Nợ công tăng vì chậm giải ngân vốn đầu tư công

Trong báo cáo tình hình ngân sách gửi đến kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XIV, Kiểm toán Nhà nước cho biết, tiến độ giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản 9 tháng đầu năm thấp, ước chỉ đạt 53,1% dự toán, thấp nhất so với cùng kỳ 2 năm qua (năm 2015 đạt 64,8%, năm 2016 là 54,5%).

Tỷ lệ giải ngân vốn trái phiếu Chính phủ 9 tháng đầu năm nay cũng đạt rất thấp, chỉ khoảng 7% dự toán. Trong khi tỷ lệ huy động trái phiếu Chính phủ cao, đến hết tháng 9/2017 đã phát hành 148,2 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, bằng 80,8% tổng khối lượng phát hành dự kiến, lãi suất huy động bình quân 6,1%/năm.

Bên cạnh số vốn chưa được giao của kế hoạch vốn năm 2017, cũng còn đến 10.159 tỷ đồng của kế hoạch vốn trái phiếu Chính phủ năm 2016 chưa giao, chuyển nguồn sang năm 2017.

"Việc chậm phân giao vốn đầu tư, nhất là vốn trái phiếu Chính phủ dễ dẫn đến lãng phí ngân sách nhà nước do phải trả lãi huy động, gia tăng chi phí đầu tư xã hội khi nợ đọng xây dựng cơ bản, nợ ứng trước vốn đầu tư chưa thu hồi còn lớn, nhu cầu bố trí chi đầu tư phát triển cao", báo Tuổi trẻ dẫn báo cáo của Kiểm toán Nhà nước nhấn mạnh.

Trong khi dự án đói vốn thì vốn đầu tư công vẫn ì ạch giải ngân

Điều nghịch lý là, báo cáo của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia trước đó cho biết, trong 8 tháng đầu năm, Kho bạc Nhà nước phải mang 160.000 tỷ đồng đi gửi tiết kiệm tại các ngân hàng. Tình trạng có tiền không tiêu được, còn ngân sách mỗi ngày phải chi 770 tỷ đồng để trả nợ khiến đầu tư công đang rất lãng phí, nợ công ngày một tăng cao.

Lý giải nguyên nhân của việc giải ngân vốn đầu tư công quá chậm, ông Đinh Văn Nhã, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội nói với báo Thanh niên hồi tháng 9/2017: “Có nhiều lý do, trong đó có khâu thủ tục thẩm định lại nguồn vốn, thay đổi quyết định đầu tư phải báo cáo, xin Thủ tướng... quá chậm trễ nên không giải ngân nổi. Nhưng tựu trung do năng lực yếu kém, luật Đầu tư công lại cho phép giải ngân kéo dài cả năm nên họ cử đủng đỉnh thế”.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam, cho biết nguyên nhân chính khiến 160.000 tỷ đồng trong kho bạc phải đem gửi ngân hàng, còn huy động trái phiếu chính phủ bị ế, vốn đầu tư công không ra được do giải ngân quá chậm, là đa phần các bộ, ngành, địa phương khi triển khai trên thực tế đều sai lệch rất lớn với kế hoạch được giao.

Ngoài những vấn đề khách quan như thủ tục đầu tư, làm kế hoạch không sát, phải xem xét lại vai trò và trách nhiệm của những người có liên quan.

“Năm nào cũng phải lập kế hoạch, cũng phải giải ngân, lệch pha 1 năm thì được nhưng lệch liên tục nhiều năm thì phải xem lại”, ông Quỳnh đề nghị.

PGS.TS Ngô Trí Long đề nghị cần phải có chế tài xử lý thật nghiêm gắn với từng cá nhân, địa chỉ rõ ràng. Có như vậy thì mới hết cảnh có tiền mà không tiêu được, trong khi người dân vẫn phải gánh nợ công.

Minh Thái