Phấn đấu đến năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm xuống dưới 4%

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân điều hành phiên thảo luận

Tình trạng tái nghèo nhanh là do bão lũ nhiều

Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 27, sáng 17/9 như báo Dân Sinh đã đưa tin, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến vào báo cáo của Chính phủ về việc thực hiện Nghị quyết số 76/2014/QH13 về đẩy mạnh thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững đến năm 2020.

Về định hướng, giải pháp tiếp tục thực hiện nghị quyết 76/2014/QH13 đến năm 2020, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, sẽ hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, chỉ tiêu giảm nghèo theo Nghị quyết của Quốc hội. Phấn đấu đến hết năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm xuống dưới 4% theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2016 - 2020; tỷ lệ bình quân hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm xuống dưới 30%.

Phát biểu thảo luận tại phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều chung nhận định, việc thực hiện chỉ tiêu giảm nghèo và hạn chế tái nghèo đạt được nhiều kết quả tích cực. Thành tựu giảm nghèo của Việt Nam được quốc tế đánh giá cao.

Ước đến cuối năm 2018, tỷ lệ nghèo cả nước còn dưới 6%, giảm khoảng 1- 1,3% so với đầu năm 2018, trong đó, tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm trên 4%. Tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo giảm bình quân 5,43%/năm; tại các xã thuộc Chương trình 135 giảm khoảng 3% - 4%/năm, đạt mục tiêu Quốc hội giao.

Ngoài ra, tình trạng tái nghèo được kiềm chế và có xu hướng giảm tích cực từ 0,13% (năm 2016) xuống 0,10% (năm 2017); 10 tỉnh, thành phố không có tái nghèo; một số tỉnh khó khăn đạt thành tích ấn tượng trong kéo giảm tỷ lệ tái nghèo.

Trưởng ban Dân nguyện của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải quan tâm tới tốc độ giảm nghèo không đồng đều; nhiều huyện nghèo vẫn có tỷ lệ hộ nghèo trên 50%, một số nơi trên 60%. “Khoảng cách giàu - nghèo gia tăng, chủ yếu tập trung các tỉnh miền núi phía bắc. Tốc độ giảm nghèo chưa đồng đều này có phải do vùng miền khác nhau? Đề nghị phân tích thêm”, bà Hải nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga lại quan tâm đến việc trục lợi trong chính sách giảm nghèo. “Dư luận thời gian qua phản ánh rất nhiều về chuyện cán bộ đưa người thân vào đối tượng danh sách hộ nghèo để trục lợi chính sách, hoặc các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở, cây, con giống, đề nghị Chính phủ cho biết thực tế tình trạng này và con số vi phạm đã xử lý”, bà Nga nêu.

Giải trình, làm rõ thêm những vấn đề đại biểu băn khoăn tại phiên họp về tỷ lệ hộ nghèo gia tăng tại các địa phương, Bộ trưởng cho biết, thứ nhất, đối với vùng vừa qua gia tăng hộ nghèo và tình trạng tái nghèo nhanh là do bão lũ nhiều, như một số địa bàn miền núi phía Bắc: Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, mới đây là Thanh Hóa.

Cũng theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, dự báo thời gian tới khoảng cách giàu nghèo tiếp tục gia tăng mà nếu không sớm giải quyết, phân hóa giàu nghèo có thể dẫn đến phân hóa về tư tưởng. Trong đó, số lượng người nghèo vẫn tiếp tục tập trung ở khu vực đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời, Bộ trưởng cũng cho biết vẫn có tình trạng địa phương đã thoát nghèo rồi vẫn xin trở lại diện nghèo để được hỗ trợ theo chương trình 30A.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung giải trình, làm rõ thêm tại phiên thảo luận

Thứ hai là do có tình trạng tách hộ. “Có những địa phương có tình trạng hộ nghèo tăng trở lại do nhiều gia đình đã tách hộ, chuyển những người già yếu thành những hộ độc lập (dù vẫn sống chung với con cái) để được hưởng chính sách hộ nghèo, và họ sẽ thuộc diện hộ nghèo đến hết đời do không còn khả năng lao động”, người đứng đầu ngành LĐ-TB&XH cho biết.

Đối với tình trạng trục lợi chính sách, Bộ trưởng cho rằng thời gian qua do bình xét và có việc nhường suất nghèo cho người khác, nhưng tình trạng này đã được khắc phục. “Tôi đi kiểm tra thì đúng là có chuyện này. Có nơi người ta còn luân chuyển, thôi năm nay tôi được hộ nghèo được hưởng thì sang năm nhường cho người khác. Nhưng từ khi chuyển sang xác định hộ nghèo theo tiêu chí thì việc xác định này công khai, minh bạch hơn, nên cơ bản đã khắc phục tình trạng trục lợi”, Bộ trưởng thông tin.

