Ông Najib khó hạ cánh an toàn

Mười ngày sau khi thất bại trong cuộc tổng tuyển cử hôm 9-5, cựu Thủ tướng Malaysia Najib Razak đối mặt sức ép đang ngày một tăng trong cuộc điều tra rửa tiền và tham nhũng nhằm vào Quỹ Đầu tư nhà nước 1MDB do ông lập ra khi còn tại chức. Ông Najib cùng với gia đình và bạn bè đang bị cáo buộc đánh cắp hàng tỉ USD từ quỹ này.

Không có "thỏa thuận"

Một quan chức Ủy ban Chống tham nhũng Malaysia (MACC) cho biết ông Najib đã bị triệu tập đến Văn phòng MACC để ngày 22-5 thẩm vấn. Ngoài ra, cảnh sát đã lục soát một số địa điểm, trong đó có nhà cửa và nơi từng là văn phòng của cựu thủ tướng. Riêng cuộc bố ráp một chung cư cao cấp tại thủ đô Kuala Lumpur tối 17-5 được phát trực tiếp trên mạng xã hội, thu hút sự theo dõi của hàng ngàn người Malaysia.

Theo Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm kinh tế (CCID) Amar Singh Ishar Singh, tài liệu liên quan 1MDB đã bị thu giữ tại văn phòng ông Najib trong lúc cảnh sát đang nỗ lực bẻ khóa một số két sắt thu được ở nhà ông. Ông Singh khẳng định quá trình thu thập bằng chứng vẫn tiếp diễn nhưng từ chối cho biết liệu những gì phát hiện được có dẫn đến việc truy tố hay không.

Cảnh sát thu giữ nhiều đồ vật trong một cuộc bố ráp căn hộ của gia đình ông Najib Razak tại Kuala Lumpur hôm 17-5 Ảnh: REUTERS

Trong khi đó, ông Harpal Singh Grewal, luật sư của ông Najib, hôm 19-5 cho biết nhà chức trách đã hoàn tất lục soát những địa điểm liên quan đến thân chủ mình. Dù nhấn mạnh ông Najib sẽ hợp tác, ông Harpal cho biết cựu thủ tướng Malaysia tỏ ra thất vọng khi cảnh sát hành xử vô trách nhiệm và thu giữ bừa bãi đồ dùng cá nhân của gia đình ông trong các cuộc bố ráp diễn ra từ ngày 16-5, như giày và quần áo em bé.

Trước đó, ngay sau khi nhậm chức, tân Thủ tướng Mahathir Mohamad đã ra lệnh mở lại cuộc điều tra 1MDB và lập một ủy ban gồm 5 thành viên để xử lý vụ việc. Theo Thủ tướng Mahathir, những cuộc điều tra sơ khởi cho thấy quy mô sai phạm của chính quyền ông Najib nghiêm trọng hơn nhiều so với suy nghĩ ban đầu và sẽ có những vụ bắt giữ khi chứng cứ đầy đủ. Thủ tướng Malaysia khẳng định sẽ không có bất kỳ hình thức "thỏa thuận" nào với ông Najib, từng là học trò mình, để đổi lấy thông tin dẫn đến việc thu hồi tài sản bị thất thoát. Ông Najib đang bị cấm xuất cảnh cùng vợ.

Siết chặt vòng vây

Theo Thủ tướng Mahathir, chính phủ ông sẽ tiếp cận với nhà chức trách một số nước để tìm cách thu hồi hàng tỉ USD thất thoát từ 1MDB và trang trải các khoản nợ chồng chất của chính phủ trong những năm qua. Quỹ này hiện là mục tiêu bị điều tra ở ít nhất 6 nước, trong đó có Mỹ, Thụy Sĩ, Singapore… Các công tố viên Mỹ cáo buộc một số phụ tá, người quen của ông Najib liên quan vụ thất thoát 4,5 tỉ USD của quỹ này. Một phần tiền trong số đó được chuyển đến tài khoản ngân hàng của ông Najib nhưng cựu lãnh đạo Malaysia cho đến giờ khẳng định không làm gì sai.

