Ông Trump sẽ ép công ty Mỹ rời Trung Quốc bằng cách nào?
Bằng cách tuyên bố Trung Quốc ăn cắp bản quyền các công ty Mỹ, ông Trump có thể tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Chỉ vài giờ sau khi Trung Quốc đánh thuế 75 tỉ USD lên hàng hóa Mỹ, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phản đòn bằng mức thuế cao hơn, đồng thời yêu cầu các công ty Mỹ rút khỏi Trung Quốc.
"Các công ty Mỹ phải ngay lập tức tìm một địa điểm thay thế cho Trung Quốc, thậm chí phải đưa công ty của các bạn trở về quê nhà và sản xuất tại Mỹ", ông Trump tuyên bố mạnh mẽ.
Theo thống kê của Viện Nghiên cứu Rhodium Group, từ thập niên 1990 đến năm 2017, các công ty Mỹ đã đầu tư vào Trung Quốc với tổng giá trị 256 tỉ USD.
Thực tế rất nhiều công ty Mỹ đã rời khỏi Trung Quốc cách đây cả năm mà không cần đến lời tuyên bố của ông Trump, với mục đích là né thuế. Tuy nhiên để các công ty Mỹ rời bỏ và dịch chuyển sản xuất hoàn toàn ra khỏi Trung Quốc mất rất nhiều thời gian.
Mặc khác, nhiều công ty Mỹ trong lĩnh vực hàng không, dịch vụ và bán lẻ sẽ khước từ lời kêu gọi của ông Trump vì Trung Quốc vẫn là một thị trường đầy tiềm năng tăng trưởng.
Câu hỏi đặt ra ông Trump làm cách nào thực hiện lời tuyên bố của mình. Theo các chuyên gia ông Trump có rất nhiều công cụ để tự thực hiện mà không cần thông qua quốc hội.
Cách đầu tiên là ông tiếp tục tăng thuế để các công ty Mỹ thấy rằng không còn lợi nhuận nên phải rời bỏ. Và trên thực tế ông đã làm điều này, khi đánh thuế lên mức 30% với 250 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc, có hiệu lực vào ngày 1-10, và tăng thuế lên 15%, thay vì 10% như trước đó lên 300 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc mà sẽ có hiệu lực vào ngày 1-9.
Với việc toàn bộ hàng hóa Trung Quốc bị đánh thuế nặng thì việc mua linh kiện từ các chuỗi cung ứng tại Trung Quốc trở nên đắt đỏ hơn. Điều này khiến liên doanh giữa công ty Mỹ và Trung Quốc bị trừng phạt nặng bằng thuế.
Ông Trump có thể tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia (national emergency) theo đạo luật 1977. Một khi điều này được kích hoạt sẽ trao quyền lực rộng lớn hơn cho tổng thống Hoa Kỳ.
Ông Tim Meyer, Giám đốc Chương trình luật quốc tế của Trường luật Vanderbilt (Nashville, Mỹ), cho biết bằng cách tuyên bố Trung Quốc ăn cắp bản quyền các công ty Mỹ, ông Trump có thể tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Và ông hoàn toàn có quyền buộc các công ty Mỹ dừng giao dịch buôn bán với Trung Quốc.
Ông Trump đã sử dụng chiến lược tương tự vào đầu năm nay với Mexico khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia về vấn đề nhập cư bất hợp pháp và đe dọa tăng thuế hàng nhập khẩu từ Mexico.
Một hành động khác mà ông Trump có thể sử dụng mà không cần thông qua quốc hội là cấm các công ty Mỹ tham gia các hợp đồng liên bang nếu đang hoạt động tại Trung Quốc. Biện pháp này sẽ tấn công vào hãng Boeing vốn đã mở một nhà máy tại Trung Quốc, trong khi đang cung cấp vũ khí cho Lầu Năm Góc.
Một biện pháp gây sốc khác, nhưng khó có thể xảy ra là sử dụng đạo luật giao dịch thương mại với kẻ thù 1917, được ban hành vào Chiến tranh thế giới thứ nhất, mà cho phép tổng thống Mỹ trừng phạt thương mại với nước đang có chiến tranh với Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia ông Trump khó viện dẫn đạo luật này vì sẽ leo thang chiến tranh thương mại đầy kịch tính với Trung Quốc. Nhưng ông Trump hoàn toàn có thể tuyên bố Trung Quốc là thế lực thù địch buộc Mỹ phải hành động.
Và trên thực tế, ông Trump vừa mới ám chỉ bằng dòng tweet "Ai là kẻ thù lớn hơn, Jay Powell (Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (FED) Jerome Powell) hay Chủ tịch Tập”?
