Những thủ đoạn cao chạy xa bay

“Bỏ của chạy lấy người” Một cán bộ cơ quan BHXH Đồng Nai chua chát khi nói về 3 chủ DN đã bỏ trốn về nước, để lại khoản nợ BHXH, BHYT cả tỉ đồng gồm: Cty TNHH Duballo Việt Nam (Hàn Quốc), chủ đầu tư đã bỏ trốn về nước từ năm 2008, để lại khoản nợ BHXH, BHYT trên 745 triệu đồng của hàng trăm công nhân, chưa tính hàng tỉ đồng nợ thuế VAT, tiền thuê nhà xưởng, điện nước. Cty TNHH sản xuất Young Poong Vina sau 5 năm hoạt động, ông Jeong Hwan Lim, Tổng GĐ Cty về Hàn Quốc và không trở lại, để lại khoản nợ gần 300 triệu đồng tiền BHXH, BHYT. Tương tự, Cty TNHH Đông Quan (tên cũ là Cty TNHH Lava Land, 100% vốn Mỹ), chủ DN vọt về nước từ năm 2007, để lại khoản nợ hơn 273 triệu đồng tiền BHXH, BHYT mà đến giờ này hàng trăm công nhân vẫn chưa lấy lại được. Từ hàng loạt các chủ DN nước ngoài bỏ trốn, cơ quan chức năng đã rút ra bài học kinh nghiệm khá đau: Đa phần ông chủ ngoại sang VN kinh doanh kiểu “lấy mỡ nó rán nó”. Đến khi thua lỗ thì vẫn duy trì sự hoạt động của Cty nhằm qua mắt cơ quan công quyền, còn chủ thì âm thầm trốn về nước. Điển hình, ngày 15.12.2008, Chủ tịch HĐQT Cty TNHH Dunallo, ông Moon Tin Sang đã về nước. Cùng thời điểm, Tổng GĐ Cty là ông Nam Young Woo cũng nối gót theo. Trong khi đó Cty vẫn hoạt động bình thường nên chẳng ai ngờ rằng 2 ông lãnh đạo Cty đã biết trước “số phận” Cty mẹ (ở Hàn Quốc, bị vỡ nợ) nên đã “một đi không trở lại”. Đến ngày 15.1.2009, khi nhiều người đến Cty xiết nợ, công nhân và cơ quan quản lý mới “té ngửa” nhưng vẫn không kịp ngăn chặn ban điều hành Cty (cũng là người Hàn Quốc) về nước. Công nhân chịu muôn ngàn cay đắng Khi vỡ chuyện, kiểm tra tài sản, các DN này đều chung kịch bản: Tài sản, từ cái nhà xưởng, dây chuyền sản xuất cho đến cái máy lạnh đều đi thuê. Theo quy định, các Cty cho thuê tài chính có quyền thu hồi ngay lập tức tài sản cho thuê mà không cần chờ phán quyết của tòa án. Nhưng cũng đến khi lộ diện thì máy móc, nhà xưởng đã đến hồi cũ kỹ, lạc hậu... nên các Cty cho thuê tài chính, nhà xưởng...dù thu lại cũng thất thu bạc tỉ. Thiệt hại tiếp theo là Ngân sách Nhà nước. Ngoài việc thuế thất thu, với DN nợ lương công nhân như Duballo, tỉnh Đồng Nai phải cho ứng ngân sách gần 200 triệu đồng để chi trả lương cho 252 lao động. Tuy nhiên, thành phần lĩnh hậu quả cuối cùng và đau nhất là người lao động. Khi thực hiện âm mưu trốn, như ở Cty TNHH Duballo, DN đã cho quẳng quyền lợi người lao động (sổ BHXH, BHYT) lung tung, khiến công nhân phải đi tìm, lượm lại từng cái nộp cho cơ quan BHXH; ở Cty TNHH sản xuất Young Poong Vina, tháng 10.2007, khi chủ DN trốn về nước, Cty không cử nhân sự giải quyết sổ sách, hồ sơ BHXH, BHYT của công nhân. Nên khi chốt được sổ, thì thời gian đóng của công nhân bị mất rất nhiều... Đến giai đoạn thanh lý tài sản DN, các Cty cho thuê tài chính, nhà xưởng được ưu tiên “xiết nợ” trước nên phần nào cũng gỡ gạc. Còn với quyền lợi người lao động, cơ quan BHXH phải tiến hành các thủ tục khởi kiện chủ DN ra tòa án. Xử, tất nhiên BHXH toàn thắng nhưng án thi hành hiệu quả hay không thì... không ai dám chắc. Bởi tiền để nộp lại cho BHXH chỉ trông chờ ở tài sản thanh lý của DN. Tài sản DN, lại toàn là đồ đi thuê và các Cty tài chính đã được ưu tiên thu trước còn thất thu thì lấy đâu ra để cho công nhân (?!). “Không chỉ khởi kiện 38 DN (báo LĐ đã phản ánh), lần này chúng tôi cũng khởi kiện 3 DN nước ngoài bỏ trốn trên. Nói thực, kiện nhưng đến bao giờ lấy được quyền lợi cho công nhân thì....!”. Ông Phạm Minh Thành (Phó GĐ cơ quan BHXH Đồng Nai) thở dài và cho rằng, để ngăn chặn ngay từ đầu việc chủ DN bốc hơi, ngoài việc phải hình sự hóa việc vi phạm quyền lợi BHXH, BHYT thì cần có cơ chế cụ thể để gắn trách nhiệm phối hợp của các cơ quan liên quan (Sở KHĐT, thuế, hải quan, công an...và chính quyền địa phương các cấp) với cơ quan BHXH nhằm quản lý đối tượng tham gia BHXH ngay từ khi thành lập doanh nghiệp, đăng ký hoạt động sản xuất kinh doanh và quá trình tổ chức thực hiện.