không lành mạnh”.

Một tay súng 18 tuổi đã sử dụng Discord để ghi lại suy nghĩ của mình, trò chuyện với bạn bè và chia sẻ các meme phân biệt chủng tộc mà mình thu thập được từ 4chan, trước khi bắn chết 10 người và làm bị thương 3 người khác tại một siêu thị ở Buffalo vào năm ngoái.

Siêu thị Tops ở Buffalo, nơi một tay súng giết chết 10 người vào tháng 5/2022. Tay súng đã sử dụng Discord để chia sẻ các meme phân biệt chủng tộc thu thập được từ 4chan. Ảnh: New York Times.

Những người theo chủ nghĩa thượng tôn da trắng cũng đã sử dụng Discord để lên kế hoạch cho cuộc biểu tình “Đoàn kết cánh hữu” ở Charlottesville, Virginia, vào năm 2017.

Kể từ đó, Discord đã thực hiện các bước để cải thiện việc kiểm duyệt nội dung. Nền tảng này năm 2020 nói họ có “trách nhiệm đảm bảo Discord không được sử dụng để truyền bá sự thù ghét, bạo lực hoặc ý muốn gây hại”.

Tuy nhiên, nền tảng này vẫn chủ yếu dựa vào các báo cáo từ người dùng để phát hiện sự cố, đặc biệt là trên các server Discord riêng tư.

Discord được chia thành các phòng trò chuyện. Các nhóm công khai lớn có thể có quy tắc kiểm duyệt nội dung nghiêm ngặt, trong khi các nhóm riêng tư nhỏ hơn có thể có ít hoặc không có.

Discord cho biết họ đang hợp tác với cơ quan thực thi pháp luật điều tra về tài liệu bị rò rỉ, nhưng từ chối bình luận thêm.

“Những kẻ chính phủ Mỹ cần lo sợ”

Trong một cuộc trò chuyện trực tiếp trên wow_mao Discord hôm 11/4, người dùng chủ yếu nói về phim ảnh và phàn nàn về cha mẹ của họ. Đôi khi họ sử dụng ngôn ngữ phân biệt chủng tộc.

Đối với người trẻ, những phòng trò chuyện như vậy có thể có sức hấp dẫn đặc biệt.

Ông Beran cho rằng những cộng đồng như vậy thoạt đầu có vẻ lành tính, “nhưng khi đi đến mức cực đoan, nó trở thành vấn đề tội phạm hoặc khủng bố rất khó giải quyết”.

Những người theo chủ nghĩa thượng tôn da trắng sử dụng Discord để lên kế hoạch cho cuộc biểu tình “Đoàn kết cánh hữu” ở Charlottesville, Virginia, vào năm 2017. Ảnh: New York Times.

Trước đây, người chơi video game đã tiết lộ các bí mật quân sự để chứng minh quan điểm của họ trong các cuộc tranh luận trực tuyến và thuyết phục các nhà phát triển trò chơi tạo ra phương tiện chiến đấu chính xác hơn.

New York Times đã liên hệ với wow_mao thông qua kênh YouTube của anh và nhóm Discord hâm mộ anh. Trong một cuộc gọi qua Discord vào hôm 11/4, wow_mao nói rằng mình dành ít thời gian trên Discord và chủ yếu tập trung vào kênh YouTube riêng với khoảng 250.000 người đăng ký, cũng như cuộc sống thực và việc học. Anh từ chối chia sẻ tên thật vì lo ngại về sự an toàn và quyền riêng tư nhưng cho biết mình là người gốc Anh và Philippines.

Wow_mao không phải là người quá nổi tiếng hay có ảnh hưởng trên Internet. Nhưng bất chấp việc ẩn danh, kênh của anh thu hút được nhiều người theo dõi trong nhiều năm qua các video hài hước, có sử dụng các ngôn từ thiếu tôn trọng.

Anh cho biết chất liệu cho video của mình đến từ sự quan tâm đến địa chính trị và lịch sử.

Tuy nhiên, anh thừa nhận gặp rắc rối với các quan điểm được chia sẻ trên nhóm Discord của mình. Anh cho biết dù nội dung có ngôn ngữ bất kính của mình có thể thu hút một số thanh thiếu niên “hữu khuynh”, nhưng không có chiều ngược lại. Wow_mao nói rõ mình “hoàn toàn” không ủng hộ thế giới quan của những người đó.

“Tôi vừa để một lũ trẻ chạy lung tung”, wow_mao nói thêm. “Tôi rất tiếc vì đã không kiểm duyệt nhóm của mình chặt hơn”.

“Những kẻ thất bại - đó là loại người sẽ tìm thấy những tài liệu này. Đó là người mà chính phủ Mỹ thực sự phải lo sợ”, anh nói về vụ rò rỉ tài liệu mật.

Wao_mao cho rằng những người trẻ am hiểu công nghệ thường ít tôn trọng chính phủ hơn, “và họ sẽ luôn thấy vui khi chế nhạo và hạ bệ họ (chính phủ) theo một cách nào đó”.

Phần lớn tài liệu mật bị rò rỉ là về diễn biến chiến sự ở Ukraine. Ảnh: Reuters.

Vào đầu tháng 3, một người dùng trên nhóm wow_mao có tên Lucca đã đăng tải nhiều trang thông tin mật, theo ảnh chụp màn hình do một số người dùng khác chia sẻ.

Các tài liệu thu hút nhiều sự chú ý hơn sau khi chúng được đăng tải hai ngày sau đó trên một nhóm dành riêng cho Minecraft, trong một cuộc tranh luận.

“Đây, có một số tài liệu bị rò rỉ”, người dùng viết trước khi tải lên một số tài liệu.

“Tuyệt”, một người dùng khác trả lời.

Các bài đăng dường như đã tồn tại trong gần một tháng trước khi chúng bắt đầu được chú ý bên ngoài Discord. Người dùng trên 4chan lần đầu đăng hình ảnh các tài liệu vào ngày 5/4.

Một kênh thân Nga trên ứng dụng nhắn tin Telegram đã chia sẻ lại hình ảnh vào cuối ngày hôm đó. Người dùng trên Twitter bắt đầu chú ý và theo đó là cả thế giới.

Một tài khoản Twitter có tên MrLucca, có cùng một ảnh hồ sơ với tài khoản Lucca Discord, cho biết anh nhận được các tài liệu từ một nhóm Discord khác.

“Mới tìm thấy một số thông tin từ một server hiện bị cấm và đã chuyển tiếp”, người dùng viết, theo ảnh chụp màn hình của cuộc trò chuyện. Các tài khoản Twitter và Discord này đã bị xóa.

Hồng Ngọc