Những thông điệp chưa bao giờ cũ

Tháng 8 này, nhân kỷ niệm 30 năm ngày mất của nhà thơ, nhà biên kịch Lưu Quang Vũ (1948 - 1988), Nhà hát Tuổi trẻ tổ chức công diễn 4 vở diễn từng làm nên tên tuổi của ông như 'Lời nói dối cuối cùng', 'Ai là thủ phạm', 'Lời thề thứ 9', 'Hoa cúc xanh trên đầm lầy'. Sau 30 năm kể từ ngày kịch tác gia Lưu Quang Vũ đột ngột qua đời, những vở kịch của ông vẫn liên tục được các nhà hát dàn dựng, và những thông điệp trong đó dường như chưa bao giờ cũ.

Nhà thơ Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh.

Sức sống của những vở diễn thuộc hàng kinh điển

Đại diện Nhà hát Tuổi trẻ cho biết, Liên hoan các tác phẩm Lưu Quang Vũ là một hoạt động đầy ý nghĩa để tưởng niệm, tri ân tác giả Lưu Quang Vũ - người được ví như “một tượng đài của nền kịch nghệ Việt Nam”. Tên tuổi của Nhà hát Tuổi trẻ từ khi mới thành lập đã rất gắn bó với những tác phẩm có giá trị đặc sắc nhất trong di cảo của tác giả và cũng là nhà hát dàn dựng những tác phẩm đầu tiên của Lưu Quang Vũ như “Sống mãi tuổi 17”, “Tin ở hoa hồng”, “Mùa hạ cuối cùng”, “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”... Các vở diễn được biểu diễn trong liên hoan lần này cũng đều là những vở diễn đặc sắc, từng làm nên sự “chấn động” trong xã hội thời kỳ những năm 80 của thế kỷ trước.

Trong số các vở diễn được biểu diễn Liên hoan các tác phẩm Lưu Quang Vũ vào các tối thứ 7 hàng tuần lần này, “Hoa cúc xanh trên đầm lầy” là vở kịch mới nhất của tác giả Lưu Quang Vũ được Nhà hát Tuổi trẻ dàn dựng và đưa đi dự thi “Liên hoan sân khấu kịch nói toàn quốc 2018” tại TP HCM (đã giành được 4 Huy chương Vàng). “Hoa cúc xanh trên đầm lầy” là kịch bản sân khấu duy nhất hàm chứa nhiều yếu tố giả tưởng của tác giả Lưu Quang Vũ. Nhiều nhà nghiên cứu sân khấu đã đồng quan điểm nhận định, câu chuyện trong vở kịch này đã thể hiện nhãn quan vượt thời đại của Lưu Quang Vũ khi đi sâu khai thác những yếu tố hết sức mới mẻ ngay với cả trong cuộc sống đương đại hôm nay chứ chưa nói đến cái mốc hơn 30 năm về trước khi đất nước vừa thoát ra khỏi chiến tranh, sự nghèo đói, lạc hậu vẫn còn đeo bám.

Dường như với “Hoa cúc xanh trên đầm lầy”, Lưu Quang Vũ đã giúp chúng ta thức tỉnh, biết nâng niu trân quý những niềm vui, hạnh phúc gần gũi, bình dị nhất. Bởi thế mới nói, những vở kịch do nhà thơ Lưu Quang Vũ sáng tác dù đã trải qua gần nửa thập kỷ như “Bệnh sĩ”, “Lời thề thứ 9”, “Lời nói dối cuối cùng”, “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” hay “Hoa cúc xanh trên đầm lầy” vẫn không hề bị lạc hậu, lỗi thời mà luôn chứa đựng tính thời sự với những vấn đề bức thiết trong cuộc sống, trong xã hội và xứng đáng đứng vào hàng kinh điển. Đây cũng chính là lý do, trong suốt 40 năm qua, gia tài kịch nghệ của Lưu Quang Vũ gồm khoảng 50 vở kịch luôn được các nhà hát trung ương và các địa phương tìm tòi để dàn dựng lại và vẫn trở thành những món ăn tinh thần hấp dẫn với những khán giả yêu mến sân khấu.

Cảnh trong vở "Hoa cúc xanh trên đầm lầy" .

