Nữ hoàng Toán học thế giới qua đời

Nữ giáo sư Toán học người Mỹ gốc Iran Maryam Mirzakhani được xem là hiện thân của năng lực tuyệt vời và hoài bão lớn. Sự ra đi của bà để lại niềm tiếc thương vô hạn của gia đình, bè bạn, những nhà toán học thế giới. Bà ra đi để lại đứa con gái còn bé bỏng.

Nữ hoàng Toán học thế giới Maryam Mirzakhani nhận giải thưởng Fields năm 2014

Năm 2014, bà đã trở thành người phụ nữ đầu tiên nhận Huy chương Fields danh giá trong lịch sử của giải này kể từ năm 1936. Được trao cho những nhà toán học xuất sắc nhất trong độ tuổi dưới 40, "Giải Nobel Toán học" ghi nhận sự cống hiến nổi bật của bà trong lĩnh vực hình học và hệ thống động lực học. Bà đã phát hiện ra phương pháp mới để tính toán thể tích các vật thể trừu tượng có các mặt cong hyperbol, hình yên ngựa. Theo Hiệp hội Toán học quốc tế (IMU), công trình nghiên cứu của bà tuy "thuần túy toán học" và hầu hết là lý thuyết nhưng có thể được áp dụng vào các lĩnh vực vật lý và thuyết lượng tử. "Với sự hiểu biết đáng kinh ngạc về các kỹ thuật giải toán khác nhau, cô ấy là hiện thân của sự kết hợp của năng lực tuyệt vời, hoài bão lớn, tầm nhìn rộng và niềm đam mê sâu sắc", đại diện của IMU đánh giá về bà Mirzakhani.

Bà Maryam Mirzakhani giwuxa các nhà khoa học nam

Bà là phụ nữ trẻ duy nhất đến nay nhận giải thưởng danh giá trên nên được ví như Nữ hoàng Toán học, nữ thiên tài Toán học. Chính người anh trai là người thổi đam mê Toán học cho bà Mirzakhani, người thuở nhỏ chỉ mơ ước trở thành nhà văn. Bà trở nên nổi tiếng trong ngành Toán học khi còn là thiếu niên khi giành được hai huy chương vàng Olympic Toán quốc tế năm 1994 và 1995. Là Giáo sư tại Đại học Stanford ở California (Mỹ), bà từng đoạt nhiều giải thưởng khác nhau như Giải thưởng Blumenthal năm 2009 vì sự tiến bộ nghiên cứu toán học và Giải thưởng Satter 2013 của Hiệp hội Toán học Mỹ.

Mặc dù theo truyền thống, các ngành khoa học tự nhiên vẫn được quan niệm là lãnh địa của nam giới. Tuy nhiên, trong nhiều thế kỷ gần đây, phụ nữ cũng đã rất nhiều đóng góp cho toán học. Bà Mirzakhani từng tâm sự: "Tôi là người thích chinh phục mọi thử thách. Tôi tự hào khi giành được giải thưởng Fields. Tôi sẽ rất vui nếu nó là động lực cổ vũ cho các nhà khoa học và toán học nữ trẻ tuổi. Tôi chắc chắn sẽ còn có nhiều phụ nữ đoạt được giải thưởng này trong thời gian tới".

Khoảnh khắc hạnh phúc của gia đình bà Maryam Mirzakhani còn lưu lại cùng chồng và con gái

Ông Marc Tessier-Lavigne - Hiệu trưởng trường Đại học Stanford gọi bà Mirzakhani là một lý thuyết gia xuất sắc với những cống hiến trường tồn và truyền cảm hứng cho hàng nghìn phụ nữ theo đuổi toán học và khoa học.

Tại Iran, Tổng thống Hassan Rouhani nói rằng sự ra đi của bà Mirzakhani là "nỗi bất hạnh lớn" của Iran và thế giới. Ông Rouhani ca ngợi bà Mirzakhani: "Sự ưu tú chưa từng thấy của nhà khoa học đầy sáng tạo và của con người khiêm tốn này, người đã làm cho tên đất nước Iran vang vọng trên các diễn đàn khoa học thế giới. Bà đã tạo nên bước ngoặt trong việc thể hiện ý chí lớn lao của phụ nữ và thanh niên Iran trên con đường hướng tới những đỉnh cao vinh quang trên vũ đài quốc tế”.

Nhu Thụy
AFP, NYT, Le Figaro