Phải rành mạch công tư trong xã hội hóa y tế

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến báo cáo với đoàn khảo sát về thực hiện cơ chế tự chủ tài chính.

Báo cáo với đoàn khảo sát về thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, hiện nay chỉ có 1 bệnh viện tự chủ hoàn toàn (gồm cả chi phí thường xuyên và chi phí đầu tư), còn lại là tự chủ một phần hoặc bao cấp hoàn toàn. Từ năm nay, giá dịch vụ được tính thêm chi phí tiền lương nên cả nước có khoảng 100 bệnh viện công đã tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên. Tuy nhiên, hiện chưa có đơn vị nào xây dựng được mô hình quản trị tương tự như doanh nghiệp, gồm có: Hội đồng quản lý, Ban kiểm soát, thuê giám đốc điều hành, cơ chế công khai, minh bạch các hoạt động, tài chính... Thậm chí, nhiều đơn vị vẫn chưa muốn tự chủ, tự chịu trách nhiệm mà vẫn muốn được ngân sách nhà nước bao cấp nên chưa phát huy được tính năng động, sáng tạo. Việc giao quyền tự chủ toàn diện cho các đơn vị, người quyết định là thủ trưởng đơn vị dễ dẫn đến “độc đoán, chuyên quyền” nếu không có cơ chế kiểm tra, kiểm soát.

Còn về cơ chế quản lý, người đứng đầu ngành Y tế cho rằng, ở cơ quan trung ương đang quản lý 111 đơn vị sự nghiệp y tế công lập, còn địa phương quản lý hơn 2.000 đơn vị. Tổng số toàn ngành Y tế có gần 355.000 cán bộ, nhân viên. Thời gian qua, thực hiện việc tổ chức, sắp xếp lại hệ thống, đã có 22 tỉnh, thành phố sáp nhập các đơn vị y tế dự phòng thành Trung tâm kiểm soát dịch bệnh, giúp giảm được 100 đơn vị trực thuộc, giảm được 300 đầu mối và giảm được 1.200 cán bộ quản lý, chưa kể tinh giản được biên chế đối với nhân viên và giảm chi phí đầu tư. Tại tuyến dưới, việc sáp nhập Trung tâm y tế và bệnh viện quận, huyện thành mô hình trung tâm y tế 2 chức năng đã giảm được 450 đầu mối và 1.800 cán bộ quản lý. Tuy nhiên, ở tuyến trung ương và tại các tỉnh thành chưa thực hiện việc sắp xếp lại hệ thống tổ chức, vẫn còn tình trạng chồng chéo về chức năng nhiệm vụ trong cùng một tuyến và giữa các tuyến; cơ chế quản lý cũng chưa thống nhất.

Kết quả khảo sát chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) năm 2016 cho thấy, người dân đã hài lòng hơn về y tế công lập, nhất là ở các bệnh viện tuyến quận, huyện. Nhận thức của người dân về y tế công lập cải thiện rõ rệt do số lượng người có bảo hiểm y tế tăng từ 62% năm 2015 lên 73% năm 2016.

Tại buổi làm việc, Bộ Y tế kiến nghị được thực hiện thống nhất trong cả nước việc quản lý theo ngành ở địa phương. Cụ thể, Sở Y tế quản lý thống nhất trên địa bàn cả chuyên môn, nhân lực, tài chính. Mặt khác, Nhà nước tiếp tục tăng đầu tư cho y tế, trong đó xác định rõ những dịch vụ thuộc trách nhiệm của Nhà nước thì phải bảo đảm và đầu tư cho thỏa đáng như: Các dịch vụ y tế dự phòng, các chương trình mục tiêu y tế - dân số, truyền thông giáo dục, nâng cao sức khỏe; bảo đảm ngân sách để đầu tư phát triển y tế cơ sở, các đơn vị ở vùng khó khăn để cung ứng dịch vụ cho người dân. Mặt khác, Bộ Y tế kiến nghị Chính phủ cho phép được tiếp tục thực hiện chủ trương xã hội hóa, thực hiện cơ chế kết hợp công tư về nhân lực, đồng thời thực hiện bảo hiểm y tế theo nhiều mức đóng nhằm khuyến khích các tầng lớp nhân dân tham gia…

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh, hiện nay, việc tự chủ về tài chính và thực hiện xã hội hóa các dịch vụ y tế đang diễn ra mạnh tại tuyến trung ương. Nhờ đó đã tạo nên sự cạnh tranh giữa các cơ sở y tế để nâng cao chất lượng nhưng còn tình trạng lẫn lộn công tư. Trong khi đó, tại y tế tuyến dưới lại thiếu sự đầu tư về trang thiết bị và nhân lực nên thiếu sự cạnh tranh và vắng bệnh nhân.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ lưu ý, việc tự chủ mạnh mẽ tại bệnh viện tuyến trung ương rõ ràng khi nhà nước không đủ khả năng đã giúp bệnh viện áp dụng được công nghệ cao trong khám chữa bệnh. Tuy nhiên, nếu thực hiện không tốt sẽ dẫn đến tình trạng bệnh nhân dồn hết về tuyến cuối, làm trầm trọng thêm tình trạng quá tải tại tuyến trên, trong khi tuyến y tế cơ sở không được quan tâm.

Theo Phó Thủ tướng, để vấn đề tự chủ gắn với xã hội hóa đạt hiệu quả phải rành mạch về công tư, không được công tư lẫn lộn. Mặt khác, giữa bệnh viện công và tư không được có sự phân biệt đối xử.

Gia Phong