Nợ doanh nghiệp tự vay tự trả là mấu chốt làm tăng nợ nước ngoài quốc gia
Nợ nước ngoài, tự vay, tự trả của doanh nghiệp đang có xu hướng tăng nhanh trong những năm gần đây là nguyên nhân chính dẫn đến gia tăng nợ nước ngoài của quốc gia so với GDP.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã làm sáng tỏ nhiều nội dung liên quan tới vấn đề nợ nước ngoài tăng cao
Trong phiên chất vấn chiều nay (30/10), đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng về vấn đề nợ nước ngoài tăng nhanh. Theo đại biểu Phạm Văn Hòa, thời gian qua, nợ nước ngoài tăng nhanh và khó kiểm soát. Vị này đặt câu hỏi, khi Nhà nước vay mà không trả được nợ, nợ này sẽ do ai trả?
Hồi đáp chất vấn của đại biểu Phạm Văn Hòa, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng nêu rõ, nợ nước ngoài của quốc gia bao gồm: Nợ nước ngoài của Chính phủ, nợ nước ngoài được Chính phủ bảo lãnh và nợ nước ngoài của doanh nghiệp theo phương thức tự vay, tự trả. Trong đó, nợ nước ngoài của Chính phủ và nợ nước ngoài được Chính phủ bảo lãnh thuộc phạm vi nợ công.
Thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ về kiểm soát nợ công, trong đó có các khoản nợ nước ngoài của Chính phủ và nợ nước ngoài được Chính phủ bảo lãnh.
Cụ thể, đối với nợ nước ngoài của Chính phủ đã tích cực cơ cấu lại theo hướng giảm dần tỷ trọng nợ nước ngoài từ 60% năm 2011 xuống còn khoảng 40% vào cuối năm 2018. Tỷ lệ nợ nước ngoài của Chính phủ giảm từ mức 24% GDP vào cuối năm 2011 xuống còn 21% GDP của giai đoạn 2016-2018.
Đối với nợ nước ngoài được Chính phủ bảo lãnh, đã hạn chế cấp bảo lãnh cho các dự án mới, do đó dư nợ được Chính phủ bảo lãnh giảm từ mức 10,9% GDP năm 2015 xuống còn 8,7% GDP năm 2018. Trong đó, bảo lãnh nước ngoài giảm từ mức 5,9% GDP vào cuối năm 2015 xuống còn khoảng 5% GDP vào cuối năm 2018.
Riêng nợ nước ngoài, tự vay, tự trả của doanh nghiệp đang có xu hướng tăng nhanh trong những năm gần đây. Cụ thể, số nợ này năm 2016 tăng 25,7% so với năm 2015; năm 2017 tăng 39,6% so với năm 2016. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến gia tăng nợ nước ngoài của quốc gia so với GDP. Chỉ số nợ nước ngoài của quốc gia so với GDP trong các năm 2015, 2016, 2017 tương ứng là là 42,0%, 44,8% và 48,9%. Dự kiến năm 2018 ở mức 49,7%.
Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh: "Các khoản nợ nước ngoài của của doanh nghiệp (bao gồm doanh nghiệp nhà nước), tổ chức tín dụng theo cơ chế tự vay tự trả, doanh nghiệp. Bên vay có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, doanh nghiệp nhà nước là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, chịu trách nhiệm hữu hạn trên tổng số vốn điều lệ được cấp, trường hợp doanh nghiệp không trả được nợ có thể thực hiện phá sản theo quy định của pháp luật”.
Theo quy định của Chính phủ tại Điều 9 của Nghị định 219/2013/NĐ-CP, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được giao quản lý các khoản nợ nước ngoài tự vay, tự trả của các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng, phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ và quản lý ngoại hối nhà nước.
Hiện nay, Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước chủ trì nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm kiểm soát chặt chẽ hoạt động vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng, đảm bảo chỉ tiêu nợ nước ngoài của quốc gia trong giới hạn đã được Quốc hội cho phép.
