Nông nghiệp Trung Quốc chạy theo xu hướng nông trại

Zheng Chenggong (người ngồi trên xe) và bố mẹ anh đã gom được 65 ha đất nông nghiệp bằng cách thuê đất của chính quyền địa phương và những người dân làng khác. Ảnh: New York Times

Nông trại lớn xuất hiện khi nhiều người bỏ làm nông

Tại làng San Hội ở thị trấn Đông San, tỉnh Sơn Tây, phía Bắc Trung Quốc, ông Zheng Nanda làm việc trên các cánh đồng trong hơn bốn thập niên qua và thường theo phương thức truyền thống, con trâu đi trước cái cày theo sau. Giờ đây, ông đã bước qua tuổi 70, quá già yếu nên không thể tiếp tục công việc đồng áng nặng nhọc. Con cái ông đã rời bỏ làng quê để lên thành phố mưu sinh vì không hứng thú với nghề nông.

Vậy nên, Nanda đã cho các nông dân khác thuê phần lớn diện tích mảnh đất nông nghiệp của gia đình để canh tác bằng máy móc hiện đại. Với mức thu nhập cho thuê đất, ông có thể sống khá thoải mái. “Tôi không muốn lên sống với con cái ở thành phố. Người Trung Quốc quan niệm ‘lá rụng về cội’", ông nói.

Khi giới trẻ lên các thành phố mưu sinh, các gia đình làm nông nhỏ lẻ như ông Nanda cho người khác thuê đất. Đó là một sự thay đổi lớn đang diễn ra ở làng San Hội và nhiều ngôi làng trên khắp Trung Quốc, nơi mà các cánh đồng quy mô hộ gia đình đã từng là hình ảnh phổ biến ở vùng nông thôn trong nhiều thế kỷ.

Các nước giàu khác như Mỹ chứng kiến sự phát triển của các nông trại quy mô lớn khi dân số nông thôn suy giảm. Gần đây, hiện tượng này mới xảy ra ở Trung Quốc. Vào thập niên 1980, chính phủ Trung Quốc giải thể các hợp tác xã nông nghiệp khổng lồ và giao đất đai nông nghiệp lại cho các hộ nông dân. Những thay đổi về chính sách vào giữa thập niên 1990 giúp bảo đảm các quyền về sử dụng đất đai nông nghiệp, đủ để nông dân tự tin thuê đất với diện tích lớn, sản xuất nông nghiệp quy mô nông trại. Các nông trại thương mại vẫn chưa thống lĩnh nền nông nghiệp của Trung Quốc giống như ở Mỹ nhưng quá trình này đã bắt đầu manh nha.

Sự chuyển đổi từ các cánh đồng manh mún sang các trang trại khổng lồ mang lại lợi ích cho Trung Quốc và cho nền kinh tế toàn cầu. Các nông trại quy mô lớn ngày càng được vận hành hiệu quả hơn nhờ máy móc nông nghiệp hiện đại. Nhiều người dân nông thôn bỏ hẳn nghề nông để đến thành phố mưu sinh, góp phần tạo thêm những khách hàng mới cho xe Ford, cà phê của Starbucks hay iPhones của Apple.

“Nếu mọi người đều làm nông thì chẳng ai nắm giữ được nhiều đất đai nông nghiệp. Nhưng nếu chỉ 1 trong 10 hộ gia đình làm nông thì hộ gia đình đó có thể kiếm thu nhập đầy đủ cho chính họ và 9 hộ gia đình khác cũng có thể kiếm đủ thu nhập nhờ làm việc ở nơi khác” - Zheng Yunshou, một nông dân 51 tuổi ở làng San Hội nói.

Ông Yunshou đã chấp nhận rằng ông có thể là người làm nông cuối cùng trong gia tộc. Mảnh đất rộng hơn 1 ha của ông quá nhỏ để tạo ra thu nhập đầy đủ nên ông phải làm thêm nghề bốc vác than và quặng sắt ở một nhà máy thép địa phương để kiếm thêm tiền. Con trai ông vẫn sống cùng ông nhưng anh ta thích nghề lái máy xúc ở các công trường xây dựng hơn là làm việc cực nhọc trên cánh đồng ngô của cha mình. Con gái ông đã lên thành phố làm việc. “Tôi không buồn vì điều này. Nghề nông không đủ để nuôi sống con trai tôi”, Yunshou nói.

Thu nhập tăng nhờ sản xuất mùa màng quy mô lớn

Vì tuổi cao sức yếu và con cái không theo nghề nông nên Zheng Nanda, một nông dân ở làng San Hội, cho người khác thuê đất làm nông trại. Ảnh: New York Times

Khi những nông dân nhỏ lẻ ở làng San Hội rút khỏi nghề nông, Zheng Chenggong 27 tuổi, lại nhảy vào. Cách đây 20 năm, cha của Chengong canh tác trên mảnh đất có diện tích 0,8 ha. Dần dần, anh và bố mẹ anh đã gom được 65 ha đất nông nghiệp bằng cách thuê đất của chính quyền địa phương và những người dân làng khác thôi làm nông.

Giờ đây, gia đình anh quản lý một nông trại khổng lồ trồng cà rốt và ngô. Chenggong đã đầu tư mua máy gieo, máy xịt thuốc trừ sâu, máy gặt và các thiết bị khác. Vào mùa thu hàng năm, anh thuê hơn 100 người từ 10 làng để thu hoạch cà rốt. Nhờ làm nông với quy mô lớn, Chenggong có thể kiếm mức thu nhập đáng mơ ước gần 80.000 đô la Mỹ/năm. Phần lớn thu nhập này được tái đầu tư để mua thêm thiết bị và thuê thêm đất.

“Trong 10 năm qua, rất nhiều đất nông nghiệp được những người làm nông quy mô lớn như tôi thuê”, Chenggong nói.

Chẳng hạn, trong 10 năm qua, ông Zhang Mianhuan, 59 tuổi, đã mở rộng quy mô nông trại trồng cao lương và ngô tăng gấp 10 lần, lên mức diện tích 12 ha. Nếu như khi xưa, ông chỉ kiếm được 300 đô la mỗi năm từ mảnh đất nông nghiệp nhỏ của ông và không đủ sống thì giờ đây, ông kiếm được 9.000 đô la mỗi năm.

Những thay đổi mạnh mẽ ở vùng nông thôn của Trung Quốc đang chia cắt các gia đình và khiến dân số ở làng quê ngày càng giảm. Zheng Chengsheng, 66 tuổi, nghỉ làm nông cách đây hai năm sau khi bị thương nặng trong một vụ tai nạn xe máy. Giờ đây, ông cho thuê mảnh đất nông nghiệp của gia đình để kiếm thu nhập, giúp vợ chồng ông đủ sống qua ngày. Cả ba người con của ông đều làm việc ở các thành phố và ít khi về thăm nhà. “Tôi thích con trai trở về sống chung. Vợ tôi và tôi lo là sẽ cô quạnh khi ngày càng lớn tuổi”.

Chánh Tài