Phát hiện gần 90 xác voi ở Botswana, cảnh báo nạn săn trộm gia tăng
Các nhà bảo tồn bất bình trước dấu hiệu nạn săn ngà voi tăng cao tới mức chưa từng thấy tại Botswana và hoài nghi về nỗ lực chống nạn săn trộm của chính phủ quốc gia châu Phi.
Các nhà bảo tồn tìm thấy xác của 87 con voi bị giết trong vài tháng gần đây ở khu vực Mababe, Botswana. Con số này cho thấy mức báo động của tình trạng mà các nhà bảo tồn gọi là “nạn săn trộm điên cuồng”. Tổ chức Elephants Without Borders (EWB, Voi không biên giới) cho biết chưa bao giờ thấy nhiều voi chết tới vậy trong cùng một khu vực.
Tuy nhiên, Sở Động thực vật hoang dã và Công viên quốc gia Botswana bác bỏ kết quả báo cáo. Trong thông cáo hôm 4/9, cơ quan này cho rằng những lời nhận định là “sai và gây hiểu lầm”. Theo Thato Raphaka, thứ trưởng Bộ Quản lý Đất, Nước và Dịch vụ Vệ sinh, 53 xác voi được phát hiện trong nghiên cứu của EWB đã được trình báo lên chính phủ trước đây, phần lớn trong số đó chết vì lý do tự nhiên hoặc do con người tự vệ. Trong ảnh, Đại tá George Bogatsu thuộc Lực lượng Phòng vệ Botswana kiểm tra xác của con vật xấu số tại vùng Linyanti, Botswana hôm 19/9.
"Nguyên nhân của cái chết tự nhiên có thể là tuổi già, bệnh dịch hoặc chết đói trong mùa khô hạn", Đại tá Bogatsu, người có 6 năm kinh nghiệm chống săn bắn trộm, cho biết. Đối với các xác voi được phát hiện, ngà voi đều bị chặt mất, một phần có thể bởi chính phủ cho phép người dân lấy ngà voi nếu con vật chết vì nguyên do tự nhiên.
Khảo sát của EWB được tiến hành trên không. Chỉ trong một chuyến bay mà các nhà hoạt động đếm được 48 xác voi, theo New York Times. Botswana là nơi sinh sống của hơn 1/3 voi châu Phi (khoảng 130.000 cá thể), theo nghiên cứu Great Elephant Census. Từ năm 2010 đến 2016, số voi tại đây giảm 15%. Botswana cũng là nơi trú ẩn của các loài động vật vốn thường bị săn bắt ở quốc gia láng giềng Angola và Zambia. Tuy nhiên, Giám đốc Mike Chase, người sáng lập tổ chức EWB, cảnh báo điều này sắp thay đổi.
“Dù nạn săn trộm đã tồn tại trước năm nay, tình hình chưa bao giờ nghiêm trọng như những gì chúng ta thấy bây giờ. Hoàn toàn chưa từng có trong lịch sử”, ông Chase nói với CNN. “Chúng tôi luôn được cảnh báo rằng nạn săn trộm xảy ra ở Đông Phi và phía bắc Mozambique có thể sẽ lan xuống phía nam, nhưng điều làm tôi kinh ngạc là quy mô và tốc độ của tình trạng này”. Trong khi nhiều vụ việc từng được ghi nhận dọc biên giới, khảo sát gần đây cho thấy nạn săn bắt trái phép đã vào sâu trong khu vực đồng bằng sông Okavango, địa điểm hút khách du lịch ở phía bắc Botswana.
Churchill Collyer, phó giám đốc điều hành tại Sở Động thực vật hoang dã và Công viên quốc gia, cho biết sở đang điều tra lời nhận định của EWB và mới chỉ tìm ra 19 cái xác. Tại Botswana, trước kia, voi được cho là sẽ an toàn bởi các thành viên đội chống săn trộm được trang bị vũ khí và thường xuyên tuần tra quanh khu vực sinh sống của loài động vật này. Đồng thời, quân đội Botswana cũng lưu động dọc khu vực biên giới với nhiệm vụ phòng chống săn trộm.
Tuy nhiên, chính quyền mới lên nắm quyền hồi tháng 4 đã phi quân sự hóa các đội chống săn bắn trộm mà không giải thích lý do. Đây là một phần trong kế hoạch thu hồi vũ khí và thiết bị quân sự từ Sở Động thực vật hoang dã và Công viên Quốc gia. Kết quả báo cáo của EWB làm dấy lên hoài nghi về nỗ lực chống săn trộm của chính phủ. Ông Chase cho rằng một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng hiện nay chính là động thái này của chính quyền. Trong ảnh, Lực lượng Phòng vệ trong một máy bay quân sự ở Maun, Botswana hôm 20/9.
Khảo sát vẫn đang trong quá trình tiến hành. Các chuyên gia dự báo con số sẽ tiếp tục tăng. Dù lệnh cấm buôn bán ngà voi đã được ban hành, số tiền kiếm được từ chợ đen cũng đủ để thu hút những kẻ săn trộm chừng nào nhu cầu với mặt hàng xa xỉ này còn tồn tại. Ngà voi bị chặt, xác voi được giấu trong bụi rậm. Thậm chí, bọn săn trộm còn di chuyển tới những vùng xa xôi để săn. 6 xác voi được tìm thấy ở những khu vực khó tiếp cận nhất tại Botswana. Các dấu hiệu cho thấy khả năng cao đây là hoạt động có tổ chức.
Động thực vật hoang dã thu hút số lượng lớn du khách, và du lịch là ngành mang lại thu nhập lớn thứ 2 cho nền kinh tế Botswana. Sự gia tăng nạn săn trộm đe dọa không chỉ nguồn thu nhập mà cả uy tín của nước này trong vai trò dẫn đầu công tác bảo tồn tại châu Phi. Nạn săn trộm nghiêm trọng đang đẩy voi ở hai quốc gia láng giềng Angola và Zambia tới bờ vực tuyệt chủng. Mỗi năm, ước tính 40.000 con voi châu Phi bị giết để lấy ngà, phục vụ thị trường hàng tỷ USD bất hợp pháp trải rộng từ châu lục này tới châu Á và nhiều nơi khác.
