Ông Duterte ban bố tình trạng 'phi luật pháp' để làm gì?

Cảnh sát thành phố Davao được huy động nhiều hơn tới các địa điểm đông dân.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte ngày 2.9 đã tuyên bố tình trạng “phi luật pháp” sau vụ đánh bom ở quê nhà Davao thứ Sáu tuần trước. Vụ đánh bom này khiến 14 người chết và 70 người khác bị thương.

Tình trạng phi luật pháp từng được tuyên bố năm 2003 bởi Tổng thống Gloria Arroyo, tuy nhiên chỉ giới hạn trong thành phố Davao. Lần tuyên bố này, ông Duterte không nói thời hạn áp dụng.

Phát ngôn viên tổng thống nói rằng tình trạng phi luật pháp chỉ cho phép Duterte “triệu tập quân đội nhằm trấn áp tình trạng bạo lực phi luật pháp. Điều này khác với sự xâm lược hay nổi dậy trong đất nước. Nếu nổi dậy hay xâm lược xảy ra, tổng thống sẽ tuyên bố tình trạng thiết quân luật”.

Vài giờ sau tuyên bố của ông Duterte, chính quyền tuyên bố lệnh phi luật pháp chỉ áp dụng cho đảo Mindanao. Khi lệnh phi luật pháp được thực hiện, nhiều binh lính, cảnh sát sẽ được điều động, chính quyền xây dựng thêm nhiều trạm kiểm soát và áp đặt lệnh cấm một số khu vực trọng yếu.

Hiến pháp 1987 của Philippines cho phép tổng thống được triệu tập lực lượng vũ trang “để kiểm soát hoặc ngăn chặn bạo lực phi luật pháp”.

Ông Duterte đang rất mạnh tay trấn áp tội phạm ma túy.

Quyết định của ông Duterte giống như tuyên bố tình trạng khẩn cấp trước đây của chính quyền Manila.

Tình trạng phi luật pháp là mức độ nhẹ nhất trong 3 cấp mà Tổng thống Duterte có thể thi hành. Mức độ thứ 2 là quyền cho phép bắt giữ, tống giam bất kì ai mà không cần xét xử. Mức độ cao nhất là tình trạng thiết quân luật.

Tuy nhiên, các luật sư cho rằng ông Duterte phải quy định rõ ràng và chuẩn hóa hành động để những người hành pháp biết được quyền thực thi của mình tới đâu. “

Persia Acosta, giám đốc văn phòng luật sư công cho biết nhiều cảnh sát, binh lính sẽ được cử tới những địa điểm quan trọng như tháp viễn thông, nhà ga, trung tâm thương mại và nhà thờ. Ông Duterte cũng tuyên bố tình trạng phi luật pháp ở thành phố Davao, cho phép binh sĩ kiểm tra phương tiện, cá nhân khả nghi.

Lần cuối cùng Philippines tuyên bố tình trạng phi luật pháp là năm 2003 là ở thành phố Davao. Khi đó, nhiều vụ nổ liên tiếp ngoài nhà thờ Hồi giáo trước chuyến thăm của bà Arroyo tới thành phố. Thời gian thực hiện quy định là 7 ngày.

Năm 2001, bà Arroyo từng tuyên bố “tình trạng nổi dậy” ở ga tàu điện Metro Manila sau khi nhóm ủng hộ cựu Tổng thống Estrada tấn công khủng bố. Ông Estrada bị trục xuất khỏi đất nước sau đó.