Những công trình sáng tạo vì dân

Phác đồ điều trị xạ trị cho bệnh nhân ung thư chỉ còn 6 lần, công tác kiểm soát dịch bệnh được ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý. Đây là 2 trong 4 công trình tiêu biểu nhất của ngành y tế TP HCM vừa được Hội đồng Tuyển chọn cấp TP chọn để nhận Giải thưởng Sáng tạo TP HCM lần thứ nhất, năm 2019.

Rút ngắn thời gian xạ trị

TS-BS Phạm Xuân Dũng, Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP HCM, chia sẻ: Lâu nay, đối với bệnh nhân ung thư, thời gian xạ trị kéo dài là nỗi ám ảnh không chỉ cho họ mà còn là gánh nặng cho gia đình và ngành ung bướu. Sau nhiều trăn trở và suy tính, Bệnh viện Ung Bướu TP HCM đã ứng dụng và triển khai thành công kỹ thuật xạ trị với máy gia tốc hiện đại (xạ trị định vị thân - SBRT) dành cho đối tượng là bệnh nhân ung thư đầu cổ. "Ca bệnh đầu tiên xạ trị kỹ thuật mới này được tiến hành vào tháng 3-2019 thành công khiến chúng tôi như trút được nỗi ám ảnh trong lòng - đó là giảm bớt gánh nặng cho gia đình bệnh nhân" - TS-BS Phạm Xuân Dũng phấn khởi cho biết và thông tin thêm đây là công trình của các ThS-BSCKII Lâm Đức Hoàng, ThS-BS Trần Nữ Hoàng Yến, ThS-BSCKII Bùi Lê Phước Thu Thảo, BS Nguyễn Thị Bích Hiền, BS Nguyễn Thị Thúy Linh - thuộc Khoa Xạ 3.

Chia sẻ về những bước tiến vượt bậc khi ứng dụng kỹ thuật trên, ThS-BSCKII Lâm Đức Hoàng, Trưởng Khoa Xạ 3 - Bệnh viện Ung Bướu TP, nói xạ trị SBRT là một trong những kỹ thuật xạ trị tiến bộ vận hành trên hệ thống máy xạ trị hiện đại thế hệ mới. Hệ thống máy này có trang bị hệ thống thiết bị hỗ trợ có thể tự dò tìm vị trí chuyển động của bướu để phát tia xạ trị vào đúng vị trí bướu, giảm bớt thể tích xạ trị vào những cơ quan quý xung quanh bướu; do đó cho phép bệnh nhân xạ trị ở tư thế bình thường với những cử động sinh lý quan trọng (như nhịp thở, nhịp tim, chuyển động của bụng, tưới máu mô...) mà vẫn đạt mức độ chính xác và hiệu quả xạ trị cao hơn so với những kỹ thuật xạ trị trước đây.

Hệ thống máy hiện đại (ảnh trên) và ca bệnh đầu tiên được xạ trị định vị thân (SBRT) tại Bệnh viện Ung Bướu TP HCM

ThS-BSCKII Lâm Đức Hoàng cho biết thêm trước đây, theo chỉ định điều trị, bệnh nhân ung thư tiếp nhận phác đồ điều trị xạ trị từ 25-35 lần xạ, mỗi ngày một lần. "Giờ đây, với kỹ thuật mới này, bệnh nhân chỉ điều trị xạ trị rút ngắn còn 6 lần. Với xạ trị SBRT, liều xạ mỗi lần thường rất cao, tập trung vào bướu nhưng ít ảnh hưởng đến mô bướu lành xung quanh, tiên lượng điều trị hiệu quả cao, ít biến chứng. Kỹ thuật xạ trị này được chỉ định cho những trường hợp bệnh nhân phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm và trường hợp tái phát có kích thước bướu nhỏ" - ThS-BSCKII Lâm Đức Hoàng nhấn mạnh.

Dập dịch bằng cú click chuột

Nếu trong điều trị ung thư, người bệnh hưởng lợi nhờ một kỹ thuật mới vừa ứng dụng thì ở lĩnh vực dự phòng, một phần mềm quản lý dịch bệnh ra đời đã phần nào làm nhẹ gánh cho những người làm công tác chuyên môn cũng như cộng đồng dân cư. Đó là hệ thống WebGIS quản lý dịch bệnh được Trung tâm Ứng dụng hệ thống thông tin địa lý TP HCM (viết tắt HCMGIS, thuộc Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM) phối hợp với Trung tâm Y tế dự phòng TP HCM triển khai.

Theo ông Phạm Quốc Phương, Giám đốc HCMGIS, trước đây, việc quản lý dịch bệnh theo địa giới hành chính, nghĩa là mỗi trạm y tế chỉ quản lý thông tin dịch bệnh trên một công cụ là bản đồ giấy đơn lẻ, không có sự liên kết giữa nhiều đơn vị với nhau. Các thông tin ca bệnh được bệnh viện gửi đến Trung tâm Y tế dự phòng TP, rồi chuyển về trung tâm y tế dự phòng quận - huyện, rồi mới chuyển về trạm y tế phường - xã; thực hiện trên giấy hoặc trên phần mềm Excel. Vì vậy, rất khó để xác định các ổ dịch liên phường - xã hoặc đến khi phát hiện thì dịch đã lan rộng do quá trình điều tra xác minh, tìm địa chỉ ca bệnh, lập ổ dịch theo cách khoanh vùng bằng tay, mất thời gian, số liệu thiếu chính xác... Thế nhưng, từ khi sử dụng phần mềm trên, việc quản lý dịch bệnh trở nên khoa học hơn, từ thông tin ca bệnh, thời gian mắc, mức độ nguy hiểm đến vị trí được cập nhật hằng ngày và hiện lên với sắc màu khác nhau (màu đỏ: nguy hiểm, màu xanh: an toàn...). Tùy màu sắc khác nhau, số liệu đi kèm thể hiện trên bản đồ, cơ quan chức năng dễ dàng đánh giá mức độ lan rộng của dịch bệnh, xác định phạm vi ổ dịch và khoanh vùng…, nhờ đó lên kế hoạch xử lý và thao tác này chỉ qua một cú click chuột.

ThS-BS Nguyễn Trí Dũng, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng TP, nhận định ý nghĩa của hệ thống này ở chỗ phân tích và dự báo để hỗ trợ quá trình ra quyết định. "Nhờ giúp khoanh vùng nhanh chóng, chúng tôi xác định xu hướng lây lan của ổ dịch và đưa ra dự báo trên bản đồ trực tuyến cũng như triển khai biện pháp y tế kịp thời, phun thuốc với đủ liều lượng tránh lãng phí…" - ThS-BS Nguyễn Trí Dũng thông tin.

Sở Y tế TP HCM đánh giá từ tháng 4-2017 đến nay, WebGIS đã trở thành công cụ không thể thiếu trong công tác phòng dịch từ tuyến cơ sở đến cấp quản lý cao nhất nhờ sự thống nhất, khoa học, nhanh chóng, kịp thời và chính xác trong thông tin ca bệnh.

Kỳ tới: "Bửu bối" cho những ngày mưa

Ngoài 2 công trình trên, ngành y tế TP HCM còn có 2 công trình khác được chọn để nhận Giải thưởng Sáng tạo TP HCM lần thứ nhất. Đó là công trình “Quy trình báo động đỏ cấp cứu người bệnh trong tình trạng nguy kịch” và “Nâng cao hiệu quả cấp cứu cho người dân TP qua mạng lưới cấp cứu ngoại viện 115”.

Bài và ảnh: Nguyễn Thạnh