NI: Mỹ dùng lệnh trừng phạt đẩy Thổ đến bên Nga

Tạp chí National Interest của Mỹ mới đây đưa ra một nhận định chua chát cho thấy Mỹ đang đẩy đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ của mình về phía Nga do lạm dụng các biện pháp trừng phạt.

Lệnh trừng phạt của Mỹ đang đẩy Thổ Nhĩ Kỳ gắn kết với Nga.

Nga và Thổ Nhĩ Kỳ từng là đối thủ và quan hệ song phương có phần gián đoạn những năm qua nhưng giờ đây họ trở thành những đối tác quan trọng trong nhiều vấn đề bao gồm cả các vấn đề khu vực và quốc tế.

Thổ Nhĩ Kỳ đã ký kết thỏa thuận mua lại hệ thống phòng không S-400 của Nga, lô hàng đầu tiên đến vào mùa hè vừa qua bất chấp sự đe dọa của Mỹ. Vào tháng 10/2019, Putin và Erdogan đã ký một thỏa thuận để giải tỏa vùng đông bắc Syria do dân quân người Kurd chiếm giữ và thành lập một khu vực tuần tra chung.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã tiến hành gặp gỡ vào ngày 8/1 ở Istanbul để khánh thành đường ống dẫn khí đốt mang tên TurkStream đồng thời ra thông báo về một thỏa thuận ngừng bắn mới ở Libya.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Vladimir Putin đã giành nhiều lời có cánh cho quan hệ dần đi vào thực chất giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.

"Chúng ta đang sống trong một thế giới phức tạp và không may là khu vực chúng ta đang đứng lại là nơi tình hình căng thẳng càng trầm trọng. Nhưng Nga – Thổ lại đang là hình mẫu hoàn toàn khác biệt mà cụ thể là mối tương tác và hợp tác giữa hai bên vì lợi ích nhân dân hai nước, vì người dân châu Âu và vì toàn thế giới" - Tổng thống Putin nhấn mạnh.

Chỉ sau hai ngày tức là vào ngày 10/1, Moscow và Ankara cho biết hai bên đã đạt được một thỏa thuận ngừng bắn ở tỉnh Idlib, thành trì cuối cùng của phe phiến quân Syria và cũng là nơi đang xảy ra giao tranh dữ dội giữa quân đội Syria và các tay súng phiến quân.

Quan hệ đối tác mới nổi giữa Moscow và Ankara đã tạo ra báo động ở Washington. Vào ngày 11/12/2019, Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper đã cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ rút khỏi quỹ đạo của NATO để ủng hộ hợp tác với Nga.

Cùng ngày, Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu ủng hộ dự luật áp đặt lệnh trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ về việc mua S-400 của Nga và hoạt động quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở đông bắc Syria. Một số quy định chính của đạo luật bao gồm các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ, một ngân hàng lớn của Thổ Nhĩ Kỳ, hạn chế bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ và báo cáo về thu nhập cá nhân của Erdogan và gia đình ông.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ phản ứng giận dữ với các biện pháp trừng phạt. Ông Erdogan cảnh báo rằng nếu dự luật được ký thành luật, thì Thổ Nhĩ Kỳ sẽ trục xuất các lực lượng Mỹ khỏi căn cứ không quân Incirlik, nơi đang lưu trữ khoảng 50 tên lửa hạt nhân của Mỹ, và căn cứ Kurecik đặt trạm radar của NATO.

Giáo sư chuyên ngành các mối quan hệ quốc tế tại Đại học Yeditepe ở Istanbul, ông Mesut Caşın nhận định lời đe dọa của ông Erdogan không phải là "cảnh báo suông" và các lệnh trừng phạt của Mỹ có thể tạo ra "cơn địa chấn" trên khắp Thổ Nhĩ Kỳ kéo dài hàng thập kỷ.

Ankara có thể sẽ không chỉ dừng lại ở việc đóng cửa các căn cứ của Mỹ và NATO mà sẽ lựa chọn theo cách bắt tay với những đối thủ của Mỹ như Nga hay Iran.

Theo ông Caşın, một số lựa chọn trước mắt cho Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là ký thỏa thuận mua máy bay chiến đấu Su-35 của Nga và mua thêm động cơ máy bay từ Nga.

Vị này nhận định, ngay cả khi Thổ Nhĩ Kỳ thua cuộc trong việc đáp trả trừng phạt Mỹ thì người chịu thiệt nhiều hơn vẫn là Washington.

Tuy nhiên, ông Fyodor Lukyanov, Tổng Biên tập Nga trên tạp chí Global Affairs cho rằng, dẫu Ankara lên tiếng đe dọa ngược Mỹ và NATO, Thổ Nhĩ Kỳ không có "gan" để đối đầu với phương Tây trong mặt trận quân sự này.

“Tôi cho rằng không có nhiều người Nga tin rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ từ bỏ quan hệ với NATO và Mỹ”, ông Fyodor Lukyanov nhận xét.

Ông Lukyanov cho rằng, sự rạn nứt giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ là vấn đề xung quanh việc Ankara mua hệ thống S-400 chứ không phải chuyện Ankara quay sang hợp tác với Nga. Nó thể hiện Thổ Nhĩ Kỳ đang có những chính sách đối ngoại độc lập hơn.

Dẫu vậy, ông thừa nhận rằng những động thái của Mỹ lại mang đến cơ hội cho Moscow đến gần hơn với đồng minh lâu năm của Mỹ.

"Không có ảo tưởng về việc Thổ Nhĩ Kỳ trở thành đồng minh của Nga. Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ đang thay đổi và họ cảm thấy bị hạn chế trong NATO, đó là điều hiển nhiên" - ông Lukyanov nói.

Bất chấp sự khác biệt lâu dài về cuộc chiến ở Syria, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ gần đây đã tăng cường hợp tác trong việc giám sát hạn chế cuộc xung đột. Theo ông Lukyanov, quan hệ đối tác mới này là "một cuộc hôn nhân" cần thiết.

"Moscow và Ankara hiểu rằng nếu không có một số hành động và thỏa hiệp chung, cả Nga và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không thể đạt được những gì họ muốn ở Syria" - Tổng Biên tập Tạp chí Nga nhận định.

Đông Phong