Những điểm yếu khiến đại học VN chưa thể lọt top bảng xếp hạng danh tiếng

GS Nguyễn Đình Đức cho biết:

Ngày nay, xếp hạng đại học đã được xem như một trong những tiêu chí đánh giá, bộ mặt của nền giáo dục đại học của nhiều quốc gia. Trên thế giới hiện nay có nhiều bảng xếp hạng (BXH) đại học, nhưng phổ biến nhất và có uy tín, có tính toàn cầu là ARWU (của Trường ĐH Giao thông Thượng Hải), THE, QS World...

Mỗi BXH có tiêu chí đánh giá khác nhau. Ví dụ, Hệ thống xếp hạng THE dựa trên 3 tiêu chí: Chất lượng nghiên cứu, chất lượng giảng dạy và mức độ quốc tế hóa với 13 chỉ số đánh giá.

Trong các tiêu chí xếp hạng của THE thì tổng trọng số danh tiếng trong đào tạo và nghiên cứu chiếm 25%, trích dẫn từ các công bố khoa học chiếm 30%, tổng thu nhập từ đào tạo, nghiên cứu và hợp đồng thu hút từ công nghiệp và các doanh nghiệp là 17,5%.

Vì vậy, tôi không bất ngờ khi chưa có đại diện của Việt Nam tham gia vào bảng xếp hạng THE.

Năm nay, tiêu chí thu nhập từ chuyển giao tri thức cho công nghiệp được chiếm tới 7,5% (trước đây một số năm, trọng số này chỉ khoảng 2,5%). Đây được xem là một trong những nhiệm vụ cốt lõi của một cơ sở giáo dục đại học trong bối cảnh hiện nay.

Tôi cho rằng đây chính là thách thức lớn của xếp hạng THE với các trường đại học Việt nam và là lý do đến nay chúng ta chưa có trường đại học nào lọt vào bảng xếp hạng THE.

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức - Đại học Quốc gia Hà Nội.

Cần lựa chọn sân chơi phù hợp

Hiện nay có không ít ý kiến cho rằng, tham gia những BXH như THE mới đẳng cấp và chất lượng, quan điểm của ông ra sao?

Chúng ta không nên so sánh các BXH khác nhau rồi kết luận rằng không có tên trên BXH này, kia là kém. Mỗi BXH có tiêu chí đánh giá riêng.

Tất nhiên, uy tín của THE Ranking trên thế giới thì không cần phải bàn cãi. Tuy nhiên, tôi cũng xin nhắc lại một điều, mục tiêu cuối cùng khi chúng ta hay bất kỳ trường ĐH nào khi tham gia các BXH là để nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và thúc đẩy hội nhập với giáo dục thế giới.

Để thực hiện mục tiêu bền vững, chúng ta cần xác định lại vị trí, năng lực điều kiện kinh tế xã hội, giáo dục và đặt trong bối cảnh lịch sử của đất nước, khu vực để xác định mục tiêu, lộ trình phù hợp.

GD Đại học Việt Nam đang ra biển lớn và đã đạt được những thành tựu nhất định mà quốc tế đã công nhận. Chọn sân chơi phù hợp với điều kiện, định hướng phát triển giáo dục của mỗi quốc gia cũng là một yếu tố quan trọng để quyết định thành công. Nếu không sẽ bị đẽo cày giữa đường.

ĐH Việt Nam còn nhiều điểm yếu

GS có nghĩ các tiêu chí đánh giá của THE Ranking hầu hết là điểm yếu của tất cả các ĐH ở Việt Nam không?

Đúng vậy, các tiêu chí và cách xếp hạng của THE là thách thức lớn với các trường đại học Việt Nam.

Từ thực tiễn cho thấy các trường đại học xếp hạng cao thường rơi vào các nước phát triển. Để có thứ hạng cao trong xếp hạng THE, các trường ĐH phải có uy tín và chất lượng cao trong đào tạo, nghiên cứu.

Nhà trường phải có nhiều kết quả nghiên cứu xuất sắc và có tầm ảnh hưởng, phải luôn đồng hành cùng doanh nghiệp và nghiên cứu cái mà doanh nghiệp cần để tăng năng suất và sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Hoạt động nghiên cứu, đổi mới và sáng tạo cũng không còn ranh giới, không còn khoảng cách về không gian và thời gian. Thu hút nhân tài, cũng như Uber hóa trong giáo dục đại học đang trở thành xu thế và phương thức chia sẻ, huy động nguồn lực và nắm bắt cơ hội. Vì vậy, các trường đại học Việt Nam có thể tận dụng thời cơ này để nhanh chóng cải thiện các chỉ số xếp hạng quan trọng nêu trên.

Muốn được xếp hạng thì phải đầu tư

Theo GS, để Việt Nam có tên trong danh sách bảng xếp hạng của The Ranking thì phải thay đổi như thế nào?

Trước hết phải thay đổi trong nhận thức. Muốn được xếp hạng thì phải đầu tư tâm huyết và công sức cho việc xếp hạng này.

Phương pháp xếp hạng của THE chú trọng đến các tiêu chí cứng và mềm. Những tiêu chí phản ánh của bên thứ 3 với trường đại học được coi là tiêu chí mềm và chỉ chiếm 15,38%, còn lại 84,62 là các tiêu chí cứng.

THE thu thập dữ liệu theo 3 cách: Điều tra, khảo sát xã hội học; cơ sở dữ liệu của bên thứ 3 và dữ liệu do chính trường đại học cung cấp. Do vậy, tự các trường đại học cung cấp số liệu cho việc xếp hạng là yếu tố tối quan trọng.

Ngoài ra, về mặt kỹ thuật, xếp hạng THE là xếp hạng đánh giá theo các chỉ số, trọng số, tiêu chí. Vì vậy để hướng đến một vị trí trên THE Ranking, các trường đại học Việt Nam cần nghiên cứu để điều chỉnh các hoạt động của mình theo 13 tiêu chí của THE, tác động đến sự thay đổi chỉ số và trọng số của từng tiêu chí, để đạt được vị trí cao hơn trong bảng xếp hạng.

Xin trân trọng cảm ơn GS!

Đặng Chung