Nóng: Nga-Syria chốt xong kế hoạch 'quét sạch' Idlb, chờ câu trả lời từ Thổ Nhĩ Kỳ

Phe đối lập chờ đón đợt tấn công mới từ quân Chính phủ Syria.

Sắp có cuộc tấn công toàn diện?

Lực lượng quân Chính phủ Syria và Nga vừa tuyên bố, một cuộc tấn công toàn diện để chiếm lại thành trì nổi loạn cuối cùng Idlib chỉ còn là vấn đề thời gian.

Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Moscow với người đồng cấp Syria Walid al-Muallem sau cuộc họp kín, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nói rằng, phần lớn Syria đã được "giải phóng khỏi những kẻ khủng bố", đồng thời đề cập đến Idlib, một tỉnh đông bắc giáp Thổ Nhĩ Kỳ .

"Những gì chúng ta cần làm bây giờ là quét sạch những nhóm khủng bố vẫn còn tồn tại, đặc biệt là trong khu vực giảm leo thang của Idlib", ông nói.

"Không thể chấp nhận việc những kẻ khủng bố mà đặc biệt là Mặt trận al-Nusra đang sử dụng khu vực leo thang của Idlib để tấn công quân đội Syria và tấn công các căn cứ quân sự của Nga trong khu vực", ông nói thêm, đề cập đến nhóm Hay'et Tahrir al -Sham (HTS), trước đây được gọi là Mặt trận al-Nusra, vốn từng có quan hệ với al-Qaeda.

Về phần mình, ông Muallem cho biết lực lượng Syria sẽ "làm mọi cách" ở Idlib nhưng nói thêm rằng quân đội sẽ tránh gây tổn hại đến dân thường.

Vấn đề nhân đạo

Idlib là nơi có gần ba triệu người, với một nửa trong số đó là phiến quân và dân thường chuyển giao từ các khu vực khác như Aleppo, Đông Ghouta và Deraa sau các trận chiến dữ dội với lực lượng quân Chính phủ Syria.

Tình hình trên mặt đất còn phức tạp hơn do sự hiện diện trực tiếp của Thổ Nhĩ Kỳ, hậu thuẫn cho một số nhóm nổi dậy trong khu vực và hoạt động như một thế lực bảo lãnh cho thỏa thuận "giảm leo thang" cùng với Nga và Iran.

Trong những tuần gần đây, các nhóm đối lập hậu thuẫn của Thổ Nhĩ Kỳ ở Idlib đã cố gắng thống nhất thành một liên minh mới, với khoảng 70.000 chiến binh cam kết chống lại các lực lượng trung thành với chính quyền Assad. Nhưng HTS, lực lượng nổi dậy chiếm ưu thế nhất ở Idlib với khoảng 60%, đã không gia nhập liên minh.

Một hoạt động quân sự lớn ở Idlib sẽ gây ra rủi ro về mặt nhân đạo vì không có lãnh thổ đối lập nào còn lại ở Syria. Các nhà quan sát trước đó đã cảnh báo có tới 2,5 triệu người Syria có thể cố gắng chạy trốn đến biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, tạo ra một cuộc khủng hoảng tị nạn mới.

"Câu hỏi đặt ra là cuộc tấn công của Idlib sẽ ở mức độ thế nào", Rory Challands của Al Jazeera nhấn mạnh.

"Giờ đây không còn câu hỏi liệu điều đó sẽ xảy ra hay không, nó là một câu hỏi về việc khi nào cuộc tiến công được thực hiện và mức độ nghiêm trọng của nó", ông nói thêm, lưu ý rằng các Chính phủ Nga và Syria tin rằng cuộc chiến tranh bảy năm sẽ kết thúc nếu họ giành lại được Idlib.

Cảnh báo và tái thiết

Các phe kiểm soát lãnh thổ ở Syria.

Phát biểu tại buổi họp báo, ông Lavrov kêu gọi cộng đồng quốc tế tham gia vào quá trình tái thiết Syria và "chủ động làm việc để hiện đại hóa cơ sở hạ tầng đã bị tàn phá".

"Người Nga biết rằng họ là lực lượng quân sự nổi bật nhất ở Syria, đo đó một số trách nhiệm xây dựng lại Syria rơi vào tay họ", Challands nói, "nhưng họ không muốn gánh vác tất cả, vì vậy họ đang khuyến khích nhiều thế lực nước ngoài cùng tham gia”.

Ông Muallem cho biết Nga và Syria đã thống nhất về quan điểm trong giai đoạn tiếp theo của việc xây dựng lại Syria.

Cả hai ngoại trưởng đều cảnh báo chống lại bất kỳ "hành động xâm lược" nào từ các nước phương Tây, đặc biệt là từ Mỹ, nhắc lại các cuộc tấn công hóa học trước đó đều do "những kẻ khiêu khích" dàn dựng (như nhóm Mũ bảo hiểm Trắng), vốn được sử dụng như một cái cớ cho những cuộc tấn công gần đây.

"Loại khiêu khích này đang được tổ chức để làm phức tạp toàn bộ vấn đề chống lại những kẻ khủng bố ở Idlib", ông Lavrov nói. "Chúng tôi đã cảnh báo các đối tác phương Tây của chúng tôi rõ ràng rằng họ không nên tham gia vào kiểu hoạt động này”.

Muallem cáo buộc Mỹ và các đồng minh chuẩn bị cho "một cuộc xâm lăng khác để cứu Mặt trận al-Nusra" và kéo dài cuộc xung đột Syria.

"Chúng tôi sẽ thực hành quyền hợp pháp của chúng tôi trong việc bảo vệ chính mình, nhưng hậu quả của sự xâm lược sẽ đánh vào tiến trình chính trị bền vững và mọi người sẽ bị ảnh hưởng", ông nói.

Bản chất của cuộc tấn công

Thổ Nhĩ Kỳ, nơi đang có khoảng ba triệu người tị nạn Syria, đã tuyên bố rằng họ sẽ không mở biên giới của mình để chấp nhận thêm những người tị nạn trong trường hợp một cuộc tấn công diễn ra.

Trong khi vẫn chưa rõ quân Chính phủ Syria sẽ tấn công theo cách nào ở Idlib, phóng viên Zeina Khodr của Al Jazeera nói rằng vẫn còn "những cuộc đàm phán hậu trường giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ" về vấn đề này.

"Một số nguồn tin cho hay, Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng liên lạc với Idlib để thuyết phục Hay'et Tahrir al-Sham tự giải tán nhằm ngăn chặn một cuộc tấn công toàn diện", Khodr nói.

Nga tiến về phía trước

Theo Alexey Khlebnikov, một chuyên gia tại Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga, việc tạo ra một cuộc khủng hoảng tị nạn khác sẽ trái với các ưu tiên và lợi ích chính của Nga.

"Đây là lý do tại sao Nga đang cố gắng đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ để đạt được một thỏa hiệp nhằm giảm thiểu thiệt hại gây ra cho dân thường ở Idlib", ông nói với Al Jazeera.

"Thông điệp của Nga là phương Tây là hãy cùng tham gia vào quá trình tái thiết và viện trợ nhân đạo, cùng với đó là việc tái chiếm Idlib và không tạo ra làn sóng tị nạn mới".