Những dự án đầu tư nghìn tỷ của Trung Quốc vào Campuchia

Trung Quốc tăng cường đầu tư vào Campuchia. Ảnh: SCMP

Cuối tháng 4/2019 vừa qua, Bắc Kinh đã cam kết cam kết hỗ trợ 90 triệu USD cho khu vực phòng thủ Campuchia. Tuy nhiên, đó chỉ là con số ít nhất trong 9 thỏa thuận giá trị mà quốc gia Đông Nam Á ký với Trung Quốc trong khuôn khổ Diễn đàn Vành đai và Con đường lần thứ hai. Các thỏa thuận đã tái khẳng định mối quan hệ chặt chẽ của Phnom Penh, với siêu cường Trung Quốc, chuyên gia của SCMP nhận định.

Bên cạnh nguồn tài trợ quốc phòng, Trung Quốc đã đồng ý tăng nhập khẩu gạo từ 300.000 tấn lên 400.000 tấn, đồng thời công bố kế hoạch khởi động giai đoạn phát triển thứ hai tại tỉnh duyên hải Sihanoukville - nơi họ đã xây dựng hơn 100 sòng bạc và hàng chục khách sạn, khu nghỉ dưỡng.

Bắc Kinh cũng hứa rằng Trung Quốc sẽ giúp Campuchia giảm thiểu thiệt hại từ các lệnh trừng phạt có thể có của châu Âu đối với các vấn đề nhân quyền và vi phạm khác, chẳng hạn như bắt giữ trước bầu cử lãnh đạo phe đối lập Kem Sokha và giải tán Đảng Cứu hộ Quốc gia của ông. “Là một đối tác chiến lược toàn diện và là những người bạn, chúng tôi là anh em có chung một tương lai”, Thủ tướng Campuchia Hun Sen nói về mối quan hệ với Trung Quốc trong một bài đăng trên Facebook sau diễn đàn.

Đối với Astrid Noren-Nilsson, nhà khoa học chính trị và giảng viên tại Đại học Lund ở Thụy Điển, động thái là một tín hiệu rõ ràng Trung Quốc muốn gửi tới Liên minh châu Âu (EU): Họ sẽ bước vào nơi mà EU vừa quyết định rút ra khỏi.

Hồi tháng 2/2019, EU đã bắt đầu quá trình tạm ngừng áp dụng Thỏa thuận Tất cả trừ vũ khí (EBA) cho Campuchia. EBA vốn là thỏa thuận nó cho phép các quốc gia kém phát triển xuất khẩu tất cả các hàng hóa khác ngoài vũ khí mà không có hạn ngạch hoặc nghĩa vụ nào. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành may mặc trị giá 5 tỷ USD của Campuchia với khoảng 750.000 nhân công đang hoạt động, dự kiến mang lại cho quốc gia Đông Nam Á này khoảng 676 triệu USD mỗi năm, theo Bộ trưởng Thương mại Campuchia.

Một cách riêng biệt, EU áp đặt bảo hộ thuế quan đối với gạo đến từ Campuchia, bắt đầu từ 200 USD/tấn gạo và sẽ giảm nhẹ tỷ lệ này mỗi năm, trong vòng 3 năm. Trước đó, vào năm 2018, xuất khẩu gạo từ Campuchia sang EU tăng tới 89%, đạt 270.000 tấn. Bà Noren-Nilsson, chuyên gia về chính trị Campuchia cho biết sự hỗ trợ của Trung Quốc đối với Campuchia có nghĩa là Thủ tướng Hun Sen có thể tin rằng ông không còn cần phải đưa ra bất kỳ nhượng bộ nào để tránh mất EBA.

Trung Quốc và Campuchia cũng thống nhất thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu. Ảnh: SCMP

Ngoài các thỏa thuận đã ký, ông Hun Sen thông báo đã yêu cầu một công ty Trung Quốc hợp tác với Tập đoàn Hoàng gia Campuchia, để phát triển đường sắt của đất nước. Tập đoàn China Huaneng đã công bố kế hoạch phát triển dự án điện mặt trời 200 megawatt tại Campuchia, và chính phủ đã ký hợp đồng sơ bộ để phát triển mạng 5G với công ty viễn thông viễn thông Trung Quốc Huawei.

Trung Quốc là nhà đầu tư lớn nhất ở Campuchia với biên độ rộng, bơm 12,6 tỷ USD kể từ năm 1994, phần lớn trong số đó đến trong vài năm vừa qua. Trung Quốc cũng đã đầu tư 3,6 tỷ USD trong năm 2016, theo Hội đồng Phát triển Campuchia, và tăng gần gấp đôi con số này, lên 6,3 tỷ USD chỉ một năm sau đó.

Ông Greg Poling, một thành viên của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế có trụ sở tại Washington cho biết thêm viện trợ và đầu tư từ Trung Quốc thúc đẩy mạnh mẽ hơn mối quan hệ giữa hai nước. Theo ông, Bắc Kinh đã ngày càng tự do với viện trợ, đầu tư và xóa nợ để đổi lấy việc gia tăng sức ảnh hưởng cũng như mở rộng thị trường cho các công ty trong nước.

Ông Joshua Kurlantzick, thành viên cao cấp của Hội đồng Quan hệ đối ngoại (CFR) Đông Nam Á tại New York cho biết lợi ích của chiến lược này đối với Trung Quốc bao gồm mối quan hệ vững chắc với chính phủ của Thủ tướng Hun Sen, quan hệ chặt chẽ hơn với quân đội.

Vào tháng 3/2019, một công ty xây dựng thuộc sở hữu nhà nước China Road and Bridge Corp cũng cam kết xây dựng đường cao tốc đầu tiên ở Campuchia. Dự án trị giá 2 tỷ USD, sẽ được xây dựng không có nợ, sẽ kết nối thủ đô Phnom Penh với điểm đến du lịch ven biển Sihanoukville, cách đó 190km.

Thị trấn nghỉ mát bên bờ biển đã được thay đổi hoàn toàn bởi sự phát triển của Trung Quốc trong vài năm qua, tự hào với hơn 150 sòng bạc trong khi hàng chục cần cẩu xây dựng vẫn tiếp tục lấp ló phía đường chân trời. Ông Hun Sen tuyên bố giai đoạn phát triển tiếp theo ở Sihanoukville sẽ tạo ra 800.000 việc làm, tăng mạnh so với 200.000 được tạo ra trong giai đoạn đầu tiên, báo hiệu rằng việc xây dựng tràn lan đang bắt đầu.

Chính phủ Campuchia cũng cấp cho một công ty Trung Quốc hợp đồng thuê 99 năm ở tỉnh Koh Kong, chiếm 20% tổng số đường bờ biển của đất nước. Gần đây, truyền thông Mỹ đưa tin Campuchia đã bí mật cho Trung Quốc thuê cảng hải quân 30 năm. Tuy nhiên, cả Bắc Kinh và Phnom Penh đều phủ nhận.

PHƯƠNG PHƯƠNG (Theo SCMP)