Liệu pháp “hâm nóng” sân khấu

Cách đây 5 năm, nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày mất của nhà biên kịch “tài hoa bạc mệnh” Lưu Quang Vũ, một liên hoan sân khấu với các tác phẩm được dàn dựng từ gia tài sáng tác của ông được tổ chức với quy mô khá lớn. Thời điểm đó cũng là lúc sân khấu cả 2 miền Nam - Bắc gặp nhiều khó khăn mà nhiều người vẫn gọi là “thời kỳ khủng hoảng”, Liên hoan sân khấu các tác phẩm Lưu Quang Vũ thực sự như một “cơn gió mát lành” đến với những người làm nghệ thuật. Với sức nóng bền bỉ của tên tuổi Lưu Quang Vũ và những vở kịch mang giá trị nhân sinh, giá trị nghệ thuật vượt thời gian, trong những ngày diễn ra Liên hoan không khí hình ảnh đông đảo khán giả tìm đến và ngồi lại với sân khấu kịch Lưu Quang Vũ, trò chuyện, đàm đạo, xuýt xoa... đã trở thành nguồn động lực to lớn đối với nhiều nghệ sĩ đầy tâm huyết với sân khấu nhưng đã từng phải thở dài “lực bất tòng tâm”.

Tiếp nối thành công bất ngờ này, ngay trong năm 2014, tiếp tục có một đợt biểu diễn kịch Lưu Quang Vũ lại tiếp tục được tổ chức. Có thể nói, trong cơn khủng hoảng của sân khấu nói chung, có một lý do không nhỏ đến từ việc “khủng hoảng thiếu” kịch bản hay. Và hình như đây cũng chính là một nguyên nhân có tính “gốc rễ” đáng bàn hơn cả. Chính vì thế, trong sự khan hiếm đến mức “đốt đuốc tìm kịch bản hay” như hiện nay, cũng dễ hiểu khi những kịch bản cũ của Lưu Quang Vũ vẫn còn nguyên giá trị và được các Nhà hát chọn dàn dựng có khi đến mấy lần. Và cũng có những vở diễn của Lưu Quang Vũ được hàng chục đoàn chọn dựng, chuyển thể sang nhiều hình thức ca kịch.

Với tài năng, “tinh anh phát tiết” nhất là những năm tháng cuối đời, rất nhiều những kịch bản của Lưu Quang Vũ được viết với sự nhạy bén trước cuộc sống và những biến động trong xã hội với một sắc sảo vượt thời gian mang lại thông điệp lớn cho người xem. Theo NSƯT Chí Trung, “Lời thề thứ 9” tưởng là chuyện của mấy anh bộ đội, nhưng lại là thông điệp về sự khập khễnh giữa luật pháp và sự công bằng trong xã hội. “Mùa hạ cuối cùng” nói về tiêu cực trong giáo dục, nhưng ẩn sâu trong nó lại là sự ngơ ngác của thế hệ trẻ khi nhìn vào cách lựa chọn của những người đi trước... Cho đến hôm nay, nhất là trước một kỳ thi THPT đang bị chấn động bởi những tiêu cực do toàn những người lớn đem lại, thì chắc hẳn vở diễn “Mùa hạ cuối cùng” vẫn còn nguyên giá trị.

Có thể, Liên hoan các tác phẩm Lưu Quang Vũ năm nay sẽ không có được sức nóng như mấy năm trước nữa, bởi lẽ chỉ có sự tham gia của một đơn vị đó là Nhà hát Tuổi trẻ. Song, với những nỗ lực bền bỉ tạo để góp phần tạo nên một đời sống sân khấu lành mạnh, ý nghĩa, nhân văn như việc tri ân “một tượng đài của nền kịch nghệ Việt Nam” Lưu Quang Vũ - sẽ trở thành nguồn động lực cho các tác giả tiếp tục sáng tạo, cống hiến cho sân khấu. Bởi lẽ, nói như các nghệ sĩ thường an ủi nhau đó là “Nghề chẳng bao giờ phụ người!”...

Nguyệt Hà

Nguồn Đại Đoàn Kết: http://daidoanket.vn/giai-tri/nhung-thong-diep-chua-bao-gio-cu-tintuc413084