Trong khi đó, các công tố viên Liên bang Thụy Sĩ hôm 15-5 cho biết muốn thương thảo với các nhà điều tra Malaysia càng sớm càng tốt. Tổng Chưởng lý Thụy Sĩ Michael Lauber từng lên tiếng chỉ trích chính quyền ông Najib thiếu hợp tác trước đây. Nhà chức trách Singapore cũng nói sẵn sàng tăng cường hỗ trợ Malaysia điều tra. Trước đó, chính quyền nước này đã trừng phạt một số ngân hàng vì những sai sót liên quan đến 1MDB, tịch thu tài sản và kết án tù những người liên quan.

1MDB ra đời năm 2009 nhằm tài trợ những dự án hạ tầng trong nước và ông Najib từng là chủ tịch hội đồng cố vấn của quỹ. Hồi năm 2015, quỹ này trở nên tai tiếng sau khi chậm trả một phần khoản nợ 11 tỉ USD. Đầu năm 2016, Tổng Chưởng lý Mohamed Apandi Ali đã kết luận ông Najib không làm gì sai sau khi khoản tiền 700 triệu USD xuất hiện trong tài khoản cá nhân của ông. Khoản tiền này sau đó được cho là đến từ Hoàng gia Ả Rập Saudi.

Một báo cáo của Tổng kiểm toán Malaysia được giải mật hôm 15-5 dù không nhắc đến ông Najib nhưng cho thấy các nhà điều tra lo ngại về những bất thường trong các tài khoản của 1MDB. Báo cáo này được giữ kín từ năm 2016 theo Đạo luật bí mật chính thức nhưng ông Mahathir ra lệnh giải mật trong động thái siết chặt vòng vây quanh người tiền nhiệm.

Bộ sưu tập "khủng" của bà Rosmah

Hàng loạt đồ vật xa xỉ thu được sau vụ bố ráp các căn hộ của cựu Thủ tướng Najib Razak khiến nhiều người dân Malaysia không khỏi bị sốc. Không ít người bày tỏ sự giận dữ trên mạng xã hội và muốn ông Najib cùng phu nhân Rosmah Mansor phải bị tống giam. Có thể hiểu được sự bất bình này khi cảnh sát cho biết đã thu giữ 284 túi xách, hầu hết mang thương hiệu Birkin và 72 vali chứa tiền mặt, đồ trang sức, đồng hồ cùng các vật dụng có giá trị khác trong cuộc bố ráp tối 17-5 nêu trên. Tất cả được chất đầy lên 5 chiếc xe tải của nhà chức trách.

Được biết, mỗi túi xách Birkin thường có giá 12.000 - 200.000 USD. Theo hãng tin AP, nhiều túi xách dường như còn mới và được mua ở nước ngoài, trong đó có Pháp và Thụy Sĩ, trong năm 2013 và 2015. Bà Rosmah còn bị cáo buộc mua một dây chuyền kim cương màu hồng hiếm trị giá 23 triệu USD bằng tiền của 1MDB.

Nhiều người dân Malaysia so sánh hình ảnh bộ sưu tập đắt đỏ của bà Rosmah với bộ sưu tập giày của bà Imelda Marcos, phu nhân cố Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos. Hơn 1.200 đôi giày hàng hiệu được tìm thấy trong Dinh Tổng thống Philippines sau khi ông Marcos bị lật đổ vào năm 1986. Cựu lãnh đạo này sử dụng quyền lực để tích lũy cho bản thân 5-10 tỉ USD nhưng chính những bộ sưu tập đắt tiền của người vợ mới in dấu sâu đậm trong tâm trí người dân tại quốc gia còn nghèo này và cộng đồng quốc tế.

Phạm Nghĩa

HOÀNG PHƯƠNG