Phát triển chuỗi giá trị bền vững: Không để DN FDI một đường, DN Việt một nẻo

Hội nghị do Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp tổ chức. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng và Giám đốc USAID Việt Nam Michael Greene đồng chủ trì.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: DNVN/Minh Hoa

Sự kiện được hỗ trợ bởi Dự án Thúc đẩy cải cách và nâng cao năng lực kết nối DNNVV (USAID LinkSME), với sự tham gia của hơn 200 đại biểu đến từ các cơ quan bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo UBND tỉnh, thành phố và một số sở, ban, ngành thuộc 30 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khu vực phía bắc, miền Trung; các cơ quan, đơn vị hỗ trợ doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp đầu chuỗi và DNNVV.

Kêu gọi FDI bằng lợi ích

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng năng lực cạnh tranh, tham gia chuỗi và mạng lưới sản xuất của các doanh nghiệp Việt hiện còn nhiều hạn chế. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để DNNVV của Việt Nam lớn lên và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu đòi hỏi sự tham gia của cả hệ thống chính trị. Làm sao để kết nối cộng đồng doanh nghiệp với nhau, không thể để doanh nghiệp FDI đi một đường, doanh nghiệp Việt đi một nẻo cũng như thu hút FDI có mục tiêu, có chọn lọc. Đây cũng là điều mà Dự án USAID LinkSME hướng tới, với sự hợp tác chặt chẽ của USAID và Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư thời gian qua.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ rõ 2 nguyên nhân hạn chế sự liên kết giữa các doanh nghiệp Việt. Đó là, các doanh nghiệp lớn và FDI khi vào Việt Nam thường đã có sẵn hệ sinh thái đi theo, có chuỗi cung ứng sẵn sàng hoặc tự phát triển chuỗi cung ứng. Sự tham gia của doanh nghiệp Việt rất khó khăn.

Tiếp đến là do quy mô của doanh nghiệp Việt còn nhỏ bé, trình độ công nghệ, quản lý, chất lượng nguồn nhân lực còn yếu. Doanh nghiệp Việt không có khả năng tích tụ vốn, mở rộng sản xuất, đáp ứng được yêu cầu ngày càng khắt khe của doanh nghiệp lớn FDI. Cùng với đó là tâm lý e dè, chưa chấp nhận rủi ro để mở rộng đầu tư.

“Một số chuyên gia nước ngoài nói hình như doanh nghiệp Việt Nam chưa muốn lớn. Rào cản từ mặt tâm lý, văn hóa, con người khiến điều kiện vươn lên mạnh mẽ của doanh nghiệp Việt chưa đầy đủ. Vừa qua chúng ta tổng kết 30 năm đầu tư nước ngoài, một trong những hạn chế lớn chính là sự liên kết, lan tỏa giữa các doanh nghiệp trong nước. Không thể để một nền kinh tế có hai doanh nghiệp độc lập nhau, đấy là ý kiến của giới chuyên gia đáng phải suy nghĩ”, ông Dũng nói.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: Để cộng đồng doanh nghiệp Việt phát triển được chuỗi giá trị bền vững thì sự hỗ trợ của các địa phương, sự định hướng của Nhà nước là rất quan trọng.

“Chính phủ sẽ có những ưu đãi cao hơn so với pháp luật cho doanh nghiệp FDI nếu các doanh nghiệp FDI có phương thức, kế hoạch chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp Việt. Điều này đã được Quốc hội đồng ý. Chính phủ kêu gọi FDI không chung chung mà kêu gọi FDI bằng lợi ích. Với doanh nghiệp FDI, cần phải nhìn nhận đây là bộ phận không thể tách rời với cộng đồng đồng doanh nghiệp Việt, với phương châm cùng phát triển, cùng lớn mạnh để tạo dựng hệ sinh thái doanh nghiệp bền vững”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng tại Hội nghị. Ảnh: DNVN/Minh Hoa

Hỗ trợ DNNVV tham gia sâu vào chuỗi, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang triển khai tích cực cho cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là DNNVV. Thời gian tới, Bộ sẽ tiến hành triển khai hiệu quả Luật Hỗ trợ DNNVV, đồng thời, cùng với USAID triển khai kế hoạch hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đây chính là thời điểm thích hợp, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt nhanh chóng chuyển đổi số một cách nhanh chóng – hỗ trợ từ cải tiến dây chuyền công nghệ, quản trị nhân lực, nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, tạo cho họ có tâm thế khác tham gia vào chuỗi giá trị lớn.

Chia nhau miếng bánh sandwich ở nước ngoài

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, đại dịch COVID-19 tác động tiêu cực tới kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, hiện cũng là cơ hội để các doanh nghiệp Việt nhìn nhận các mô hình mới, sát hạch lại năng lực thích ứng, thích ứng với điều kiện mới.

Một vấn đề rất quan trọng mà các doanh nghiệp Việt cần chú ý là, bên cạnh nhiều lợi thế, các hiệp định thế hệ mới là con dao hai lưỡi, doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam được hưởng hết lợi thế so sánh, chiếm thị trường chúng ta ngay trên sân nhà và thị trường xuất khẩu nếu doanh nghiệp Việt không vươn lên trong cuộc cạnh tranh.

Doanh nghiệp Việt cần chủ động cuộc chơi, chủ động nắm lấy cơ hội. Ký kết Hiệp định thương mại là xu thế tất yếu, làm sao tận dụng cơ hội cho doanh nghiệp Việt trước, sau đó mới là doanh nghiệp nước ngoài. Doanh nghiệp Việt cần tận dụng hết khả năng sáng tạo trong tình trạng mới, các cấp các ngành cần hỗ trợ nhanh hơn cho doanh nghiệp bứt phá.

“Đặc biệt, các quốc gia trên thế giới đang tìm cách hạn chế phụ thuộc vào một thị trường nhất định, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới sẽ tạo lợi thế lớn cho doanh nghiệp Việt tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Hiện là cơ hội ngàn vàng cho doanh nghiệp Việt ra nước ngoài mua một phần hoặc các doanh nghiệp nước ngoài giá đang rất rẻ (có sẵn thị trường và thương hiệu). Doanh nghiệp Việt hãy tham gia chia nhau miếng bánh sandwich ở nước ngoài”, ông Dũng nói.

Minh Hoa