Về tình trạng trục lợi của một số cán bộ xã, huyện, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ, những vụ việc báo chí, dư luận phản ánh chủ yếu là ở các nguồn hỗ trợ, chứ không phải là chính sách giảm nghèo.

“Như một số xã ở Nam Định, vừa rồi có chủ tịch xã cho con đi làm con nuôi người khác, để đưa vào danh sách hộ nghèo, hưởng chính sách này. Đã có chủ tịch xã phải đi tù vì chuyện này”, tư lệnh ngành LĐ-TB&XH cho hay, và khẳng định những trường hợp khi bị phát hiện đều xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, không nương tay với bất cứ trường hợp nào.

Hai năm tới, tập trung chăm lo cho 1,8% đối tượng gia đình chính sách nghèo

Thảo luận tại phiên họp, nhìn từ khía cạnh tài chính, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc phân tích, theo báo cáo, NSNN chi cho CTMTQG trong 3 năm qua 21.597 tỷ đồng, cùng với 60.114 tỷ đồng cho chương trình giảm nghèo thường xuyên. Cùng với nguồn chi từ NSĐP trong 3 năm ước tính khoảng 36.000 tỷ đồng, nguồn huy động từ xã hội hóa khoảng 16.735 tỷ đồng. Như vậy, tổng mức chi từ NSTW, NSĐP, vốn huy động xã hội hóa là khoảng 134.443 tỷ đồng. Kết quả giảm nghèo bình quân mỗi năm giảm 1,5% hộ nghèo, 3 năm giảm khoảng 1 triệu hộ nghèo.

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải quan tâm tới tốc độ giảm nghèo không đồng đều

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách Nguyễn Đức Hải, việc giảm nghèo bền vững phải là kết quả của quá trình lâu dài, không thể một sớm một chiều hay một nhiệm kỳ mà gắn với trình độ phát triển của xã hội, cơ sở hạ tầng, văn hóa giáo dục… Trong đó, vai trò nguồn lực của nhà nước là rất quan trọng và cần có hướng nghiên cứu để phân bổ lại nguồn lực cho phù hợp.

Tán thành với các nộ dung được phân tích trong Báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội bố trí đủ kinh phí để thực hiện Chương trình mục tiêu quốc giảm nghèo bền vững trong 2 năm còn lại (2019 - 2020); quan tâm bổ sung kinh phí cho một số nhiệm vụ cấp bách thuộc lĩnh vực giảm nghèo, đặc biệt trong việc giải quyết thiếu hụt các chỉ số về nhà ở, y tế là những yếu tố mấu chốt để bảo đảm an sinh và trật tự xã hội; bổ sung nguồn vốn để Ngân hàng chính sách xã hội triển khai các chương trình tín dụng kịp thời, hiệu quả; xem xét, quyết định tổ chức giám sát tối cao của Quốc hội hoặc giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về kết quả thực hiện Nghị quyết 76 vào năm 2020…

Kết luận, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh, giảm nghèo không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước, Chính phủ hay bất cứ một bộ, ngành, cơ quan, tổ chức nào. Đó là nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước và xã hội.

Hết năm 2017, số hộ người có công với cách mạng thuộc diện hộ nghèo chiếm tới 1,8% hộ nghèo cả nước.“Trong hai năm tới, cả nước phải có trách nhiệm chăm lo cho 1,8% đối tượng gia đình chính sách này. Đây là nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm cần tập trung thực hiện. Quốc hội sẽ tiến hành giám sát tối cao và tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 76/2014/QH13 về đẩy mạnh thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững đến năm 2020” - Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định, điều đáng ghi nhận là trong bất cứ hoàn cảnh khó khăn nào, Nhà nước chưa bao giờ cắt giảm ngân sách dành cho an sinh xã hội. Trong công tác quản lý Nhà nước, thời gian tới cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của toàn xã hội và các cấp chính quyền, không thể trông chờ, ỷ lại vào nguồn ngân sách của Nhà nước.

Cần xác định rõ trách nhiệm của từng địa phương trong công tác giảm nghèo; chỉ rõ nguyên nhân của tình trạng nhiều hộ không muốn thoát nghèo; nhân rộng các mô hình thoát nghèo hiệu quả; chỉ ra nguyên nhân, trách nhiệm của từng cá nhân, từng cấp chính quyền trong công tác này. Bên cạnh đó, các cấp chính quyền cần nhận diện chính xác, công bằng tình trạng nghèo của địa phương mình để tìm ra giải pháp phù hợp.

Thanh Nhung